Астана медицина университеті АҚ Балалар хирургиясы кафедрасы

Орындаған: Шатқал Б.Ә.
Қабылдаған: Сүлейменов Ж. Б.
Астана 2016жыл

соқыр ішектің құрт тәрізді өсіндінің қабынуын көрсетеді. Бірақта, жеке онда

неге қабыну басталатындығы, қабынудың кейбір дені сау адамда ойда жоқта басталатындығының себептері анық емес.

2,5-3,5см төменде құрт тәрізді өсінді,appendix vermiformis,шығады.Құрт тәрізді өсіндінің ұзындығы мен

орналасу қалпы көп өзгеріп отырады,орташа ұзындығы 8,6см тең, алайда 2% жағдайда ол 3см ге дейін қысқарады.Құрт тәрізді өсіндінің болмауы өте сирек кездеседі,оның орналасуы соқыр ішікпен тығыз байланысты болады.Өсік алдыңғы жақта құрсақтың алдыңғы-бүйір қабырғасы мен сыртта мықын сүйегі қырының,іште m.Iliacus-тың арасында орналасады.Медиальды жағдайда құрт тәрізді өскін солға қарай яғни соқыр ішектен ішке қарай бағытталады.

IV -V айдан бастап соқыр ішек жоғарыдан төмендеп жамбас ойшығына

орналасады. Бұл төмендеу үрдісінің толық немесе жартылай аяқталуына байланысты соқыр ішектің орналасатын орны бірнеше түрлі.Соқыр ішектің төменге және ішке қарай созылып орналасуына сәйкес бұл ішектің нәжістен тазаруы қиындайды. Ішектің өте төмендеуі оның нәжістен тазаруын одан әрі қиындатады. Соқыр ішектің пішіні шыны сауыт немесе қапшық тәрізді. Ішектің созылуы оның қабырғаларының атрофиялануына ұшыратады. Көлденең тоқ ішектің бұралуы, созылуы, тарылуы да соқыр ішекке нәжіс көп жиналуын күшейтіп ішекте инфекция басталуын қолдайды.

-

латеральды
- медиальды
- алдынан
- артынан
- бауыр асты
- жамбас қуысы

Құрт тәрізді өскіннің орналасуы

төмен қарай 40-50%
латеральды 25%
медиальды 17-20%
алдында 5-7%
артынан 9-13%

артериясы(a.mesenterica superior), мықын тоқ ішек артериясы (a.ileocolica), аппендикулярлы артерия (a.appendicularis).






Иннервациясы
Жоғарғы

шажырақайлық тармақ және құрт тіріздінің симпатикалық иннервациясы,ал кезбе нерв арқылы парасимпатикалық иннервацияланады.

тромбозы
Лимфогенді
Иммунологиялық
Алиментарлы
Паразитарлы
Баугиноспазм
Бөгде заттар (түйме,
тас, шемішке...)

ауырады,жүргенде және физикалық жүктемеден соң күшейе түседі.Ауыру сезімі оң жақ

аяққа таралады.Кейбір науқастарда ас қабылдағаннан соң осындай ұстамалар пайда болады.Рецидивирлеуші және резидуальды созылмалы аппендициті бар науқастарда ауырсыну симптомы жедел аппендицит ұстамаларынан соң пайда болады,ал біріншілік созылмалы аппендицит симптомдары біртіндеп,белгісіз пайда болады.Науқас лоқсумен құсады,іш өту болады,тілі аппақ,ауызынан жағымсыз иіс шығып тұрады.

мықын тұсында жиналақталады. Орташа, 1-2 рет құсу, лоқсу.
Жалпы жағдайы қанағаттанарлық,

дене қызуы субфебрильді, пульс-90, ҚҚ-өзгермейді.
Пальпация:ОЖМ аймағында ауырсыну. Бұлшық-ет дефансы ширығуы Щеткин-Блюмберг симптомы оң, кейде күдікпенен.

Ауырсыну
- эпигастрий аймағында басталып 5-6 сағаттан оң жақ

мықын аймагына ауысады –қатты емес, төзуге тұрарлық,сирек периодты, қозғалғанда күшейеді
3. Қабыну синдромы
- температура (38-39)
- лейкоцитоз,нейтрофилез,солға жылжу, ЭТЖ жоғарлауы

- Тілі жабындымен жабылған, іші желденген, тыныс алу актісіне

қатыспайды (Винтер синдромы)
- құрттәрізді өсінді проекциясында ауырсыну аңықталады
- перистальтикасының нашарлауы + Щеткин-Блюмберг, Мендель,Крымов белгілері
- оң жақ аймағында бұлшық еттері қатаю

Деструктивті:
- флегмонозды
- гангренозды
- перфоративті
III.

Асқынған:
- аппендикулярлы инфильтрат
- периаппендикулярлы абсцесс
- перитонит
- іш қуысы абсцесі
- пилефлебит
- сепсис

Флегмонозды (12-24 сағ.)
А) жәй
Б) флегмонозды-жаралы
В) апостемозды- ірің қабырғаларына толады.
Г) Эмпиема

(қуысына ірің толады)
Д) Флегмонозды-перфоративті
ІІІ. Гангренозды (24-48 сағат)
1-лік-гангренозды- а) тесілулі, б) тесілусіз
2-лік гангренозды -а) тесілулі, б) тесілусіз

сол жаққа жатқанда-ауырсыну.
Ровзинг-сол жақтан төменгі тоқ ішекті басқанда, оң жақ

мықын аймағы ауырсынуы
Крымов –шап сақ-сы арқылы бармақпен тексергенде – ауырсыну
Воскресенский -(көйлек симптомы)
Раздольский –оң жақ мықын аймағында тері гиперестезиясы
Образцов-оң аяғын бүкпей көтергенде оң жақ мықын аймағында ауырсыну күшейеді
Коупа – оң аяғын көтеріп жамбас-сан буынын ротациялы қозғалғанда ауырсынудың күшеюі немесе пайда болуы.
Бартомье –Михелсон- сол жаққа жатқызып, оң жақ мықын аймағын басқанда ауырсынудың күшеюі
Ректальды тексереді – жамбас пердесінің ауырсынуы

айырмашылық (N

мықын аймағының бұлшыкетінің атрофиясы
Щеткин-Блюмберг перитонит симптомы
Филатов – баланы ұйықтап жаткан кезінде пальпациялау
Брендо – сол жақ қабырғаны басқанда оң жақ мықын аймағында ауырсыну болады (жүктілерде)

ауырсынуы

ерекшеліктері.
Балалар ағзасының анатомо-физиологиялық ерекшеліктеріне сәйкес олардың аппендицит аурулары ересектерден өзгеше және ауыр өтеді. Бұл өсіндінің ұзындығымен, кеңдігімен, лимфоидты тіндермен байлығымен, көбінесе төменде, жамбас қуысында орналасуымен байланысты. Мұнымен қатар қабыну процессінің ерекшелігі шарбы майының қысқалығымен, балалар ішпердесінің реакциясының нашарлығынан, оларда қабынған өсінді айналасында инфильтрат өте сирек байқалады да жайылған перитонит жиіленеді.

ауыруының толастамауы баланың ұйқысының бұзылуына әкеліп соғады. Осы ерекшелік 60%

жағдайда байқалады. Ал 10% жағдайда іштің ауруының ұстамалы болатындығын көрсетеді. Тынышталып отырған балада аяқ астынан іші қайтадан ауыра бастайды, мазасызданып жылайды, тамақ ішпей қойады, ыстығы көтеріледі, құсады, үлкен дәреті өзгереді. Дене ыстығының көтерілуі (94%) 3жасқа дейінгі балаларда негізінде 38-30*С, одан да жоғары жедел аппендициттің асқынған түрлерінде болады. Денесінің ыстығының көтерілуі жедел аппендициттің түрлеріне байланысты емес, ол баланың жүйке жүйесінің өзіндік ерекшеліктеріне, ішетін тамағына, реактивтілігіне (жұқпалы ауруларға) антибиотиктерді қолдануына байланысты. Тағы да бір белгінің бірі- ол баланың құсуы (80%) бұл кіші жастағы балаларда қабыну процесі өрістеген сайын уланудың белгісі екенін көрсетеді. Құсықтың құрамы негізінен асқазандағы астың қалдығы, ауыр асқынған кезде құсық құрамында өт те кездеседі. Әдетте көп құсу жедел аппендициттің асқынған түрінде болады. Кей жағдайларда науқас құспауыда мүмкін (15-20%), аурулардың басым көпшілігінде үлкен дәреттері бұзылмаған, қалыпты күйде (75%), ал 12-15% іштің өтуі байқалады.

көрсетілуі өте манызды, себебі бұл аурудың клиникалық көріністері әр түрлі

болып келеді. Сондықтан көптеген бала хирургтары клиникалық көріністері қиындық туғызатын аппендициттің ерекше түрлерін көрсетеді. РЕТРОЦЕКАЛЬДІ: құрт тірізді өсіндінің бұл орналасуы диагностикалық қиыншылықтарды туғызады. Ретроцекальді құрсақішілік аппендицит кезінде симптомдар әдетте айқын көрініс береді. Бірақ құрсақ қуысының алдыңғы қабырғасы бұлшық еттерінің қатаюы аз болады. Осы орналасуға тән симптомдар әдетте болмайды. Ретроцекальді құрсақ арты аппендицитте ауырсыну оң жақ мықын аймағының латеральді бөлігі немесе оң жақ бел аймағында болады. Ауырсынулар жыныс мүшесіне немесе несепағар жолымен таралуы мүмкін. Ол өз кезегінде дизуриялық бұзылыстарға ікеледі. Іші жұмсақ, тыныс алуға қатысады, ауырсыну аз болады, щеткин-блюмберг симтомы теріс. Ал оң жақ бел аймағында бұлшық еттердің қатаюы, ауырсынуы және соққылау симптомы оң болады. Көптеген жағдайда ретроцекальді аппендицит бастапқы кезеңмен ауыр іріңді интоксикациямен, дене қызуының жоғарлауы (40%), тоңумен жүреді.

мықын аймағының төменгі жағында, қасаға үстінде болады. Ауырсыну зәр шығару

түтігіне немесе ұмаға, оң жақ жыныс еріндеріне, тік ішекке беріледі. Дизуриялық бұзылыстар жиі зәр шығарумен сипатталады. Балалар кейде зәр шығаруға қорқады, ал керілген қуық іштегі ауырсынуды күшейте түседі. Төмен орналасқан өсіндінің қабынуы жиі қан және шырыш араласқан сұйық нәжіспен жүреді. Өсіндінің кіші жамбаста орналасуында көп уақытқа дейін ауырсыну және құрсақ қуысының алдыңғы қабырғасының қатаюы болмауыда мүмкін. Бұл кезде жақсы мәліметті тік ішекті саусақпен тексеру береді. Онда оң жақтан өсіндінің түсіп тұруын немесе инфильтратын табады.

Сол жақты аппендицит.
Құрт тәрізді өсіндінің сол жақта орналасуы келесі жағдайлармен байланысты; соқыр ішектің шажырқайының қозғалмалығына, ортақ шажырқай, құрт тәрізді өсіндінің ұзын болуы және мүшелердің керсінше орналасуы. Клиникалық көрінісі оң жақты болуы дәрігірге «жедел аппендицит» диагнозына күмән тудырады. Кей жағдайларда перитонеалды белгілер қосылған жағдайда да, диагноз күмәнді болады. Егер ішкі органдардың теріс орналасуы туралы белгі болса диагноз бірден қойылады.

асты доғасында ауырсынумен және жиі көп ретті құсумен басталады. Оң

жақ қабырға асты доғасының абайлап «ұрғылағанда» айқын ауырсыну көрінеді аталған жерде бұлшық еттер қатаюы щеткин-блюмберг симтомы оң. Айқын ауырсынуға байланысты бауыр шеті анықталмайды. Оң жақ мықын аймағы бос жіне ауырсынусыз болады. Ректальды қарауда ауытқудың қалыптыдан айырмашылығы болмайды.
Жүкті әйелдердегі аппендицит ерекшелігі.
Жүкті әйелдерде кең тараған хирургиялық аурулардың бірі- жедел аппендицит. Жедел аппендицит анамен ұрықтың өміріне қауіп төндіреді, ол 0,03-5,20% жағдайда кездеседі. Құрт тәрізді өсіндінің тесілуі 14% жағдайда кездеседі және оперативті көмекке жүгінеді. Жүктілік кезінде аппендицит 25-45% жағдайда науқастарда диагнозды нақты дәлелдейді. Жүктіліктің алғашқы жартысында ¾ жедел аппендицитке бақылайды. Көбінесе жиірек І триместрде (19-30%), II триместрде (44-80%), iiiтриместрде (15-20%), босанғаннан кейін(6-8%). Аппендициттің деструктивті түрі ІІІ триместрде жіне босанғаннан кейін туындайды. Жедел аппендицит кең тараған көрінісі ауырсыну, ауырсыну оң жақ мықын аймағында пальпация барысында, жүрек айну, құсу, дене температурасының жоғарлауы және лейкоцитоз болады.
Қарт адамдарда аппендицит ағымының ерешеліктері
Қарт адамдарда ағзаның реактивтілігінің төмендігіне байланысты, ауру кеш байқалады. Клиникасы әлсіз айқын және өсінді морфологиясы аурудың клиникалық ағымынан басым түседі.Сондықтан гангрена, перфорация, перитонит дамиды. Жиі перитонитте ауырсыну мен бұлшықеттердің дефансы әлсіз. Кейде лейкоцитоз болмауы да мүмкін. Аппендикулярлы инфильтраттың пайда болуына бейімділігі, соқыр ішек рагінен ажыратуға қиын түседі.

Жатырдан тыс жүктілік –етеккір келмейді немесе оның сипаты өзгереді ж/е

қынаптан сары су шығады, жатыр мойнының артқы іргесінен пункция жасау керек.

Бурнея- Волкович- Дьяконова бойынша оң жақ мықын аймағына қиғашынан ену.

Диагноз анық болмаған жағдайда ортаңғы лапаротомия бойынша жүргізіледі. Соқыр ішекті құрт тәрізді өсіндімен бірге шығарады. Өсінді шажырқайының тамырын байлап, өсіндіні негізінен байлап, кесіп алып тастап, культасын кисетті тігіспен тігеді. Гемостаздың тиянақтығын тексеріп, ұзын жіңішке томпонды құрсақ қуысына кіші жамбасқа қарай енгізеді. Құрсақ қуысын тігеді.

операция – Аппендэктомия
Кіру жолы Волкович-Дьяконов тәсілі