Қ арағанды мемлекетттік медицина университеті

деген сөз) қанға өздерінің гормондарын бөліп отыратын ішкі секреция бездері

жатады. Ол бездерге: гипофиз, қалқанша безі, ұйқы безінің аралық аппараты, бүйрек үсті бездері, аталық безі, аналық жыныс безі, түйін тәріздес без (эпифиз), айырша безі (тимус) жатады.

Олардың ортақ симптомдарына:
тез шаршау
ұйқының бұзылуы
арықтау
ашуланшақтық т.б.

жатады.
науқастар терінің қышуына (қантты диабет, гипертиреоз)
шаштың түсуіне (тиреодит)
дене мүшелерінің үлкеюіне (акромегалия)
сүйектердің сырқырауы мен сынуына (гипертиреоз, Иценко – Кушинг синдромы)
бұлшық еттердің әлсіздігіне (бүйрек үсті безінің созылмалы жеткіліксіздігі)
жүрек тұсының ауруы мен ретсіз тез соғуына

Науқастың шағымдары.

Қалқанша безі ауруларында бет-әлпет :
Қорыққан не ашуланған адам көзқарасы, көздің

ұясынан шыға орналасуы (экзофтальм)
Жанары шектен тыс жарқыраған, кең көлемде ашылған. Мұндай бет-әлпет мағынасы facies Bazedova деп аталады. Ол симптоматикалық нерв тітіркенуі нәтижесінде көз алмасын қозғалтатын бұлшық еттер тартылуының дамуынан пайда болады
Бүкіл көз шарасының (периорбитальды) ісінуі гипотиреоз ауруының бір белгісі болып табылады.
Ал қалқанша безінің бөлетін тиреоидты гормондардың жеткіліксіздігінен, керісінше көз алмасының ұясына кіріп кетуі – энофтальм байқалады.

Науқастың шағымдары.

бірден-бір себебі зоб болып табылады. Теріні зерттеу кезінде шамадан тыс

тершеңдік, шамадан тыс пигменттің бөлінуі (гиперкортицизм), терінің салқын болуы және құрғауын, шаштың түсуі (гипотиреоз), әйелдерде түктердің ерекше дамуын (гирсутизм), бүйрек үсті бездерінің сыртқы қабаты қызметінің жоғарылауын (гиперкортицизм), қызғылт күрең түсті стрияларды – тері бетіндегі атрофия жолақтарын (гиперкортицизм, гипоталамо-гипофизарлық семіздік) анықтауға болады.

Науқастың шағымдары

адамдардың қалқанша безі пальпациясымен анықталмайды, оны тек кейде өте жүдеу

адамдарда ғана көруге болады. Пальпация әдісімен қалқанша безінің көлемі, тығыздығы, үлкею сипаттамасы (біркелкі, яғни диффузды және түйін тәрізді) туралы мәліметтерді аламыз. Жұтынған кездегі оның қозғалғыштығын, ауру сезімінің бар жоғын бағалаймыз.

Пальпация

Бұл жағдайда перкуторлық дыбыс тұйықталады.
 
Аускультация
Диффузды улы зоб ауруы тұсында

қалқанша безінің тамырларындағы қан айналымының жылдамдығы күшейеді, сондықтан сол аймақты тыңдағанда, шу естіледі

анықтау үшін, глюкозотолерантты сынақ (ГТС) жүргізілді.
Кетоацидоз жағдайын анықтау үшін,

қан немесе зәрде кетон денелерін анықтайды
Гликолизденген гемоглобин.

ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖӘНЕ АСПАПТЫҚ ЗЕРТЕУ ӘДІСТЕРІ. Лабораториялық зерттеу

(гипофиз өспелері), бастың, аяқ-қол сүйектерінің үлкеюін (акромегалия), түтікті сүйектер мен

омыртқаның остепорозын (гиперпаратиреоз, Иценко- Кушинг синдромы) байқаймыз.
Компьютерлік томограмма мен АМР томография гипофизбен бүйрек үсті безінің өспелерін дәлірек анықтайды. Қажетті жағдайда бүйрек үсті бездерін пневмоперитонеум жасау арқылы зерттейді. (оксигеносупраренография).

Рентгенологиялық зерттеу.

кеңінен қолданылады. әсіресе қалқанша безінің түйінді түрі мен қуысты үдерістерін

анықтауда, бүйрек үсті бездерін зерттеуде кеңінен қолданылады. Ультрадыбыспен қадағалай отырып, қалқанша безінің инемен тесу биопсиясы өткізіледі, алынған материал кейін гистологиялық жолмен зерттеледі.

Ультрадыбыстық зерттеу.