6-дәріс Инфекция туралы ілім. Инфекциялық процестің сипаты. Бактериялардын

токсигендігі микроорганизмдердің персистенциялануы. Вирустардың жұқпалылығы. Патогенділікпен токсигенділік факторларының генетикалық бақылануы.
Дәріскер
аға

оқытушысы Бармакова Алма Мансуровна

көзі берілу механизмі,жұғужолдары.
Инфекция түрлері.
Микроорганизмдердің персистенциялануы.
Вирусты инфекциялардың ерекшеліктері.
Вирусты инфекцияның турлері.

патологиялық, қорғаны сбейімделу және компенсаторлық реакциялардың дамуын қамтитын қоздырғыш пен

макроорганизм арасындағы күрделі кешенді комплекс.
Инфекциялык процесс- организмнің ішкі ортасының тұрақтылығын және физиологиялық қызметін бұзатын патогенді микробтар макроорганизмге енгенде пайда болатын және дамитын физиологиялық және патологиялық, адаптациялық және репарациялық реакциялардың жиынтық көрінісі.
Қарапайымдар қоздырған осындай процесті – инвазия дейді.

микроорганизмнің өзара әсерлесуі болатын қоршаған орта.
Қабылдаушы макроорганизм.
Жұқпалы аурулардың соматикалық

аурулардан ерекшелігі;
қоздырғыштың болуы
жұқпалылығы
аурудың кезеңдері мен өтуі (4 кезеңі болады)
арнайы иммунитетпайда болуы

қасиеті, микроорганизмнің патоморфологиялық, патофизиологиялық және клиникалық көріністермен сипатталады. Ол микробтардың

әртүрлі патогенділік белгілеріне (капсула түзу, ферменттер және токсиндер бөлу т.б.) жауап беретін гендермен байланысты (tox-ген т.б.)

бірліктермен (DLM, DCL, LD 50) өлшенеді.
DLM (dosis letalis minima)

– тірі микробтардың өлім туңызатын ең аз дозасы, жұқтырылған жануарлардың 80-90% өліммен аяқталады.
DCL (dosis certa letalis ) – сөзсіз өлім туғызатын дозасы. Жұқтырылған жануарлардың 100% өліммен аяқталады.
LD 50 – жануарлардың 50% өлім туғызатын доза.

(рецепторлардың), кірпікшелердің тейхой қышқылы (гр+бактерияларда) ЛПС және липопротеидтер (гр- бактериялар)

сыртқы қабатында мембаналық ағуыздардың (капсула құрамындағы) болуымен байланысты.
Колонизация – шырышты қабаттарда жылдам өсіп-өніп, микробтық қабықша құрып, патологиялық процесс қоздыру қаблеттілігі .
Пенентрация – эпителиялық жасушалардың, лейкоциттердің немесе лимфоциттердің ішіне енуі.
Инвазия – шырышты қабаттар және дәнекерлік тіндер арқылы өтіп, аймақтық тіндерге таралу қабілеті.
Патогендік ферменттер – гиалуронидаза, нейроминидаза, коагулаза, фибринолизин, лейкоцидин, уреаза, лецитиназа, протеаза, ДНК-аза, дикарбоксилаза т.б.

капсула түзетін бактерияларға тән (пневмококктар, оба таяқшасы, клебсиелла, т.б)
Агрессиндер –

органимзнің қорғаныс күшін басып тастайтын және қоздырғыштың патогенділігін күшейтетін заттар
Токсиндер (ақуыздар, липополисахаридтер) – микроб жасушасының ішінде эндотоксин немесе сыртқы ортаға бөлініп шығатын экзотоксин улы заттар.
Экзотоксин – химиялық табиғаты бойынша – ақуыздар: термолабильді, органотропты, улық антигендік және иммуногенді қасиеті күшті: формолиннің әсерінен анатоксинге айналады.
Эндотоксин – химиялық табиғаты бойынша ППС термостабильді: органотроптылығы жоқ, улық, аентигендік және иммуногендік қасиеті төмен: формолиннің әсерінен анотоксинге айналмайды.

Вируленттілік факторлар:

(дифтериялық токсин)
Мембранотоксиндер – беткейлік мембраналардың өткізгіштігін күшейтеді, нәтижесінде жасушаның өзінше

реттелуін бұзады (лейкоцидин, гемолизин т.б.)
Функционалдық тежегіштер (блокаторлар) – энтеротоксиндер (ішек инфекциялары), нейротоксиндер (ботулизм, сіреспе)
Эксфолиатиндер (нәрестелердің күлдіреуік ауруын қоздырады) және эритрогендер (скарлатина кезінде бөртпе шығуға әсер етеді).

шаң, нәжіс, тұрмыстық заттар, жеміс-жидек, көкөніс, жәндіктер, медициналық саймандар т.б.
Жұғу

жолдары:
Трансплацентарлы (вертикальды) – қызамық
Контактылы (жанасу) – тікелей жанасу – жыныстық жолмен жанама жол – тұрмыстық заттар арқылы
Трансмиссивті – жәндіктер шаққанда (безгек)
Фекальды-оральды (алиментарлы, тағамдық) – ауыз арқылы жұғу (іш сүзегі, гепатит А, полиомиелит)
Ауалы-тамшылы (респираторлы) – тыныс алу жолдары арқылы жұғу (қызылша, тұмау)
Парэнтеральды (ятрогенді) - әр түрлі инъекциялар кезінде жұғу (гепатит В, ЖИТС)

алғашқы ауру белгілері пайда болғанға дейінгі уақыт. Ол микробтан өсу

жылдамдығына, улы заттар бөлінуіне, макроорганизмнің реактивтілігіне байланысты бірнеше сағаттан (сальмонеллез), апталар (іш сүзегі, мерез), айлар (құтыру, гепатит) және жылдарға (аллапес) созылуы мүмкін.
Мазасыздану кезең – барлық жұқпалы ауруларға ортақ жалпы мазасыздану белгілері байқалады (тәбеті жоқ, шамалы дене өызбасы, бас ауыру) және орта есеппен 4-5 күнге созылады.
Аурудың қозу кезеңдері - әрбәр ауруға тән клиникалық симптомдардың айқындалуы болады, бұл кезде алғашқа диагноз қою мүмкіндігі туындайды.
Айығу кезеңі- реконвалесценттік кезең. Бұл кезде негізгі симптомдары басылады, температурасы жылдам төмендепөалпына келе бастайды.

иесінің организмінде микроорганизмдердің ұзақ уақыт бойы организм мен жұқпалы агент

өзара әсерлесіп ауру белгілері білінбейді және қоздырғыш сыртқа бөлінбейді.

көзі бойынша:
антропонозды
зоонозды
зооантропонозды
сапронозды
4. Таралу деңгейі бойынша:
спорадикалық
эпидемия
пандемия
5. Қоздырғыштарының санына байланысты:

моноинфекция
аралас

генерализацияланған – тұмау
бактеремия – микробтың қанға түсуі, бірақ көбеймейді
вирусемия –

вирустың қанға енуі
токсемия – Инфекцияның түрлерітоксиндердің қанға түсуі
септикопиемия – қанға түсіп, көбейіп, ішкі ағзаларда іріңді ошақтар түзуі.
Бактериялар және токсиндер қанға өте көп мөлшерде түссе бактериялық немесе токсико-септикалық шок дамуы мүмкін.
7. Қайталап жұғу бойынша:
екіншілік инфекция – жүріп жатқан инфекцияға жаңа инфекцияның қосылуы (дизентерия+пневмония)
Реинфекция - аурудан жазылып тұрғаннан кейін сол қоздырғыштың қайтадан жұғуы (дизентерия, гонорея)
суперинфекция – ауырып тұрған кезде сол қоздырғыштың қайталап жұғуы
рецидив – организмде қалған микробтың есебінен жазылған соң ауру симптомдарының қайталануы (қайталама сүзек, безгек).

қысқа мерзімде организм микробтан арылып жазылады
созылмалы – патологиялық процестің ұзақ

уақытқы созылуы
бактериятасымалдаушылық жағдай
персистенциялану жағдайы
9. Клиникалық симптомдардың айқындығы бойынша:
манифестті инфекция – көпшілік инфекциялар жатады
симптомсыз (латентті) инфекция (ұшық).

Вирустар облигатты паразиттер және олардың НҚ-ы инфекциялық процесс қоздыра алады.

Вирустардың меншікті зат алмасц қабілеттілігі жоқ болғандықтан оларға (вируленттілік) терминін қолдану дұрыс емес, оның орнына «инфекциондық» немесе «инфекциоздық» терминдерін қолданған жөн.
Вирустардың спецификалығы және органотроптылығы бар (құтыру вирусы- жүйке жасушаларында, қызылша вирусы тыныс алу органдарында, гепатит вирустары – бауыр гепатоциттарында).
Көптеген вирустардың РНК және ДНК жасуша хромосомасына тіркеліп интегративті инфекция (вирогения) қоздыра алады (гепатит В, аденовирус, герпес, ЖИТС). Вирогения кезінде вирустардың репродукциялану, құрастырылу және шығу стадиялары болмайды. Мутациялық жағдайда - шексіз бөліне бастайды.
Барлық жағдайда вирусемия болады (нейрогенді вирусты инфекцияларда болмайды).
Көбінесе вирустар иммундық жүйені зақымдайды да, иммунды тапшылық пайда болады (грипп, қызылша, ЖИТС, ұшық вирустары).
Ядроішілік немесе цитоплазмаішілік қосындылар түзуді (шешек, құтыру, ұшық, қызылша т.б.), олардың диагностикалық маңызы бар.

репродукцияланып жасушаның лизистенуіне әсер етеді, ол- ошақты және генерализацияланған түрде

болады.
персистенциялану латентті (симптомсыз) және баяу инфекция (вирус бөлінбейді), созылмалы (организмнен вирус бөлініп отырады) түрде болады.
абортивті инфекция- вирустың репродукциялануы тоқтайды.
онкогенді вирусты инфекция- жасуша вирустың әсерінен өзгеріске ұшырап қатерлі ісікке айналады