BAŞ VE BOYUN MUAYENESİ

Ancak boyun muayenesinde bazen oskültasyon da yararlı olabilir.

İnspeksiyonda; başın

şekline, vücuda oranla büyüklüğüne,varsa mevcut bir lezyonun özelliğine. Saçların niteliğine, yüzde bir asimetri olup olmadığına, göz ve göz küresinin durumuna, boyunda asimetri ve bir kitle olup olmadığına, tiroidi bezinin büyüklüğüne, boyun veninin dolgun olup olmadığına dikkat edilmelidir.

çocukların ve bebeklerin
muayenesinde buna dikkat
edilmelidir.

Baş

normalinden çok küçük ise mikrosefali denir. Konjenital olup beyin gelişemediğinden kafatası da büyümemiştir. Mental retardasyonu altta yatan patoloji belirler.Ailesel,kromozomal anomalileri,konjenital enfeksiyonlar,intrauterin iyonize radyasyon,kimyasal ajanlara maruziyet..

belirgini hidrosefalide
görülür.


Akondroplazide de hastanın başı gövdesine oranla daha

büyük görünür, aslında baş normal bir erişkinin başı kadardır.

beyin genişler.
Kafatası kemikleri arasındaki sütürler henüz kapanmamış ise çocukta

kafatası genişler, büyür, vücuda oranla baş çok büyüktür.
Başa oranlada yüz küçük kalır,alın ve tepe(vertex) şişkindir. Gözler asılı gibi aşağıya yönelmiştir.(batan güneş manazarası).Beyin dokusu gelişemediğinden zeka geriliği mevcuttur. Frontal kabarıklık başı büyükmüş gibi gösterir. Bu durum raşitizm ve konjenital sifiliste görülebilirse de günümüzde çok nadirdir.

sternuma değdirilebilir, baş her iki yana ve arkaya doğru eğilebilir.

Menenjit, meningoensefalit ve SAK ‘larda , baş fleksiyonu sınırlıdır(ense sertliği).
SCM kası tek taraflı kasılmasında baş o tarafa doğru eğik olarak durur, buna tortikolis denir.
Aorta yetersizliğinde baş her sistolde sallanabilir. Buna Musset belirtisi denir.
Tiklere bağlı olarak da başta istem dışı hareketler görülebilir.

gösterelebilirler.
Kadın ve erkekte gerek saçlar gerekse vücut kıllanması normalde

birbirinden farklıdır ve cinse özgü özellikler taşır.

Genç bir kızda yahut kadında
yüz ve vücut kıllarının
erkekteki kıllanmaya benzer
bir artış ve dağılım özelliği
göstermesine hirsutizm adı verilir.

taşımayabilir.Ancak virilizan bir sendromun bir parçasıda olabilir, virilizim ile karıştırılmaması

gerekir.

Virilizm(virilism) de çeşitli sebeplerden dolayı (konjenital veya edimsel) androjen hormonların artmış olması kız çocukta veya genç bir kadında farklı tablolara yol açar, hirsutizm de bu tabloların önemli bir parçasıdır.

genetik olarak tayin edilirler. Saçların azalmasına veya kaybına alopesi denir.

Yaşlanma,erkeklerde

ailesel,doğum ve laktasyon,SLE ve diğer otoimmün hastlıklar,anterior hipopitiutarizm,addison hastalığı,ateşli hastalıklar,malnutrisyon,stres..

Alopesi areata
tinea capitis,
seconder sifiliste

soluk bir görünümün tespit edilmesi anemiyi düşündürür, dolayısıyla gerekli tetkiklerin

yapılması için hekime yol gösterir, aneminin derecesi ve etyolojisi araştırılır.

Parkinsonlu, hastalarda yüz, sanki bir maskeymiş gibi donuk ve ifadesizdir, mimikler kaybolmuştur. Hastanın başında ve ellerinde tremor vardır ve yürüme güçlüğü bulunabilir.

Akromegalide ; kaş kemerleri,
burun ve yanak kemikleri ve alın çene
büyür, alt çene öne doğru çıkar
(prognatizim)deri altı dokusu ve
dudaklar kalınlaşır.

oluşmuş olması yüzü tümüyle şiş olarak gösterir.
Deri kuru ve kalındır

, göz kapakları şiştir,
bu görünüm böbrek hastalıklarında
göz kapaklarında deri altı ödemi
sonucu ortaya çıkan bu fissürü
andırır ve karışabilir.
Saçlar ve kaşlar seyrelmiş,
renk soluk, görünüm apatiktir.

ve
göz kapakları şiştir ayrıca hipotiroidinin
diğer bulguları cücelik ve

zeka geriliği mevcuttur.

ile birlikle diffuz guatr ve iki taraflı
ekzoftalmi

mevcuttur .

Bu bulgular yüze
karakteristik bir
görünüm kazandırır

bufallo hörgücü, yüzde kıllanmanın artışı (kadınlarda) ve aknelerin mevcudiyeti dikkat

çekicidir.

Vücuttaki yağ birikimi
gövdesel tiptedir.
Karın ve kalçalarda
kırmızı-mor renkli
deri çatlakları sık görülür.

dudak, leprada aslan yüzü görünümü,bell paralizisinde tipik yüz görünümü,tetanozda tirismus(masseter

kası kasılması sonucu dudaklar kapanır ve dişler kenetlenir,dudaklar üst üste biner ve açıklığı alt çeneye bakan bir yay çizer,vb)daha birçok örnek verilebilir.

göz hareketleri değerlendirilmelidir.
Gözlerin hareketinini kontrol eden 6 adet ekstraoküler kas

vardır.Süperior-inferior-lateral-mediyal rectus,superior-inferior oblik kaslardır.
Lateral rectusu-6.kranial sinir(troklear) süperior oblik kası-4.kranial sinir(abducens) diğerlerini 3. kranial sinir(oculomotor) innerve eder.

3. kranial sinir ile innerve edilir.Bu kasın parçası olan müller

kası da süperior servikal ganglionun sempatik lifleri tarafından innerve edilir ve horner sendromunda hafif pitozis olur.

Kapanmasından sorumlu olan kas orbicularis oculi kasıdır ve 7.kranial sinir tarafından innerve edilir.

parmağıda aşağı ,yukarı sağa,sola üst iç,üst dış,alt iç,alt dış tarafa

doğru hareket ettirilerek yapılır.

Nistagmus:orbitanın çeşitli yönlere ritmik titreşimidir.Özellikle zorlanmış lateral bakışta belirginleşir. Vestibüler hastalıklar, ilaçlar (barbitüratlar,lityum,fenitoin,febobarbital,
karbamazepin,gabapentin gibi),multiple skleroz,myastenia gravis,down sendromu, serebrovasküler olaylar sebep olabilir

selülit,vaskülitler,
neoplastik infiltrasyonlar,travma..

Enoftalmus: göz küresinin geriye doğru yer

değiştirmesi
---Travma,ağır dehidratasyon
,horner sendromu,yaşlılıkta..

Pitozis: üst göz kapağı düşüklüğü
---okulamotor sinir hasarı,
horner sendromu,
myasthenia gravis,
ilaçlar(morfin,pregabalin..)

dış kısmında yer alır. Akut infeksiyonuna dakriyoadenitis denir. Bez şişer

ve sertleşir ,ağrılıdır ve göz kapağı ödemlidir. Palpe edilebilir.
Kronik dakriyoadenitiside lakrimal bezler ağrısız olarak büyür. Büyüme iki taraflıdır. buna mikulitz sendromu adı verilen özellikle sarkoidoza bağlı bir tabloda rastlanabilir.

damarları genişlemiştir.
Ağrı ve fotofobi, göz yaşı

artışı mevcuttur.


Soluk konjuktiva anemiyi düşündürür,ödemli olması hipoproteinemiyi ,kuru olması sjöggren sendromunu düşündürür vb..

önce sarılığı yansıtır.

Küçük bebeklerde henüz sklera çok ince oIduğundan

skleraları mavi renktedir.Bunun hastalıkla ilgisi yoktur. Osteogenes isimperfektada skleralar mavidir.

sirozunda sarı-kahverengi bakır birikimleri kornea çevresinde bir halka şeklinde görülebilir.

Buna Kayser-Fleicher halkası denir.



Kornea enflamasyonuna keratit denir.Korneada cerahat toplanmasına hipopiyon denir.
 

çapta olmasına anizokori denir. Ancak normal insanlarda da % 12

oranında hafif derecede
anizokori bulunduğu bildirilmiştir.
Bunun dışında anizokori her
zaman patolojiktir.

Pupillaların daralmasına miyozis genişlemesine midriazis denir. Sempatik uyarımla midriazis parasempatik uyarı ise miyozise neden olur.

gözü kapatır, diğer göze ışık kaynağı tutulur ve pupilla daralır.

Bu işlem aynı şekilde diğer gözede uygulanır. Buna direk ışık refleksi denir.
İndirekt ışık refleksi: bir göze ışık kaynağı tutulur. Bu gözde myosis oluşurken diğer gözde de myosis oluşmasına, indirekt ışık refleksi denir.
Pupillaların ışığa refleks vermeyip mesafeye refleks vermesine argyll-robertson refleksi denir.Bu patolojik bir refleks olup nörosyfilisde görülür.

girişi, kulak arkası cildi gözden geçirilmeli, bu bölgeler hiperemi, ülserasyon,

akıntı, krut gibi bulgular açısından değerlendirilmelidir.

muayenesidir. Otoskopik muayene “kulak spekulumu” ve alın aynası kullanılarak çıplak

gözle, otoskopla, daha ayrıntılı muayene gerektiren durumlarda da olanak varsa cerrahi mikroskop veya endoskopla yapılır.

Spekulum sokulmadan önce aurikula, dış kulak yolunun kıkırdak kısmının eğimini düzleştirmek amacıyla erişkinlerde yukarı ve arkaya, çocuklarda ise aşağı ve arkaya doğru çekilir. Dış kulak yolu iyice aydınlatılmadan spekulum sokulmamalıdır, aksi halde dış kulak yolunda fronkül veya eksostoz varlığında
hasta şiddetli ağrı duyabilir.

hareketlerle, burgu gibi çevrilerek nazikçe dış kulak yoluna yerleştirilir.

Otoskopide

dış kulak yolu ve kulak zarı değerlendirilir. Dış kulak yolunun giriş kısmında kıllar ve serumen salgısı yapan bezler dışında özellikli bir yapı yoktur, daha derinde olan kemik kanal ise kılsızdır.

Hem mastoid kemik, hem de tragus kıkırdağı palpe edilmelidir. Mastoidit

veya subperiostal apse varlığında mastoid kemikte, otitis eksterna varlığında tragus palpasyonunda ağrı saptanır.

• Oskültasyon: Glomus Jugulare tümörü şüphesinde mastoid planum ve apeksin oskültasyonu, objektif tinnitus araştırılmasında da hastanın dış kulak yoluna yerleştirilen olive yoluyla oskültasyon bu özel durumlarda tanıya çok yardımcı olur.

Diapozon deneyleri  bize hastada bir işitme kaybının varlığı ve tipi

hakkında çok yararlı bilgiler verir. Ancak bunlar subjektif değerlendirmelerdir, hastaların çok iyi kooperasyonu gereklidir ve hastanın vereceği cevaplara dayalı değerlendirmeler olduğundan sonuçlarda belirsizlik ve simülasyon olasılığı vardır. Ayrıca bu deneyler hastada mikst tip işitme kaybı varsa güvenilir sonuç vermeyebilir, ancak saf iletim veya saf sensöri-nöral işitme kaybı durumlarında sağlıklı yorumlar yapılabilir.

Diapozon deneylerinde kullanılan diapozonların frekansları 128’in katları şeklinde artar. Rutin olarak kullanılan 512 Hz.’lik diapozondur. Diapozon sapından tutularak metal olmayan sert bir zeminde (genellikle dizde) veya parmaklar arasında sıkıca tutulup çekilerek titreştirilir. Hangi diapozon deneyi yapılacaksa hastaya o deneyle ilgili ayrıntılı ancak basitçe bilgi verilmeli, hastanın kooperasyonu sağlanmalıdır.
 

araştırmak amacıyla, o kulağın işitmesinin kemik ve hava yollarından karşılaştırılması

esasına dayanan bir diapozon testidir.

Önce titreşen diapozonun dip kısmı mastoid planuma
yerleştirilir ve hastadan sesi işitmez olduğunda haber vermesi istenir. Hastanın kemik yolundan işitmesi bittiğinde diapozon dış kulak yolu önüne yaklaştırılır ve hastaya sesi duyup duymadığı sorulur. Kemik yolundan işitme bittiği halde hava yolundan işitme devam ediyorsa “Rinne pozitif”,
aksi halde “Rinne negatif”
olarak ifade edilir.

sonra diapozon dış kulak yolu önüne getirildiğinde hava yolundan işitme

devam eder. Bu durumda ‘hava yolu kemik yolundan uzundur’ (Rinne pozitif). Eğer kemik yolundan işitme bittikten sonra hasta diapozonun sesini dış kulak yolu önünden de duyamazsa ‘hava yolu kemik yolundan uzun değildir’ (Rinne negatif) olarak ifade edilir. İşitmenin kemik yolundan daha uzun süre duyulması hava yolunda bir azalmayı (iletim tipi işitme kaybını) gösterir.
Tek taraflı total veya sub-total sensöri-nöral işitme kaybı olan hastalarda Rinne deneyinin kemik yolu fazında diapozonun sesi kemikten karşı kulağa iletilebilir. Daha sonra dış kulak yolu önüne getirilen diapozon hastadaki çok şiddetli işitme kaybı nedeniyle duyulamayacağından deneyin sonucu ‘Rinne negatif’ olarak değerlendirilebilir. Bu durum “Yalancı Rinne negatifliği” olarak ifade edilir.

kaybı olduğunu araştırmak amacıyla her iki kulağın kemik yolundan işitmesinin

karşılaştırıldığı bir testtir. Diapozon titreştirildikten sonra kafatası üzerinde orta hatta bir noktaya (alına, burun sırtına, ön dişlerin ortasına, vs.) yerleştirilir ve hastaya sesi nereden duyduğu sorulur.

Eğer ses yalnızca veya ağırlıklı olarak bir kulaktan
duyuluyorsa “Weber sağa / sola lateralize”
olarak ifade edilir. Kişiler diapozonun
sesini ortadan, kafasının üstünden
ya da kafasının heryerinden duyarsa
bu durum “Weber ortada” olarak
ifade edilir.

işiten kulaklarından, tek taraflı iletim tipi işitme kaybı olan hastalar

ise sesi patoloji olan kulaklarından duyarlar. Kulak hastalığı olmayan ya da her iki kulağında da simetrik sensöri-nöral veya iletim tipi işitme kaybı olan hastalarda Weber ortadadır.

Asimetrik bilateral sensörinöral işitme kaybı olan hastalarda Weber işitme kaybının daha az olduğu kulağa, asimetrik bilateral iletim tipi işitme kayıplarında Weber işitme kaybının daha fazla olduğu kulağa lateralize olur.      
 

sırtının, burun çevresindeki cildin çıplak gözle muayenesidir. Ayrıca burun ucu

başparmakla hafifçe yukarı doğru kaldırılarak nazal vestibüle kadar uzanan bir septal deviasyon, vestibülit, follikülit, vs. olup olmadığı araştırılır.

Burun boşluklarının muayenesine “Rinoskopi” adı verilir. Burun boşluklarının ön kısmının muayenesine “Anterior Rinoskopi”, burun boşluklarının posterior kısmının ve nazofarinksin muayenesine “Posterior Rinoskopi (İndirekt nazofaringoskopi)” adı verilir.

burunda küçülme,
uç kısmında sivrilme

Adenoid:çocuklar sürekli ağızdan nefes aldıkları için burun

küçüktür,delikleri atrofiktir
Dispne yapan hastalıklar: burun delikleri ileri derecede genişler

alın ve burun derisi üzerinde

Rhinofima: granülomatöz
infiltrasyona bağlı kaba ödemli
görüntü

en sık tedavi edilmemiş
akne rozaseada,erkeklerde daha sık

kırık hatlarının saptanmasını sağlar.
Akut maksiller sinüzitte fossa

canina’ların palpasyonunda ağrı saptanması tanıda önemli bir bulgudur.
Ayrıca tümör şüphesinde de bu bölgelerin palpasyonu tümörün yayılımı hakkında bilgi sağlar.

eşlik eder

Nasal septum normalde intaktır. perforasyonunda; sifiliz, kokain kullanımı, kronik

iritasyon,wegener graülomatozisi,
krom zehirlenmesi akla gelmelidir.

mental problemi olan kişilerde tek taraflı kötü kokulu akıntı yabancı

cisim varlığına akla getirmelidir.
Burunda kanama; hipertansiyon, enfeksiyonlar, travma, kanama diyatezi ve mukozal damar patolojilerinde görülebilir
Burunda polip;atopik bünyelilerde sık rastlanabilir

(abaisse-langue) kullanılır. Tüm muayene aletlerinde olduğu gibi, dil basacağı da

sol elde tutulur. Muayenede öncelikle dudaklar ve yanaklar dil basacağı ile ekarte edilerek oral kavitenin her tarafı (dudak ve yanak mukozaları, dil, ağız tabanı, dişler, gingivalar ve sert damak) ayrıntılı olarak incelenir.

olarak bastırılarak orofarinks muayene edilir. Dil basacağı daha geriye yerleştirilirse

hastada öğürme refleksi ortaya çıkar.
Muayene sırasında dil dışarı çıkarttırılmaz, hastanın ağzından nefes alması ve dilini ağzının içinde mümkün olduğu kadar serbest ve kasmadan bırakması istenir. Muayene sırasında hastaya “eee” dedirtilmesi ile yumuşak damak hareketleri de gözlenebilir. Muayenede ön ve arka tonsil plikaları, yumuşak damak, uvula, tonsiller ve orofarinks arka ve yan duvarları gözden geçirilir. Orofarinkse ait olmasına rağmen dilkökü bu muayene sırasında gözlenemez, dilkökü muayenesi indirekt laringoskopide olduğu gibi aynayla indirekt olarak yapılır.

eden yakınmaları olan her hastada tüm oral kavite ve orofarinksin

ayrıntılı palpasyonu gereklidir. Ülsere lezyonlarda palpasyon özellikle önemlidir çünkü lezyonun palpasyonla saptanan boyutları görüldüğünden çok daha büyük olabilir.

stomatit): ağız köşelerinde çatlama derin ülserasyon--riboflavin eksikliği,demir eksikliği,diyabet,
AİDS,aşırı

A vitamini,
kozmatik maddeler,
diş protezleri

ağrılı,
içi su dolu kabarcıklar

büyük olduğunu gösterir. Ödem ,malignite,amiloid birikimi,miksöedeme bağlı olabilir.

Glossit:papillaların kaybı ile

dil yüzeyi parlak ve dümdüz görünür,oldukça hassastır sıcak soğuk ve baharatlı yiyeceklerde rahatsızlık hisseder; B vitamin eksikliği,demir eksikliği,çöliak hastalığıda görülür

yarıklar: enine olursa konjenital,longitudinal olursa vitamin B2 eksikliği ve sifilize

bağlı olabilir

görülen lezyonlara denir.Çok katlı yassı epiteldeki hiperkerotoza bağlıdır. %20 dizplazi

görülebilir,sigara,takma diş,
sifiliz,kronik iltihaba
bağlı olabilir

kat daha fazla displastik
değişikliğe rastlama
oranı

mevcut.

selülitidir.Dil şiş ve ağrılıdır
dilin öne doğru

çıkarılması
sırasında ağrı hissedilir

Vincent anjini :genellikle tek taraflı nekrotizan tonsil enfeksiyonudur .Üzeri kirli
sarı eksuda ile kaplıdır,
kaldırıldığında kanar.

taşıyan bir enfeksiyondur.Boğaz ağrısı, ateş,ense sertliğ,stridor yapar.
Yumuşak doku yoğunluğunda çekilen

yan servikal grafide prevertebral
bölgede mukoza kalınlığında
artış tipiktir.

ve saçlı derinin ayrıntılı inspeksiyonudur. İnspeksiyon sırasında tüm baş-boyun bölgesi

eritem, tümefaksiyon, ülserasyon, akıntı gibi bulgular açısından değerlendirilmelidir.

• Palpasyon: Boyun palpasyonu yapılmadan KBB muayenesi bitmiş kabul edilmez. Özellikle malignite varlığı veya şüphesi durumunda bu çok daha fazla önem kazanır. Boyunda çok sayıda lenf nodu vardır ve bunlar sistematik bir şekilde muayene edilmelidir.
1- Preauriküler 6- Ön servikal
2- Postauriküler 7- Arka servikal
3- Oksipital 8- Derin servikal
4- Submandibuler 9- Supraklavikuler
5- Submental

edilen tarafa ve hafifçe öne doğru eğilerek boyun kaslarının tonusu

azaltılır ve derindeki yapıların daha kolay palpe edilmesi sağlanır

Servikal bölgede 1 cm den büyük lenf bezleri patolojik kabul edilir

Supraklaviular bölgedeki lenf bezleri hemen herzaman patolojiktir (sol da ise Virchow nodu-GİS malignitelere bağlı)

Ağrılı,yumuşak LAP; enflamasyon
Çok sert,fikse LAP ; karsinom
Lastik kıvamında LAP ; lenfoma

hareketlerle yoklanır, bir kitle palpe edilirse parmaklar arasında sıkıştırılarak mobilitesi

değerlendirilir.

Aynı anda boyunun her iki tarafının palpe edilmesi sakıncalıdır, özellikle derin palpasyon sırasında hastada Carotid Sinüs refleksi uyarılarak hipotansiyon ve bradikardiye yol açılabilir. Ancak palpe edilen tarafın karşısından hafifçe bastırılarak boyunun fikse edilmesi palpasyonu kolaylaştırır.

tiroid ve cricoid kıkırdaklar seviyesinde larinks sağ elin parmakları arasında

hafifçe sıkıştırılarak horizontal planda sağa-sola hareket ettirilir, bu sırada normalde larinks kıkırdaklarının prevertebral fascia üzerinde hareketinden kaynaklanan bir krepitasyon sesi duyulur. Prevertebral fascia invazyonu yapmış olan tümörlerde bu krepitasyon alınamaz.

yapışık olduğu için yutkunduğunda trakea ile birlikte yukarı doğru hareket

eder
Oturur pozisyonda önden veya arkadan palpe edilir. Palpasyon sırasında hafif
bir fleksiyon yaptırılır.
Hasta yutkundurularak
bezin aşağı-yukarı
kayması sağlanır

yatan sebep genelde Graves hastalığıdır.

Bazen orta hatta tiroglossal kanal artıkları

olabilir dil dışarı çıkarılınca yukarı aşağı hareket eder

Tiroid nodulleri,guatr,subakut tiroidit(hassas),riedel tiroiditi (sert)

TEŞEKKÜRLER……