Қасым ханның заңдары.
Қасым хан мемлекеттің қоғамдық өмірінде қарама-қарсы қайшылықтарды болдырмау үшін бір қатар заңдар шығарды. Оның заңдары “Қасым ханның қасқа жолы” деген атаумен осы күнге дейін ел аузында айтылып келеді. Бұл заң жазбаша түрде сақталмаған. Қасым хан Қазақ хандығының қоғамдық өміріне лайықсыз ескі заңдарды алып тастап, сол кездегі заманның талабына сай, жаңа құқықтық заңдар шығарған.
Қасым сол бойынша мемлекеттік билік жүйесін орнықтырып, күшті мемлекет құрды. Бұл заң қазақтың от ауызды, орақ тілді, елге сыйлы билерінің ықпалымен халықтың ерте заманнан ұстанып келген «Жарғы» заңын күшейткен.
Хақназар хан хан тағына отырысымен көршілес мемлекеттермен қарым-қатынысты күшейтуге көп күш жұмсады. Хақназар Батыстағы Ноғай Ордасымен, Оңтүстігінде Орта Азия халықтарымен, Солтүстігінде Сібір хандығымен, іргелес жатқан Шайбани әулетімен сенімге негізделген қарым-қатынас орнатуға қол жеткізді.
Қазақ хандығына қарайтын көшпелі ру-тайпалардың Еділ мен Жайықты жағалай жайлап, Қызыл құм мен Сыр бойына жайыла қыстауы да осы кезде басталды. Ол өзінің алдында билік еткен Тахир, Бұйдаш хандардың қателіктерін қайталамауға тырысқан.
Ел басқаруда сабырлық танытып, мемлекетінің пайдасы үшін дұрыс шешімдер қабылдап отырған. Хақназар хан елін-жерін сыртқы жаудың шабуылынан сақтауға, халқының бірлігін нығайтуға бар өмірін арнаған. Хақназардың билік еткен кезінде оның мемлекетті дұрыс басқара білуінің арқасында қазақ хандығының қуаты өсіп, саяси өрлеуі арта түсті.
Хақназар ханның аумағы: Сырдария, Арал маңы, Жетісу, Жайықтың сол жағалауы.
Моғолстан ханы Абд ар-Рашид Жетісу мен Ыстық көл аумағындағы жерлерді басып алу ниетімен 16 ғ. 50-60 жылдары Қазақ хандығына қарсы үлкен соғыс бастады. Оған қарсы күреске Хақназар хан қазақ-қырғыз одағының әскерлерін пайдаланған.
Жетісуға ойраттардың тонаушылық жорықтарының жиілеуі Жетісу қазақтарының жағдайын ауырлата түсті. Ойраттар Батыс Монғолияны мекендеген тайпа болған. Олар жоңғарлар деп те аталды. Моғол ханына қарсы соғыстардағы сәтсіздік пен ойраттардың шапқыншылық жорықтары салдарынан Хақназар хан Жетісудың біршама жерін уысынан шығарып алды. Дегенмен 1570 ж аяғында Жетісудың Батыс бөлііг Шу, Талас өңірі оның билігінде болған.
Оларды Хақназар хан құшақ жая қарсы алды. Ноғай Ордасында қырқысқан екі топ пайда болды. Бір тобы Мәскеу кінәзіне қосылуды жақтаса, екінші тобы Қазақ хандығына қосылуды жақтаған.
Бұл жағдайды пайдаланған Хақназар хан Ноғай Ордасының көптеген ұлысын өзіне қосып алған. Сөйтіп Ноғай Ордасы 16 ғасырдың ортасында ішкі талас-тартыстан әлсіреп, мемлекет ретінде өмір сүруден қалған.
Если не удалось найти и скачать доклад-презентацию, Вы можете заказать его на нашем сайте. Мы постараемся найти нужный Вам материал и отправим по электронной почте. Не стесняйтесь обращаться к нам, если у вас возникли вопросы или пожелания:
Email: Нажмите что бы посмотреть