Биостатистика және зерттеу жұмыстарының нәтижелерін рәсімдеудің негіздері

Медицинская статистика:Учеб. пос./К.С.Жижин.-Ростов н/Д: Феникс,2007.-151с


Гланц, Стентон. Медико-биологическая статистика
Әдебиет

талдауда қолданылатын белгілер түрлері
Жағдай сипаттамасы
Шашырау сипаттамасы

жинап, өңдеуді, талдау мен жариялауды қамтитын, сандық және сапалық көрсеткіштерін

зерттейтін ғылым. 

рандомизация әдісін таңдауда, статистикалық мәнділік қорытынды алу үшін қажетті пациенттер

санын анықтауда, алынған нәтижеге талдау жүргізуде, қорытындыны өңдеуде көмектесуі мүмкін.
Статистикалық берілгендер объектілердiң тексерiлетiн жиынтығының бiр немесе бiрнеше белгiлерiнiң бақыланатын немесе өлшенетiн мәндерi болады. Сандық және сапалы белгiлер болып бөлінеді. Сандық белгiлердiң мәндерi (салмақ, тәулiктiк өнiмдiлiк, жылдық өндiрiс көлемi) үздiксiз немесе (балалардың саны, өнімнің шығарылған жылы, тоңазытқыш саны, күні бойғы сатылым) дискреттi бола алады. Мысалы, сапалы белгiлердiң мысалы болып еден, отбасылық жағдай, дене түсi, тауардың сапалары болып табылады. Өз кезегiнде сапалы белгiлер берілгендер түрiне байланысты (классификациялық) номиналды және (реттiк) ординалдыға бөлінеді. Сол сияқты, сапалық белгілер сәйкесінше номиналды немесе ранжирленген шкалада өлшенеді. Бұл шкалалар арасындағы айырма келесідегідей.

мән қабылдайды. Номиналды шкалада өлшенетін белгінің мысалы болып жынысы (ер,

әйел), түс, автокөлік маркасы, құрылыс материалының түрі, жануарлардың жіктелуі, т.с.с. Номиналды шкалада өлшенетін статистикалық берілгендер сол немесе басқа градация белгілері пайда болатын сол немесе басқа жиілікке келтірілетін кесте түрінде көрсетіледі. Номиналды белгілер социологиялық сұрақты өңдеу кезінде жиі пайда болады. Мысалы, сол немесе басқа аурушаңдық кезінде кездесетін сол немесе басқа белгілер жиілігі туралы сұрақ қызықтыруы мүмкін. Мұндай жағдайда нәтижелер берілген аурушаңдық кезінде әр торға кездесетін белгілер жиілігі жазылатын п бағаннан (ауру саны бойынша) m жолдан (белгілер саны бойынша) тұратын төртбұрышты кесте түріне келтіріледі. Мұндай берілгендер кестесі m×n өлшемді қиысу кестесі деп аталады.
Ординалды шкалада өлшенетін сапалық белгілер мәні реттелген болуы мүмкін. Мұндай белгілердің мысалы болып тесттік баллдар және мектептік бағалар, өмір шартының сапасы (нашар, қанағаттанарлық, жақсы, өте жақсы), температура (қалыпты, көтеріңкі, жоғары, өте жоғары, т.с.с). Ординалды шкалада өлшенетін белгілер үшін қосу және алу операцияларының мағынасы жоқ. Қаншалықты білім үшін өлшеу бірлігі болмайтындай емтиханда «бес» алған студент осы пән бойынша «төрт» алған студентке қарағанда статистика бойынша пәнді бір бірлікке жақсы біледі деп айтуға болмайды. Бірақ та, бірінші студент статистиканы екінші студентке қарағанда жақсы біледі деуге болады.

Барлық белгілер мәні қатар түрінде өсу ретінде жазылады. Әрбір мәнге

оның қатар нөмеріне тең сәйкесінше натурал сан береміз. Бұл сан ранг деп аталады. Мысалы, өңір шартының сапасы (нашар, қанағаттанарлық, жақсы, өте жақсы) 1,2,3,4 рангтерімен көрсетіледі. Ранг түрінде көрсетілген ординалды белгілер үшін статистикалық әдістер белгілерге жақын дәрежені өлшеуге мүмкіндік беретін (мысалы, рангты корреляция), тарамдалу түріндегі болжамды тексеруге, дисперсиялық талдау жүргізуге дайындалған.
Барлық зерттелген объектілер жиыны генеральды жиынтық деп аталады. Егер бұл жиында элементтің үлкен емес саны болса, онда генеральды жиынтықты толық зерттеу мүмкін. Бірақта, көп жағдайда генеральды жиынтық өте көп элементке ие болса не элементтеріне қол жетпейтін болса, не басқа себептермен генеральды жиынтықтың кейбір бөлігі зерттелген болғанда – ол таңдама. Бұл жағдайда генеральды жиынтықтың негізгі сипаттамасы (яғни жуықтап анықталады) таңдама бойынша бағаланады. Сәйкес статистикалар «таңдама орташасы», «таңдама дисперсиясы» т.с.с. аталады. Генеральды жиынтық қасиеттеріне барлық таңдама дұрыс қамтылып көрсетіле бермейтіні анық. Мысалы, жоғары әлеуметтік-экономикалық шарттармен тек ауданды ғана зерттей келе ішек инфекцияларымен ауыратындар туралы талқылауға болмайды. Таңдама генеральды жиынтық туралы айтылмайтын көрсеткіштерді дұрыс беруі керек, немесе айтқанымыздай репрезентативті болу керек. Егер генеральды жиынтық қасиеті алдын-ала белгілі болса, онда жоқтан жақсы қарапайым кездейсоқ таңдаманы қолдануға тура келеді. Бұл, генеральды жиынтықтың барлық элементтері таңдамаға тең түсуге ие болу керек екенін білдіреді.

не терпит приблизительности.

Анатолий Ефремович Новосельцев (Андрей Мягков):
- Я считаю, что

без статистики вообще не жизнь. Так, каторга какая-то.

к/ф «Служебный роман»
(1978 г., реж. Э.А. Рязанов)

талдау

қателер мүмкіндігін ескергенде.
Биостатистика тапсырмалары

зерттеу жұргізу (тәуекел факторының бағасы және аурушаңдықтың таралуы)
Диагностикалық зерттеу әдісінің

тиімділігін анықтау
Эксперименталды зерттеу

и плацебо после острого инфаркта миокарда

усиление декомпенсации с I по IV функциональный класс хронической сердечной

недостаточности (ФК ХСН) сопровождается достоверным (p<0,05), ступенчатым ухудшением показателя качества жизни, причем каждому ФК соответствует определенный уровень качества жизни, что свидетельствует о высокой информативности методики MLHFQ в определении качества жизни больных при различных стадиях заболевания. Коэффициент корреляции между показателем качества жизни и величиной ФК ХСН составил r=0,57, p<0,01.

от достижения целевого артериального давления (АД) в первые 6 месяцев

лечения

Вывод: Раннее снижение АД после начала терапии являлось важным независимым предиктором риска развития всех сердечно-сосудистых событий и выживаемости.

Амелотексом эффективно и проявляется снижением боли, уменьшением припухлости, увеличением подвижности

в суставе, нормализацией функционального индекса.
Амелотекс целесообразно использовать при наличии противопоказаний к приему НПВП, а также при неэффективности других методов лечения

қысым, пульс, гемоглобин деңгейі, көз түсі және т.б.

Әртүрлі обьектілердегі осы

белгілерді өлшеу кезінде вариациондық қатар түрінде статистикалық берілгендерді аламыз

64, 61, 77, 73, 73, 69, 60 ………….
«бой» белгісін өлшейміз

әртүрлі адамдарда
175, 172, 180, 188, 166, 168, 170, 175, 178, 182, 188, 169 ………….

ие болатын шаманы айтады—
X (x1, x2, x3 …..xi……xn)
Биостатистикадағы негізгі

түсініктер және анықтамалар

айтылады

жету қиындық туғызады. Сондықтан генералды жиынтықтың кейбір бөлігі ғана зерттеледі–

ол таңдамалы жиынтық (таңдама).

таңдаманың зерттеу нәтижелері анықталған ықтималдық үлеспен(нақты) барлық генералды жиынтыққа таралады.

Таңдамалы жиынтықтағы объектілер саны таңдама көлемі (n) деп аталады

репрезентативті болу керек.

Мысалы, әлеуметтік экономикалық жағдайы жақсы аймақты зерттеп, ішек

инфекциясы ауруы туралы жорамалдауға болмайды.

Биостатистикадағы негізгі түсініктер және анықтамалар

Жанұядағы адам саны, пульс
Үздіксіз белгілер– кез келген аз шамаға өзгеретін

белгілер
бой, адам салмағы, жалақы

алдан ала орнатылған градациялардың шекті санының бір мәнін қабылдайды.
жыныс (әйел,

еркек), көз түсі(көгілдір, қара, қоңыр, зжасыл) , жануарлар жіктелуі
Ординалды шкалада өлшенетін сапалық белгілердің мәндері реттелген бола алады.
Тесттік балдар және мектептік бағалар(1,2, 3, 4, 5), өмір жағдайының сапасы(нашар, қанғаттанарлық, жақсы, өте жақсы), температура (қалыпты, қызуы көтерілген, жоғары, өте жоғары)

қарағанда, төмен және жоғары бойлы адамдар сирек кездеседі
Бойлары 171 дейін

180 см болатындар ең жиі кездесушілікке ие
131-140 см аралығында осы елдегі адамдарда ең төмен бой
211-220 см аралығында ең жоғарғы бой.
Негізінен адамдар бойы 150 дейін 200 см аралығында жатады.
Таңдама көлемі– 200 адам

Елде бой бойынша адамдар тарамдалуы

тарамдалу гистограммасы деп аталады
Гистограмманың ординат осі бойынша алынуы мүмкін:
Адамдар саны(кездесушіліктің

абсолютті жиілігі)
Жалпы таңдама көлеміне қатысты проценті


Кездесушіліктің салыстырмалы жиілігі

таралған болады (қалыпты тарамдалу)
Оның графигі қоңырау тәрізді түрде болады,

яғни центріне қатысты симметриялы

жүрген науқастардың жасы бойынша тарамдалуы.

шамалардың тарамдалуы екі жиынтықта да бірдей болса

шамалардың тарамдалуы екі жиынтықта да бірдей болса

болса

жіктеу, медициналық журналдардан мақлаларды оқуға жетелейді
Ғылыми зерттеуді жүргізуді жоспарлауға және

қатысуға жетелейді
Биостатистикадағы негізгі түсініктер және анықтамалар
биостатистика анықтамаласы, генераллды және таңдама жиынтық, репрезентативтілік, кездейсоқ шамалар, ықтималдық үлесі, статисткалық берілгендер және белгілер, таңдама көлемі
Статистикалық талдауда қолданылатын белгілер түрлері
Сандық және сапалық белгілер, өлшеу шкаласы
Медико биологиялық берілгендерді графикалық көрініс негізінде талдау
Гистограмма түріндегі кездейсоқ шаманың тарамдалу көрінісі, гистограммлар жіктелуі, кездейсоқ шаманың қалыпты тарамдалуы