Қарағанды Мемлекеттік Медицина Университеті Қазақстан тарихы және әлеуметтік -

пәндер кафедрасы


СӨЖ Тақырыбы: «Экономикалық институттар меншік және кәсіпкерлік»

Орындаған:
Тексерген: Жумадилов С.С.

Қарағанды 2010

3. Меншiк құқығы
4. Мемлекет активтері

5. Жекешелендіру
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер

компанияларда, екiншi деңгейлi банктерде, қаржылық-өнеркәсiптiк топтарда менеджменттiң жоғарғы деңгейi бар.

Сонымен қатар, технологияларды, теорияларды және құқықтық қорғаудың тәжiрибесiн және зияткерлiк меншiктi пайдалануды коммерциялизациялаудың iскери қағидаттарын кәсiби меңгерген, инновациялық және жоғарғы технологиялық жобаларды басқара алатын кәсiби инновациялық менеджерлер - мамандардың институты мүлдем жоқ.

және қорғалатын өзiне тиесiлi мүлiктi өз қалауынша иелену, пайдалану және

оған билiк ету құқығы.

меншiктiң Азаматтық Кодекстiң 193-бабында аталған объектiлерi (жер, оның қойнауы, су,

өсiмдiк және жануарлар дүниесi, басқа да табиғи ресурстар) және мемлекеттiк заңды тұлғаларға бекiтiлiп берiлмеген өзге де мемлекеттiк мүлiк Қазақстан Республикасының мемлекеттiк қазынасын құрайды.

түлғаларға бекiтiлiп берiлген мүлiктен түрады. Жергiлiктi бюджет қаражаты және мемлекеттiк

заңды тұлғаларға бекiтiлiп берiлмеген өзге де коммуналдық мүлiк жергiлiктi қазынаны құрайды.

меншiк иесiнен мүлiк алушы және өз қызметiнiң мақсатына, меншiк иесiнiң

тапсырмаларына және мүлiктiң мақсатына сәйкес заң құжаттарымен белгiленген шекте сол мүлiктi иелену, пайдалану және оған билiк ету құқығын жұзеге асырушы қазыналық кәсiпорындардың заттық құқығы болып табылады.

құндық бағасы бар мүліктік және мүліктік емес игіліктер мен құқықтар.

және (немесе), пайдалану және (немесе) оған билік ету Қазақстан Республикасының

ұлттық қауіпсіздігінің жай-күйіне әсер ететін мүлік стратегиялық объект болып табылады.

туралы Заңда белгiленген арнайы рәсiмдер шеңберiнде немесе ол анықтайтын тәртiппен

жұргiзiлетiн, мемлекеттiк мүлiктi жеке тұлғалардың, мемлекеттiк емес заңды тұлғалардың және шетелдiк заңды тұлғалардың меншiгiне сату.

пакеті мемлекетке, ұлттық басқарушы холдингке немесе ұлттық холдингке тиесiлi және

ұлттық экономиканың негiзiн құрайтын стратегиялық жағынан маңызды салаларда қызметiн жұзеге асыратын, Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімімен құрылған акционерлік қоғам ұлттық компания болып табылады.

асыру үшін 1991-1992 жылдарға арналған Қазақ ССР-да мемлекет иелігінен алу

мен жекешелендірудің бірінші бағдарламасы әзірленді, ол ҚазССР Президентінің қаулысымен (1991 жылғы 13 қыркүйектегі № 444) бекітілді. Бірінші кезеңде жекешелендіру бастамашылық сипатқа ие болды. Кәісіпорынды мемлекет иелігінен алу мен жекешелендіру аукциондарда, конкурстарда, сондай-ақ жекешелендірілетін кәсіпорынның балансындағы өндірістік және әлеуметтік инфрақұрылымды акционерлеу және еңбек ұжымына өтеусіз беру арқылы да жүрді. Бірінші езеңде «шағын жекешелендіру» де жүрді және ол кейіннен өз дамуын басқа кезеңдерде тапты.

мен жекешелендірудің 1993-1995 жылдарға арналған ұлттық бағдарламасы» (бұдан әрі –

Бағдарлама) мемлекеттік меншіктің қайта құрылуының бағыты мен тәртібін анықтады. Нысананың ел экономикасындағы маңыздылығына, саласына, қызметкерлердің санына, негізгі қорлардың құнына сәйкес олар шағын, орта, және ірі кәсіпорындар топтарына бөлінетін болды.

меншікті жекешелендіру мен қайта құрылымдау бағдарламасы бекітілді, оның негізгі мақсаты

негізінен жекешелендіру процесін аяқтау арқылы Республика экономикасында жеке меншік секторға қол жеткізу және басым болуын бекіту болып табылды. Бұл мақсаттарға қол жеткізу мемлекет меншігінде қалған объектілерді қайта құрылымдаумен жүзеге асырылды. Бағдарламаны іске асыру кезінде тек жекешелендірудің нарықтық, бәсекелес түрін қолдану негізінде жекешелендіруді жүргізудің ашықтығы мен жариялылығы қағидаттары сақталды.

көшу болды, олар қол жеткізген нәтижелер мен уәкілетті органдардың ұсыныстарының

негізінде жасалды. Секторлық бағдарламаларды Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітті және мұнай-газ кәсіпорындары мен көлік-коммуникациялық кешендерді, өнеркәсіп, денсаулық сақтау, білім, ғылым, мәдениет және спорт кешендерін жекешелендіру процесін жандандыруды көздеді. Көрсетілген салалардың әрқайсысы бойынша Қазақстан Республикасының мүдделі орталық және жергілікті атқарушы органдарының ұсыныстарын ескере және білікті кеңесшілерді тарта отырып жеке жобалар бойынша артықшылықты жекешелендірудің әрбір объектісі бойынша арнайы бағдарлама әзірленді.

мемлекеттік меншікті басқару және билік ету мәселелерінде мемлекеттік басқару деңгейлері

арасында өкілеттіктерді бөлу жөніндегі жаңа көзқарастармен сипатталады. Осы кезеңнің басты сәті мемлекеттік меншікті республикалық және коммуналдық меншікке бөлу болып табылды. Жергілікті мемлекеттік басқаруды нығайтудың, аймақтардың қаржылық және экономикалық дербестігін қамтамасыз етудің нақты шаралары болып облыстардың, Астана және Алматы қалаларының әкімдеріне коммуналдық меншіктің объектілерін жекешелендіру шешімін қабылдау және жүзеге асыру құқығын беру болды.

акциялардың мемлекеттік пакеттері мен қатысу үлестері берілді.
2000 жылы Мемлекеттік

мүлікті басқару және жекешелендіру тұжырымдамасы мақұлданды, оны іске асыру мақсатында 2001-2002 жылдарға және 2003-2005 жылдарға арналған мемлекеттік мүлікті басқарудың және жекшелендірудің тиімділігін арттырудың салалық бағдарламалары, Мемлекеттік активтердi басқарудың 2006-2008 жылдарға арналған бағдарламасы қабылданды.

Даму Банкі» АҚ, «Қазақстанның Инвестициялық қоры» АҚ, «Ұлттық инновациялық қор»

АҚ, «Экспорттық кредиттерді                       және инвестицияларды сақтандыру жөніндегі мемлекеттік сақтандыру корпорациясы» АҚ сияқты даму институттары құрылды.

меншік иелерін қалыптастыруға бағытталды. Шағын жекешелендіру аукциондар немесе конкурстар нысанында

жүзеге асырылды. Шағын жекешелендіру жүргізілер алдында сауда және автокөлік бірлестіктері бірнеше дербес заңды тұлғаларды құру мақсатында сегменттерге бөлінді. Аукционға немесе конкурсқа жекешелендірілетін объекті қызметкерлерінің 50 пайзынан астамын біріктіретін шаруашылық серіктестігі қатысқан жағдайда, оларға сату бағасынын 10 пайызға дейін жеңілдік берілді. Шағын жекешелендіру шеңберінде 6037 объект жекешелендірілді. Астана қаласында шағын жекешелендіру жүргізілгенге дейін 191 сауда объектісі болса, қазір 1978, 11 дәріхананың орнына – 110, 20 мемлекеттік шаштараздың орнына – 55, жекешелендірілген 51 қоғамық тамақтану объектілерінің орнына 597 мейрамхана, дәмхана, бистролар жұмыс істеуде

бойынша жекешелендірудің алдын ала сатысы болды. Қазақстан Республикасының Үкіметі бастамашы

болған кәсіпорындарды акционерлеу жаппай жекешелендіру және жеке жобалар бойынша жекешелендіру шеңберінде жекешелендірудің алдын ала сатысы болды. 1993-1995 жылдар кезеңінде 2 мыңға жуық кәсіпорын акционерлік қоғам болып қайта құрылды. Еңбек ұжымдарына жарғылық капиталдың мөлшерінің 10 пайызын артықшылықты акциялар түрінде мемлекеттен өтеусіз алу құқығы берілді. Акционерлеу аяқталғаннан кейін акционерлік қоғамдардың мемлекеттік пакеттері бірінші жағдайда – холдингтерге берілді, екіншісінде – купондық сауда-саттыққа шығарылды, үшіншісінде – ақшалай аукциондарда сатылды. Жаппай жекешелендіру үрдісінде бұрын-соңды болмаған инвестициялық жекешелендіру қорлары құрылды.

домна пештерін сөндіру алдында болды, кокстың қоры өте аз, әрі

оны сатып алуға қаражат болмады. Жұмысшыларға көптеген айлар бойы жалақы төленбеді. Кәсіпорындағы тонаулар үлкен мөлшерлерге жетті. Бұл жағдайда кәсіпорынды ірі жеке инвестициялар ғана құтқара алатын еді. Сондықтан да комбинат сатылды. Жаңа меншік иелері бірден жалақы бойынша қарыздарды төледі, кері талаптар бойынша төлемдер жүргізді. Жаңа меншік иелерінің сегіз жылғы қызметінде Қарметкомбинаттағы инвестицияның жалпы сомасы 521 миллион АҚШ долларын құрады.

ауыл шаруашылығы кәсіпорындарын және совхоздарды фермерлік және шаруа қожалықтарына, ауыл

шаруашылығы кооперативтеріне, шағын кәсіпорындар мен олардың қауымдастықтарына қайта құру жолымен жүзеге асырылды. Бұдан басқа, ашық және жабық типтегі акционерлік қоғамдар құрылды. Мемлекеттік мүлік конкурстарда немесе аукциондарда сатылды. Ауыл шаруашылығы кәсіпорындары мүліктерінің құны 75 пайызға дейін тұрғын үй жекешелендіру купондарымен төленді. 1993 жылдан 195 жылға дейін республикада 1490 мемлекеттік ауыл шаруашылығы кәсіпорны, яғни агроөнеркәсіптік кешеннің мемлекеттік кәсіпорындарының жалпы санының 70,2 % жекешелендірілді. Агроөнеркәсіптік кешен жүйесінде 13 холдингтік типтегі мемлекеттік акционерлік компания қайта құрылды.

шамамен барлық өндірістік күштердің 80%-н құрады және экономиканы салалары бөлігінде

мынадай түрде көрінеді.

беделі Қазақстанға АҚШ, Англия, Корея, Швейцария, Бельгия, Гибралтар, Индонезия, Канада,

Германия, КНР, Ресейден инвесторларды тартты.

iске асыру жөнiндегi iс-шаралар туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы

23 желтоқсандағы № 1247 қаулысына сәйкес Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің мемлекеттік мүлік және жекешелендіру комитеті «Азық-түлiк келiсiм-шарт корпорациясы», «Аграрлық кредит корпорациясы»,  «ҚазАгроҚаржы», «Ауыл шаруашылығын қаржылық қолдау қоры», «Мал өнiмдерi корпорациясы», «Астық қолхаттары бойынша мiндеттемелердiң орындалуына кепiлдiк беру қоры», «Қазагромаркетинг» акционерлiк қоғамдары акцияларының мемлекеттік пакеттерін «ҚазАгро» ұлттық холдингі» акционерлік қоғамының орналастырылатын акцияларын төлеуге берді.