Абылай хан атындағы қазақ халықаралық қатынастар және әлем тілдері

Аударма ісі және филология
Кафедра: Шет тілі сөйлеу практикасы

№3 жоба жұмысы
Пән

атауы: Лингвистикалық ілімдер тарихы
Жоба тақырыбы: Ежелгі Греция тіл білімі


Жоба жұмысын орындағандар:
1)Жұмаш Жансая
2)Кадил Қырмызы
3)Жолдас Гаухар
Ғылыми жетекшісі: Ф.ғ.к доцент Ақыш Б.Ө.

білімі Гомердің “Илиада” мен “Одиссея” жырының тілін зерттеуден бастау алуы
Греция

тіл білімінің екі кезеңі
Философия және тіл
Грамматика мен логика байланысы
Қорытынды

тіл білімінің дамуында ерекше орын алады: Тіл білімі Грециядан басталады.

Антикалық Грецияда тіл білімінің мәселелері философтардың пікірталасында ерекше орын алды. Олар тіл білімі мен оның міндеттерін танымды-философиялық, педагогикалық, ораторлық жағынан алға тартты. Бұл Грециядағы тіл біліміне үлкен таңба болып басылды. Сөз бен ой, зат пен оның атауы арасындағы байланыс туралы дискуссия үлкен бетбұрыс алды. Бұл “дау” ежелгі грек ойшылдарын екі бортқа бөлді:

PHYSEI
(табиғат бойынша)

THESEI
(шарт бойынша)

Бұл бағыт Греция тарихында эллинизм атты дәуірге дейін жалғасады.

айтылып өткен. Диалогта ол Критил (“атау табиғаттан беріледі” деген ұстанымда)

мен Гермогеннің(Критилдің ойына қарсы пікірді ұстанды, табиғатқа сәйкес жаратылыстан) позицияларын беттестіріп, Сократты қазы ретінде қояды.


VS




Ал Платон сөз бен атау арасында алыс байланысты ғана мойындайды. Кратилде, ол атау пайда болуы туралы гипотезаларды жинақтап, ирониялы формада жоққа шығарады.

б.з.д. 428-348 жж
Философ-идеалист,
Сократтың ізбасар оқушысы, Аристотельдің ұстазы; Жалпы алғанда, көп шығармалары жоғарғы-көркемдік стильдегі диалогтар

Гермоген

Кратил

бастау алуы
Ғалымдардың айтуына қарағанда, Греция лингвистикасы ”Илиада” мен “Одиссея” ғылымдарын

зерттеуден басталады. Ежелгі заманнан келе жатқан бұл дастан тілі қазіргі грек тілімен салыстырғанда, мейлінше алыстап, түсініксіз болуы - грек ойшылдарына осы дастанды зерттеуге үлкен түрткі. Греция территориясын зерттемес бұрын, Греция тарихының жалғыз көзі осы поэма болған. Осы себептен, 11-9 ғасырдағы кезеңді “Гомер кезеңі” деп атаймыз. Бірақ, қазба жұмыстары өткізілгеннен кейін, бұл термин шетте қалды. Б.з.д 3-1ғ александриялық мектептің (Александрия Египетская )филологтары поэманы мұқият зерттеп, көптеген жаңа қосындылар тапты, көшірмешілердің қателерін түзеп, әр поэманы грек алфавитіндегі әріп санына сәйкес 24 кітапқа бөлді. Түзелген мәтін бізге жеткен орта ғасыр жұмыстарының негізгі біреуі болып кірді.
Поэмалардың авторы туралы да сан түрлі пікірлер орын алды. Мысалға, 15-17ғ Джамбатиста Вико ”Илиада” мен “Одиссея” әр уақытта, әр түрлі авторлармен жазылған деген ойын білдірді. Бірақта, ол өзінің ойын толық жеткізіп, дәлелдей алмады. Авторлыққа аса мән берілген кезең 18ғ аяғы болып саналады. 1795 жылы неміс зерттеушісі Фридрих Август Вольф «Гомерге кіріспе» кітабын жарыққа шығарды. Кітапта эпикалық шығармалардағы қарама-қайшылықтарды көрсетеді. Фридрих А.В. айтқан кезеңде *сызықтық хат* туралы білмегендіктен, ол грек жазбалары тек 6ғ пайда болды деген тұжырым жасады.
 

“Одиссея” содан 1-2 ғасыр кейін жазылғандығын дәлелдеді. Қауымдық-рулық құрылыстан құл

иелену дәуіріне ұласуының ескерткіштері, ежелгі грек әдебиеті мен тіл білімінің дамуындағы құнды деректер қатарында. Екі поэма да сол кезеңдегі ең дамыған грек облысында: Ионияда, яғни Кіші Азия аймақтарында пайда болған, екі пэма сюжеті бір-бірімен байланысты. “Илиада” Троян соғысына аттанғандағы қысқа эпизодты суреттейді. Мифке сүйенсек, жағдадйдың соғысқа ұласу себебі-Троян ханы Парис, ахей ханы Менелайдың жары Еленаны (Прекрасная) ұрлап кетуі. “Илиада” қанды соғыс, жауынгерлік қаһармандық пен айбынды жекпе-жектерді көз алдымызға елестетеді. Ал “Одиссея” грек патшасы Одиссея мен оның Трояны ала білген құйтырлығының арқасында Трояны құлатып, үйге оралу эпизодтарын жазады. Поэмада 20 жылға жуық уақыттағы оқиғалар суреттеледі. Илиадамен салыстырғанда, Одиссеяда қарапайым өмір, орын алған қызықты да қиын оқиғалар туралы суреттеледі.

болған. Олар грамматиканы да философия, әсіресе, логикаға тәуелді, оның бір

саласы ретінде ғана алға тартты. Бұл мәселе туралы алғашқы пікірлер Платон мен Аристтельге тиесілі. Еңбектерінде Платон сөздерді есім, етістік деп екіге топтастырса, Аристотель оларға жалғауышты қосып, үшке толықтырады. Сонымен қатар, Аристотель грамматика мен логика арасындағы байланысты қарастырған ғалым. Ол Поэтикада сөз таптарын логика жағынан классификациялау туралы жазды. Негізгі сөз таптарын есім мен етістікті ерекшеледі. Етістік-жасалған әрекет, есім-сол әрекетті жасаушы деп түсіндірді. Риторикада есім,етістік,шылаулар туралы атап өтті, сонымен қатар, септіктер мен адам есімдері жынысқа бөлінетіндігі туралы жазды. Ол кезде сөйлемге атау берілмегендітен, Аристотель оны жеке алғанда мағынасы бар, толық алғанда да мағынасы бар құрылымды дыбыс деп айқындады. Және ол түрлі грамматикалық категорияларға анықтама беруге алғаш тырысқандардың қатарында. Аристотельдің үлкен жетістігінің бірі-лексикалық және грамматикалық көпмағыналық проблемасымен айналысуы.