Атомдағы электрондардың қозғалысы

облысы
Қарақия ауданы
Құрық орта мектеп-гимназиясының
химия пәнінің

мұғалімі:
Даниярова Сәуле Дошымқызы

Атом электронейтрал жүйе болып,ол

негізінен оң зарядты ядродан және ядро төңірегінде қозғалатын теріс зарядты электроннан құралған.
Электронейтрал атомдағы протондар саны электрондар санына тең болады.
Электрондар ядроның маңында энергетика-
лық деңгейлерде қозғалады.
Энергетикалық деңгейлер деңгейшелерге,
олар ұяшықтарға бөлінеді.
Электрондардың қозғалысы төрт квант санымен сипатталады.

Q
1
2
3
4
5
6
7

Атомның энергетикалық деңгейлері

1.n- бас квант саны
Қабылдайтын мәндері :

1 2 3 4 5 6 7
K L M N O P R

Физикалық мағынасы.
1.Электронның ядродан қашықтығын;
2. Энергия қорын сипаттайды.

Бас квант санының мөлшері қанша кіші
болса, деңгейшелердің ядромен байланыс
энергиясы сонша берік болады

КВАНТ САНЫ
Орбиталь квант саны энергетикалық

деңгейшелердегі электрондардың энергиясын немесе электронды «бұлттардың » пішінін
өрнектейді.
0 1 2 3
2(2L+1) S p d f

n=1болғанда L=0
n=2болғанда L=0,1

n=3болғанда L=0,1,2 және ....

тәрізді
р-гантель тәрізді

Рх Ру Рz

электрондық бұлттың
кеңістікте орналасуын көрсетеді

m-нің мәні: -1...0...+1
L=0 болғанда m= болады
L=1 болғанда m =+1, 0, -1 болады
L=2 болғанда m = +2,+1,0,-1,-2 болады

Энергетикалық деңгейдегі ұяшықтар саны n2 мен
анықталады
n= 4 болғанда 42 = 16 ұяшық болады

маңындағы
электронның болу
ықтималдығы
жоғары кеңістікті
орбиталь деп
атайды.

Екінші деңгей
S- орбиталь
р-

орбиталь

Үшінші деңгей
S- орбиталь
р- орбиталь
d- орбиталь

Төртінші деңгей
S- орбиталь
р- орбиталь
d- орбиталь
f- орбиталь

L=1 ( p ) m = -1,0, +1

L=2( d ) m = -2,-1,0, +1,+2

L=3( f ) m =-3, -2,-1,0, +1,+2,+3

L=0 ( S ) m = 0

ПІШІНІ МЕН БАҒДАРЛАНУЫ

d-электрон бұлтының пішіні мен

бағытталуы

+1/2 -1/2

+

+

S– Cпин квант саны электронның өз осінен айналу бағытын көрсетеді
( сағат тіліне бағыттас және қарсы) Оның қабылдайтын сан мәндері +1/2 және -1/2

ЭЛЕКТРОНДАРДЫҢ ОРНАЛАСУ ЕРЕЖЕЛЕРІ




Клечковскийдің

ережелері

Паули принципі.

Гунд ережесі

екі электронның
болуы мүмкін емес. Әрбір орбитальда қарама-қарсы спинді екі

электрон болуы мүмкін. ( ⮃ )
Егер орбитальда бір электрон болса,онда ол жұптаспаған,екеу болса жұптасқан электрондар деп аталады.
N = 2n2
n=1болғанда N= 2•12=2 электрон
n=2болғанда N= 2•22=8 электрон
n=3болғанда N= 2•32=18 электрон
n=4болғанда N= 2•42=32 электрон
р-деңгейшесінде-6, d- деңгейшесінде-10,
f- деңгейшесінде -14 электрон болады.

ТОЛУ

ҚАТАРЫ

ТАРАЛУЫ

ол
үшін электрондар деңгейшеде
алдымен бір-бірден, соңынан жұптаса орналасады.
Гунд

ережесі

⮃

↑

↑

↑

16 O 1s22s22p4
8

⮃

⮃

⮃

↑

↑

19 F 1s22s22p5
9

⮃

⮃

⮃

⮃

↑

ГУНД ЕРЕЖЕСІ

20 Ne 1s22s22p6
10

⮃

⮃

⮃

⮃

⮃

ПРИНЦИПІ

Клечковский ережелері

А. Электрондардың деңгейшелерге орналасуы бас және қосымша квант сандарының қосындысының (n+L) арту ретімен болады.
n +1=1 n=1 L=0 (1s)
n +1=2 n=2 L=0 (2s)
n+1 =3 n=2 L=1 (2p)
n=3 L=0 (3s)

қосындысы бірдей болса, электрондардың
деңгейшелерге толуы бас квант

санының
мәнімен анықталады: алдымен бас квант
санының мәні кішісіне сай орбиталь
электрондармен толады.
n+1 =4 n=3 L=1 (3p)
n=4 L=0 (4s)
1s<2s<2p<3s<3p<4s=3d<4p<5s=4d<
<5p<6s<4f<5d<6p<7s <5f<6d<7p<…

3s 4s 5s 6s

7s 8s s

2p 3p 4p 5p 6p 7p
3d 4d 5d 6d

4f 5f

•d

•p

•f

•

ұғымдарына
сипаттама беріңдер.

Орбиталь дегеніміз не?
Электрондық орбитальдардың қандай
түрлері бар? Әр атомда оның қанша түрі
болуы мүмкін?
Паули принципін тұжырымдаңдар және оның маңызы қандай?
Әрбір энергетикалық деңгейдегі максимал
электрон саны қалай анықталады?

КОНФИГУРАЦИЯЛАРЫН ЖАЗУ.
⮃
⮃
⮃
⮃
⮃