Слайд 1Bariery w komunikacji międzykulturowej
Dr A. Siewierska-Chmaj
Mgr Zofia Sawicka
Слайд 2Szok kulturowy
Zjawisko szoku kulturowego towarzyszy niemal każdemu, kto udaje się
poza granice swojego kraju, a czasem nawet poza granice regionu,
w którym się wychował. Im dłuższy pobyt, trudniejsze do osiągnięcia i ważniejsze dla danej osoby cele, tym większe prawdopodobieństwo przeżycia tego doświadczenia.
Слайд 3Szok kulturowy
nawet wysoka tolerancja na odmienność i dobra wola nie
są w stanie uchronić osobę pozbawioną nagle podpory we własnej
kulturze przed frustracją, lękiem i działaniem mechanizmów obronnych
aby przeżyć szok kulturowy, nie trzeba wyjeżdżać daleko. Kontakt z odmienną kulturą może mieć miejsce również na naszym „własnym podwórku”.
Слайд 4Szok kulturowy
szok kulturowy to zjawisko obejmujące funkcjonowanie psychiczne, fizyczne i
społeczne człowieka, będące rezultatem napotykanych w kulturze przyjmującej trudności, a
jego istotą jest doświadczanie negatywnych emocji, które kumulując się, owocują pogorszeniem ogólnego samopoczucia i satysfakcji z życia, i co za tym idzie funkcjonowania człowieka.
Слайд 5Etapy szoku kulturowego
Miesiąc miodowy
Szok kulturowy
ożywienie
dopasowanie
etap fascynacji nową kulturą. Jesteśmy wówczas
zazwyczaj grzeczni i uprzejmi dla napotykanych „obcych”, w których niemal
wszystko nas zachwyca.
Zaczynamy zauważać różnice; pojawia się irytacja
na tym etapie zaczynamy borykać się z prawdziwymi warunkami życia na obczyźnie, co powoduje bardzo silne reakcje stresowe; poczucie osamotnienia, depresja, agresja, beznadzieja
Uczymy się jak sobie radzić w nowym środowisku
zaczynamy akceptować obyczaje kraju goszczącego, jego wartości, normy, obyczaje i odbierać je po prostu jako inny sposób życia,
Слайд 6Etnocentryzm
To pogląd, zgodnie z którym własna grupa (naród, gr. etniczna)
jest w centrum wszystkiego, a pozostałe grupy sa oceniane z
jej punktu widzenia, to afiramcja własnego narodu, przy jednoczesnej deprecjacji innych, TO NIE PATRIOTYZM!
Слайд 7Etnocentryzm
SPOTKANIE Z INNYM
WARTOŚCI I SCHEMATY
UKSZTAŁTOWANE
WE WŁASNEJ
KULTURZE
NIEŚWIADOME
NARZUCANIE
WŁASNYCH STANDARDÓW
NA ZAUWAŻONĄ
RÓZNICĘ
NEGATYWNA
INTERPRETACJA RÓŻNIC
Слайд 8Relatywizm kulturowy
To taka postawa poznawcza, która zakłada poznawanie i rozumienie
innych kultur według im właściwych kategorii i wartości
Żadna kultura nie
jest dobra ani zła sama w sobie, ale musi być oceniona w kontekście w jakim funkcjonuje
Слайд 9Strategie komunikowania
STRATEGIA WROGOŚCI
Grupy rywalizują między sobą, używają wobec siebie zwrotów
pejoratywnych, komunikacja pogłębia i podkreśla różnice; używane określenia to np.
asfalt, pedał, żabojad, moher
Слайд 10Strategie komunikowania
STRATEGIA UNIKANIA
Ma na celu unikanie lub ograniczenie kontaktu z
inną grupą poprzez formułowanie takich wypowiedzi, które są charakterystyczne dla
grupy własnej żargon, dialekt
Слайд 11Strategie komunikowania
STRATEGIA OBOJĘTNOŚCI
umiarkowany etnocentryzm i relatywizm kulturowy. Komunikowanie wyraża tę
obojętność np. używanie niedbałego języka. Obojętność często wiąże się z
brakiem szacunku.
Слайд 12Strategie komunikowania
STRATEGIA WRAŻLIWOŚCI
Uświadomiona róznica między grupami, chęć zmniejszenia dystansu komunikowania
z grupą obcą; np. Romowie, niewidomi, niesłyszący
tzw. określenia poprawne politycznie
Слайд 13Strategie komunikowania
STRATEGIA RÓWNOŚCI
Chęć zniesienia dystansu pomiędzy nami a rozmówcą, unikanie
wyrażeń oceniających
Polityczna poprawność może jednak, paradoksalnie, prowadzić do zaniechania dialogu
Слайд 14Uprzedzenia
Rodzaj postawy polegającej na odrzucaniu czegoś lub kogoś bez racjonalnych
przesłanek
Wypływają z posiadania pewnych negatywnych poglądów powziętych z góry, przed
kontaktem z danym zjawiskiem czy osobą; uprzedzenia wynikają także z utrwalonych w danych społeczeństwach czy społecznościach stereotypów
Слайд 15Źródła uprzedzeń
Wychowanie i kultura
Слайд 18Źródła uprzedzeń
Negatywne doświadczenia
Слайд 19Deklarowane źródła uprzedzeń
Ogólne niechęć do innych,
bo są inni
Pochodzenie i wygląd dziwnie się
ubierają, zachowują”, „niech wracają do siebie”
Gospodarcze i społeczne odbierają nam pracę, stanowią zagrożenie finansowe
Слайд 20Deklarowane źródła uprzedzeń
Kulturowe i obyczajowe mają
inne zwyczaje, niech się dostosują do naszych, mają za dużo
dzieci
Osobowe są agresywni, leniwi, hałaśliwi
Слайд 21Stereotypy
konstrukcja myślowa zawierająca komponent poznawczy (zwykle uproszczony), emocjonalny i behawioralny,
zawierająca pewną wiedzę na temat innych ludzi czy grup społecznych.
Stereotyp może być przyjęty przez jednostkę w wyniku własnych obserwacji, przejmowania poglądów innych osób, wzorców przekazywanych przez społeczeństwo, może być także wynikiem procesów emocjonalnych (np. przeniesienia agresji). Stereotypy mogą być negatywne, neutralne lub pozytywne, chociaż najczęściej spotykamy się z wyobrażeniami negatywnymi.
Слайд 22Źródła stereotypów
Skłonność ludzi do porządkowania wiedzy o świecie- generalizacja i
upraszczanie rzeczywistości
Слайд 23Źródła stereotypów
Fałszywa wiedza oparta o tradycję- mimo, że pojawią się
informacje obalające stereotyp, ludzie traktują go jako „wyjątek potwierdzający regułę”
Слайд 24Źródła stereotypów
Podniesienie samooceny - poprzez negatywne spojrzenie na inną grupę
„podnosimy morale” własnej
Слайд 25Źródła stereotypów
Teoria rzeczywistego konfliktu – ma na celu stworzenie negatywnego
sterotypu wrogiej grupy, „wizerunek wroga”
Слайд 26Źródła stereotypów
Koncepcja „kozłów ofiarnych”– frustracja przeciwko czemuś, co trudno zmienić,
jest przenoszona w postaci agresji na wybraną grupę
Слайд 27Trzy modele zmiany stereotypu:
1. model buchalteryjny - dostarczenie szeregu informacji
niezgodnych ze stereotypem,
2. model przekształceniowy – informacja niezgodna ze
stereotypem, prowadząca do radykalnej zmiany stereotypu
3. model wykształcenia stereotypu niższego rzędu.
model wykształcania stereotypu niższego rzędu: informacja niezgodna ze stereotypem, prowadząca do stworzenia stereotypu niższego rzędu, w celu przyswojenia tej informacji, bez konieczności zmieniania początkowego stereotypu
Слайд 28Komunikowanie jest kulturą
Podczas, gdy język mówiony, czy pisany, jest powszechnie
uważany za podstawowy środek komunikacji, to na ogół niewiele uwagi
przypisujemy komunikacji niewerbalnej
Komunikowaniem niewerbalnym nazywamy zachowana i działania mające efekt przekazu, których cechą jest brak użycie jęz. mówionego lub pisanego
Слайд 29Komunikowanie jest kulturą
Komunikacja niewerbalna obejmuje szereg zachowań o charakterze społecznym,
a więc kulturowo uwarunkowany, dlatego też możemy popełnić poważne błędy
interpretacyjne, biorąc gesty i zachowania za naturalne
Слайд 31Główne przyczyny niezrozumienia
Prawa, wartości, potrzeby
Założenia
Kontekst sytuacyjny
Fałszywa interpretacja zachowań może się
zdarzyć zwłaszcza wtedy, gdy rozmówcy pochodzą z odmiennych kultur. Niezrozumienie
często prowadzi do agresji lub wzmacnia konflikt, który już istnieje!!!
Слайд 32E.T. Hall
„Ten kto ma oczy otwarte, ma dostęp do wiedzy
ukrytej w obserwowanych zjawiskach.”
Hall jest uważany za twórcę proksemiki, nauki
badającej wzajemne relacje przestrzenne między ludźmi (dystanse społeczne), jak również i relacje między ludźmi a otoczeniem materialnym. Ukuł termin polichroniczność, by opisać zdolność do wykonywania wielu czynności naraz, jako opozycyjny do monochroniczności – odnoszącej się do kultur i jednostek wykonujących pewne czynności w sposób uszeregowany.
Слайд 33Kontekst kulturowy
Kontekst
Kultury wysokiego kontekstu
Kultury niskiego kontekstu
Kontekst dotyczy funkcji referencyjnej komunikacji,
a więc tego, do czego komunikacja się odnosi.
Слайд 34Kultury wysokiego kontekstu
Treści kultury zapisane są w zwyczajach grupy
Wyraźnie oddziela
się swoich od obcych
Występuję pojęcie „twarzy”
Komunikowanie oparte jest w dużym
stopniu na intuicji
Preferują komunikowanie niewerbalne; gest, mimikę i okoliczności;
Są przyzwyczajone do wtrętów, przerywania, dygresji w trakcie komunikowania.
Слайд 35Kultury niskiego kontekstu
Treści wyrażane są indywidualnie
Indywidualizm
Brak koncepcji „twarzy”
Zorientowane na bezpośredni,
jasny, przekaz słowny; jednoznaczne gesty
Nie zwracają szczególnej uwagi na element
pozawerbalne, sytuacyjne i okolicznościowe
Слайд 36Położenie kultur w skali kontekstu kulturowego
Wysoki kontekst
· Daleki Wschód
· kraje
arabskie
· kraje śródziemnomorskie
· kraje Czarnej Afryki
· Ameryka Południowa
· Europa Środkowo-Wschodnia
·
Australia
· Ameryka Północna
· Skandynawia
· Niemcy
· Szwajcaria
Niski kontekst
Слайд 37Czas
czas
Kultury monochroniczne
Kultury polichroniczne
Kultury żyją w swoisty sposób dzięki czasowi,
którego
różne pojmowanie powoduje wiele nieporozumień;
każda kultura wyposażona jest we
własny układ czasów, z których korzysta,
stąd komunikacja międzykulturowa wymaga harmonizacji różnych
rytmów czasu!!!
Слайд 38Kultury monochroniczne
Traktują terminy i harmonogramy niezwykle poważnie
Są niskokontekstowe, potrzebują informacji
Cenią
zadania i projekty
Lubią robić jedną rzecz naraz
Punktualne
Слайд 39Kultury polichroniczne
Traktują harmonogramy i plany jako pożądaną sugestię terminu
Są wyskokontekstowe,
potrzebują informacji
Koncentrują się na osobach i relacjach międzyludzkich
Robią wiele rzeczy
naraz
Слайд 40Kultury monochroniczne:
Stany Zjednoczone
Europa Północna
Kultura biznesu Dalekiego Wschodu
Kultury polichroniczne:
Europa Południowa
Bliski Wschód
Ameryka
Łacińska
Слайд 41Przestrzeń
Przestrzeń-dystans komunikacyjny
Kultury dalekiego dystansu
Kultury bliskiego dystansu
Proksemika głosi, że człowiek żyje
w niewidocznej przestrzeni osobistej,
której zasięg kształtowany jest przez kulturę.
Wyznacza one nie tylko dystanse, ale również granice dzielące nas od innych.
Dystans zależy od czynników kulturowych, takich jak płeć,
wiek i pozycja społeczna.
Слайд 42Dystans w komunikowaniu
350 cm i więcej
DYSTANS PUBLICZNY
DYSTANS TOWARZYSKI
120 cm do
350 cm
DYSTANS OSOBISTY
30cm do 120 cm
DYSTANS INTYMNY
0 do 30 cm
Слайд 43Dystans w komunikowaniu
Dystans komunikacyjny określa możliwość i skuteczność wykorzystania takich
aspektów komunikowania, jak: kontakt wzrokowy, dotyk czy siła głosu, i
określa nasze związki z innymi ludźmi. Jeśli dystans jest duży, to możemy mieć poczucie braku kontaktu czy niechęci, jeśli jest zbyt mały, to powstaje uczucie skrępowania.
Mały dystans
Duży dystans
Kultury wysokokontekstowe
Kultury niskokontekstowe
Слайд 44Kultury ekspresyjne vs powściągliwe
Podział ten przeprowadzony jest wg rozróżnienia jak
kultury „wyrażają” swoje emocje
Слайд 45Kultury ekspresyjne
Ludzie często mówią dość głośno, przerywają sobie nawzajem i
czują się nieswojo, gdy zapada cisza.
Dystans przestrzenny między ludźmi wynosi
pół długości ręki lub mniej i jest sporo dotykania się.
Bezpośrednie, nawet intensywne patrzenie sobie w oczy podczas negocjacji świadczy o zainteresowaniu i szczerości.
Należy się spodziewać wyraźnej mimiki i ożywionej gestykulacji partnerów.
Слайд 46Kultury powściągliwe
Ludzie mówią ciszej, przerywają sobie rzadziej i lepiej się
czują, gdy zapada cisza, niż to jest w przypadku społeczeństw
ekspresyjnych.
Dystans przestrzenny między ludźmi wynosi mniej więcej tyle, co długość ręki, i z wyjątkiem uścisków dłoni mało jest kontaktów dotykowych.
Należy unikać i intensywnego, stałego patrzenia partnerom w oczy podczas negocjacji.
Ludzie mało gestykulują zarówno dłońmi jak i całymi rękoma, a ich mimika jest ograniczona
Слайд 47Haptyka
Badania nad stosowaniem dotyku w komunikacji
Ponieważ dotyk jest jednym z
najbardziej bezpośrednich i osobistych zmysłów wobec tego komunikaty, które przenosi
mają charakter bardzo emocjonalny
Слайд 48NIE DOTYKAJ MNIE
OBEJMIJ MNIE
Japonia
USA
Anglia
Skandynawia
Bliski Wschód
Ameryka Łacińska
Grecja
Płw. Iberyjski
Irlandia
Indie
Chiny
Europa Środkowa
Francja
Australia
Слайд 49Kinestyka
gesty,
mimika,
ruchy oczu,
język ciała
postawa
Слайд 50Ubiór i wygląd zewnętrzny
Ważną rolę w komunikacji odgrywają stroje,a przekazywane
dzięki nim komunikaty wyrażane są za pomocą języka kolorów
Слайд 51Na komunikację wpływają również:
fizyczne cechy organizmu: jego atrakcyjność, zapach, wzrost,
waga, kolor oczu, włosów;
cechy parasegmentalne: siła głosu, jego tonacja
artefakty, czyli
przedmioty takie jak odzież, kosmetyki, okulary, biżuteria;
czynniki środowiskowe: meble, dekoracja, kolorystyka, temperatura, hałas;
czas spotkania, czas przybycia i odejścia, czas oczekiwania i sekwencje zabierania głosu.
Слайд 52http://www.youtube.com/watch?v=aZBhyPiyeOs