Амир Тимур и развитие науки в эпоху Тимуридов

tarbiya

Raxmatullayeva Zebiniso

uchun tolmas kurashchi, ilm-fan va madaniyat rahnamosi

Mamlakat parokanda, mahalliy siyosiy kuchlar o‘rtasidagi o‘zaro qarama-qarshiliklar avj olgandi.

Ustiga ustak, Chingizxon avlodlari Movarounnahrga tez-tez bosqin uyushtirib turardi.

alamini tortgan oddiy fuqarolaridan to yirik siyosiy arboblariyu din peshvolarigacha

juda ham og‘ir kun kechirdilar. Jamiyatga ozodlikka va taraqqiyotga bo‘lgan intilishlarni  o‘zida mujassam etgan xaloskor, dohiy zarur edi. Taqdir taqozosi  bilan Amir Temur ana shunday  xaloskor va yo‘lboshchi sifatida tarix sahnasida paydo bo‘ldi.

siymolardan biridir. Bunga ishonch hosil qilish uchun bobomizning o’zi tomonidan

yaratilgan odob-axloqqa doir dasturlari, o’gitlari, pand nasihatlarni, shunungdek, Sohibqiron haqidagi tarixiy asarlarni ko’zdan kechirish kifoya. “Temur tuzuklari” mashhur asarlarian biri bo’lib, bu asarda ibratli, hayotiy pand nasihatlar va o’gitlar mazmunliligi, kuchliligi, teranligi, ta’sirchanligi, umuminsoniy qadriyatlar asosida yozilganligi bilan alohida ahamiyat kasb etadi. Bu asarni qadrli xazina, odob axloqqa oid dastur deya olamiz. Asardsagi barcha o’gitlar xalqlarni bir maqsad sari birlashtirgan, jipslashtirgan, muvaffaqiyatlarga erishtirgan, sehrli tarbiyaviy kuchga ega bo’lgan durdona-Pedagogikadir. Bu pedagogika buyuk Sohibqironning davlatni boshqarish va uni iroda qilish, mamlakatda osoyishtalik o’rnatish, fan va madaniyatni rivojlantirish, xalqlar o’rtasidagi buzilmas do’stlik va mehr shavqat odamiylik kabi muammolarni hal qilishga bag’ishlanadi.

asosiy maqsadi edi. U davlatning poytaxti qilib So‘g‘diyonaning qadimiy poytaxti

bo‘lgan Afrosiyob xarobalari yonidagi Samarqandni belgiladi…

bo’lib, ular asosan masjidlarda va xususiy uylarda o’qimishli kishilar, domla-imomlar

tomonidan ochilgan edi. Makur maktablarda masjid imomlari yoki muazzinlar dasr o’tardilar.Aholisi ko’p shahrlarda maktablarni maxsus maktabdorlar ochardilar. Shahar maktablaridagi o’quvchilar 20-30 nafar, qishloq maktablarida esa 10-15 nafar, ayrim holatlarda undan ko’proq bo’lgan. Maktab o’quvchilarining yoshlari har xil bo’lgan.
Temur va Temuriylar davrida Movaraunnahrda ibtidoiy diniy maktablardan tashqari shahzodalar, xonzodalar, bekzodalar va amaldorlarning bolalari uchun saroy va xonadonlarda alohida savod makatablari ham tashkil etilgan.Bunday maktablarda podsho xonadoni uchun maxsus Qissaxon deyilar edi.

urniga naqshli xanjar va yaltillab turgan qilichni ishlatish, nayzabozlik va

kamonbozlik san’ati o’rgatilgan.

san’tini: turli lavozim egalarini tayinlash, soliq to’plash va boshqa tartib

qoidalar buyicha ko’nikmalarni egallagan. Shunday qilib, temuriylar davrida Movaraunnahrda iqtisodiy ijtimoiy, madaniy yuksalish davri buldi. Markazlashgan davlatning aoschisi Amir Temur o’z davrida mamlakatda ilm fan ta’lim tarbiya masalalariga alohida e’tibor berdi. Natijada davlatning iqtisodiy va madaniy qudrati yuksaldi.

Ularni o’z vasiyatlariga ko’ra piru ustozi Shayx Sayyid Baraka qabrlarining
Oyoq

tomoniga dafn etadilar.

sarkarda, Yevropada “Tamerlan” degan nom bilan mashhur bo‘lgan Amir Temur

tavalludining 670 yilligi keng nishonlandi.