Слайд 1Дәріс
Көптүрлі жалқықты эритема.
Слайд 2Көптүрлі жалқықты эритема
Көптүрлі жалқықты қызарма
Erythema exudativum multiforme
Многоформная экссудативная эритема
Слайд 3Тері мен кілегей қабықтың шұғыл қабынуы нәтижесінде әртүрлі бөрткендердің (эритемалардың,
көпіршік және күлбіреуік бөрткендердің, түйіншектердің) шығыумен сипатталатын аутоаллергиялық ауру.
Көбінесе еңбекке
жарамды 20-40 жас арасындағы адамдар, оның ішінде ер адамдар жиі ауырады. Ауру балалар, жасөспірімдер және қарт адамдар арсында сирек жағдайда орын алуы мүмкін.
Ауру көбінесе тері бетін жарақаттайды. 65% жағдайда тері және кілігей қабық қатар жарақаттанады, ал 25% жағдайда – таза ауыз кілегей қабығы жарақаттанады.
Слайд 4Этиологиясы, патогенезі
Туындауында организмде орын тепкен стрептококкты және стафилококкты инфекция ошақтарының,
қарапайым герпес, Коксаки вирустарының белсенділігінің жоғарлауының үлкен маңызы бар.
Попова Л.В.
(1975) зерттеулеріне сүйенсек, осы аурумен ауырған адамдардың 72%
- стрептококк,
- стафилококк,
- ішек таяқшаларының антигендеріне сенсибилизациялану анықталған.
Слайд 5патогенезі:
Толық зерттелмеген.
Иммундық механизмдердің қатысы барлығына күмән келтіруге болмайды.
Сырқат адамдар терісінің
қантамырларында иммуноглобулиндер мен комплемент жүйесі компоненттерінің қоры, ал қанында иммундық
кешендер анықталған.
Аурудың даму шыңы кезінде көрініс табатын бөрткендер Жолли және Кумбс жүйесі бойынша тіндердің аллергиялық жарақаттануының бірінші, екінші және үшінші типі нәтижесінде орын алады.
Слайд 6Аурудың жыл мезгілімен байланысы,
кейбір науқастардың аллергологиялық анамнезінің күрделенбеуі,
кейде
аурудың емдеусіз ақ бетінің қайтуы,
негізінде иммундық механизмдерден басқалай себептер барлығын
көрсетеді.
Слайд 7Анықталған этиологиялық факторларына сүйену негізінде аурудың екі түрін ажыратады (А.Л.Машкиллейсон,
1965, Е.И.Абрамова 1975, Таппейнер және т.б. 1978):
1. Инфекциялы-аллергиялық – шынайы,
идиопатиялық.
2. токсико-аллергиялық.
Слайд 8Инфекциялы-аллергиялық түрі
Көбінесе көктем-күз айларында кенеттен жедел басталады:
- басы
ауырып,
- бойын әлсіздік,
- салғырттық билеп,
- буындары сырқырап,
- бұлшық еттері сыздап,
- сүйектері шаншып, қақсап
- дене қызыуы көтеріліп,
- мазасы кетеді.
Слайд 9Ауыз кілегей қабығында
Қатты қызарып ісінген немесе эритемалы ошақтар
Күлбіреуік – көпіршік
бөрткендер
Эрозия
Сары түсті фибринді қақ
Еріндер жиегінде күлбіреуік және көпіршік бөрткендер
сұығының қурғауынан пайда болатын қабықшалар
Слайд 10Ауыз кілігей қабығында бөрткендердің жиі орналасатын аймағы:
Еріндердің қызыл жиегі;
Ауыз
қуысының түбі;
Ауыз қуысының кіреберісі,
Ұрттың кілегейлі қабығы;
Қатты таңдайдың кілегейлі
қабығы.
Слайд 13Барлық аталған аймақтар қатар тұтас жарақатталған кезіндегі субъективті белгілер
Қатты
ауыру сезімі;
Ас қабылдаудың қиындауы;
Сөйлеудің де қиындауы;
Жалпы жығдайының
нашарлауы;
Ауыз күтімі төмен, тісжегімен бұзылған тістер көп болса, фузоспирохетоздық микробтардың тікелей әсері аурудың асқынуын туындатады.
Слайд 14Ауыз кілегей қабығы мен қатар тері жарақаттанған кезде шығатын бөрткендер:
қызармалы
ошақтар (эритемалар);
дақты-папулезді бөрткендер;
көпіршік бөрткендер;
домбықпалар (волдыри);
серозды және геморрагиялы
күлбіреуіктер;
кокардаға ұқсас бөрткендер
Слайд 15“Кокарда сияқты бөртпе”
Диаметрі 17-20 мм дақ;
орта бөлігі төмен оранласқан, көкшіл
түсті;
шеттерінде ашық-қызыл түсті қоршау (ободок);
ортасында – субэпидермальді геморрагиялық
күлбіреуік;
Күлбіреуік тез жарылады;
экссудат кебеді - геморрагиялық қабықша.
Слайд 16“кокардалардың” орналасатын жерлері:
Қолдың және аяқтың сыртқы беттері;
Білектің, иықтың және
балтырдың терісі;
Шынтақтың және тізе буынының терісі.
Слайд 19Токсико-аллергиялық түрі
себебі – дәрі-дәрмекті қабылдау ;
Жедел басталады ;
Жоғарғы аталған бөртпелер
шығады;
Барлық кездерде ауыз қуысының кілегейлі қабығы жарақаттанады;
Көбіне жарақат
ошағы орнықталған;
Қарағанда өзгермеген кілегейлі қабықта кулбіреуіктер;
Біраздан кейін қабыну үрдісі қосылып эритемалы ошақтар пайда болады;
Жұқа жаралар қатты ауырады, біраз уақытқа дейін жазылмайды.
Слайд 21Токсико-аллергиялық түрінде
болмайтын жағдайлар:
Аурудың жедел басталуы суық тиюмен және
ЖРВИ-лы ауруларымен байланысы жоқ;
Аурудың қозыуның жыл мезгілімен байланысы жоқ;
Көктем мен
күз мезгілімен аурудың қайталануы орын алмайды.
Слайд 22Стивенс-Джонсон синдромы
КЖЭ-ның ең ауыр түрі.
Алғаш рет аурудың белгілерін 1922ж. Американдық
педиатрлар A.M.Stevens және F.C.Johnson сипаттап жазған.
“жедел кілегей қабық-тері-көз синдромы”(“острый слизисто-кожно-глазной
синдром”)
“қатерлі жалқықты эритема”
Слайд 23Клиникалық белгілері
Дене қызуының шұғыл көтеріліуі, буындары сыздап, тамақтың қатты жұтқызбай
ауруы және сілекейдің көп бөлінуі, ауыздан нашар иістің шығуы (галитоз,
Fotoer ex orе), сөйлеудің және ас қабылдаудың қиындауы, дене қызыуының жоғарылауы 39-40°С-ға дейін. Жалпы жағдайының төмендеп, бойын әлсіздік билеуі, тез терлегіштік, тамаққа тәбет тартпауы.
Кеуде, иық, тізе және алақан терісінде дақты бөртпелер, папуллалар, везикулалар, кулбіреуік бөрткендер қабықшаларға айналады
1-3 жеті
Қабықшалар түлейді
Пигменттелген дақтар
Слайд 24Ауыз, жұтқыншақ, көмей, кеңірдек кілегей қабық беттерінде кулбіреуік және көпіршік
бөрткендер
Үлкен көлемді қанағыш эрозия ошағы
Ақшыл-сұр түсті өліетті қақ, ақшыл-сары түсті
қабықшалар
Слайд 25Аймақтық лимфа түйіндері ұлғайяды, аурады.
Басқа ағзалардың (көздің, мұрынның, жыныс мүшелерінің)
кілегей қабықтары жарақаттанады.
конъюнктивит және кератит.
Слайд 28Сараптамалы диагностика
Екі түрін бір-бірінен
Акантолиздеуші кулбіреукше
Жедел герпестік қабынуы
Екіншілік мерез
Слайд 29Екі түрін бір бірінен
Токсикоаллергиялық түрі – тек қана себепті дәрі-дәрмекті
қолданғанда дамиды
Көктем мен күз мезгілімен байланысы жоқ
Суық тигенімен және
ЖРВИ-мен (ОРВИ) байланысы жоқ
Слайд 30
Акантолиздеуші кулбіреукше
жедел басталмайды
Науқас адамның ыстығы көтерілмейді
Жыл мезгілімен байланысы жоқ
Слайд 33Жедел герпестік қабынуы
Көпіршіктер топтасып орналасады,
Эрозиялардың жиектері тегіс емес,
Қырмаларда, жағынды-таңбаларда көпядролы
алып клеткалар табылады
Слайд 36Екіншілік мерез
папуларадың табанында ауырмайтын инфильтрациясы бар
Қырмаларда бозғылт трепонема бар
Аймақтық лимфа
түйіндері ұлғаяды, қаттылау-эластикалық консистенциялы (тығыздығы), ауырмайды
Вассерман реакциясы оң
Слайд 37Лайелл синдромы
Уытты эпидермальды некролиздену
Эпидермальный токсический некролиз
Epidermalis toxica necrolysis
Алғашқы 1956
жылы, кейін 1967 жылы Лайелл сипаттаған.
Уытты аллергиялық реакциялардың
ең ауыр түрі.
Слайд 38Лайелл синдромы
Тері және кілегей қабықтың эпителий қабатының некролизденуі.
“күйген тері синдромы”
30-50%
жағдайда өліммен аяқталады.
Көбінесе дәрілер (сульфаниламидтер, антибиотиктер, салицилаттар, барбитураттар, безгекке қарсы
дәрілер, В₆ витаминін)қабылдағаннан кейін дамиды.
Цитологиялық зерттеу кезінде акантолизденген клеткалар анықталады.
Слайд 39Науқасты аурудың даму кезіндегі тексеру жоспары
1) қанның жалпы анализі, микрореакция;
2)
Никольский симптомы;
3) цитологиялық зерттеу - таңба-жағынды акантолизденген клеткаларды анықтау;
4)
иммунологиялық тестер (лимфоциттердің бласттрансформациялануы, Шелли тесті немесе базофилдердің гранулоцистезденуі, лейкоцитоздену реакциясы);
Аурудың қайталама аралас кезеңдерінде;
1) бактериальды аллергендерге сынама;
2) дәрілерге жоғарғы сезімталдықты анықтау, күмән тұғызған дәрімен сынама жүргізу
3) бет-жақ саласында жергілікті инфекцияның ошақтарын анықтау
Слайд 40Кешенді симптоматикалық ем
Уыттануын азайту
Десенсибилизациялануды күшейту
Жалпы жағдайды жақсарту
Ауыздағы жарақат ошағының
жазылуының тездету
Слайд 41Жеңіл дәрежесі
Жалпылай ем
– натрий салицилат 0,5-1,0 г. Тәулігіне 4
рет
Антигистаминдік дәрілер – супрастин, фенкарол 0,025 г тәулігіне 3 рет
В
тобындағы витамин жиынтығы, аскорбин қышқылы
Этакридин лактат – 0,05 г тәулігіне 3 рет, 10-20 күндей
Левамизоль (декарис) – тәулігіне 150 мг, бір аптада екі күн қатарынан, 5 күндік үзіліспен (4-6 апта)
Слайд 42Орта дәрежесі
Жоғарыда аталған дәрілер
Дене қызыуын төмендететін дәрілер
Натрий тиосульфат 30% ертіндісі
10 мл көктамырға күнініе 1 рет (барлығы 8-10 инъекция)
Гемодез 200
мл күніне 1 рет
Слайд 43Ауыр дәрежесі (инфекциялы-аллергиялық түрі)
Кең спектрлі антибиотиктер
Преднизолон күніне 20-30 мг, 5-7
күннен кейін 2-3 күнде 1-5 мг-ға азайтады
Антигистаминдік дәрілер
Натрий тиосульфат 30
% ертіндісін
Гемодез, реополиглюкин, глюкоза ертіндісі С витаминімен
Витаминдер
Саңырауқұлаққа қарсы дәрілер
Слайд 44Стивенс-Джонс синдромы
Аурухана жағдайында емдеу қажет
Преднизолон үлкен мөлшерін – 60-80 мг
Уытсыздандырушы
дәрілер – көктамырға реополиглюкин, гемодез, физиологиялық ертінді, глюкозаның 5% ертіндісі
Слайд 45Токсико-аллергиялық түрі
Дәрі-аллергенді анықтап және оны қабылдауды тоқтату
Емді жоғарыда көрсетілгендей жарақаттың
ауырлығына байланысты
Слайд 46Жергілікті емінің мақсаты
Ауыру сезімін азайту.
Қабыну үрдісін тежеу.
Екіншілік инфекция қосылуының алдын
алу.
Жаралы ошақтардың жазылуын тездету
Слайд 47Жергілікті емі:
Жансыздандыру - жергілікті анестетиктерді бастырма ретінде немесе ауызды булау
үшін (тримекаинның 2-3%, лидокаиннынң 2%, пиромекаинның 2% ертінділері), аэрозольды препараттар
– Xylostesin-spray, Lidocain-sprey, Anaesthesin-spray.
Ауыз қуысының антисептикалық өңдеу (0,25-0,5% Н₂О₂, хлоргексидинның 0,06% ертіндісі, хлораминнің 0,25% ертіндісі, 0,02% фурациллин ертіндісі).
Слайд 48Жұмсақ тіс қақтарды алу
Өліеттенген тіндерді протеолитиздеуші ферменттермен (трипсин, химотрипсин) бастырма
қойып-ыдыратып алу, қабықшаларды жұмсарту.
Жалқықтану, қабыну үрдістерді тежеу, қан тамырларының өткізгіштігін
азайту үшін жарақат ошақтарын аэрозолді кортикостероидті препараттармен (оксикорт-аэрозоль, фторокорт-аэрозоль, оксициклозоль-аэрозоль) өңдеу.
Слайд 49Эрозиялы ошақтардың жазылуын тездететін дәрілермен бастырма қою – каротолин, итмұрын
және шырғанақ, зәйтүн майлары, 0,02% тезан линименті, А және Е
витаминдерінің майлы ертінділері
Слайд 50Тері бетінде
Жалқықты бөрткендерді кортикостероидты және мырышты жақпалармен оңдеу
Құрғақ бөрткендерді оңдеудің
қажеті жоқ
Дақта бөрткендер аймағында қатты қышу, ысып-күю сезімдер мазаласа –
2% салицил спиртімен, Кастеллани сұйығымен өңдеу
Көздің кілегейлі қабығын – 0,5% гидрокортизон немесе преднизолон жақпасымен, 0,1% дексаметазон ертіндісімен өңдеу.
Слайд 51Кешенді емнің құрамына физиотерапиялық емдеу жатады:
Ультракүлгін сәулесі
Озонмен емдеу
Гелий-неон лазерінің сәулесі
биоптрон
Слайд 52Аурудың қайталама аралық кезеңінде спецификалық гипосенсибилизациялау
Стафилококкты анатоксиндерді енгізу
Гистоглобин – тері
астына 1-2 мл аптасына 2-3 рет, емдеу курсы 8-10 инъекция.
Қызылшаға және стафилококқа қарсы гамма-глобулинді үш күнде бір рет 2 мл тері астына (емдеу курсы 5-7 инъекция)
Этакридина лактат 0.05 г күніне 3 рет – 10-20 күн.
Слайд 53Екіншілік инфекция қосылған кезінде:
Кең спектрлі антибиотиктер (сифлокс, цифран, ципролет, сумамед,
цефтриабол и т.д.).
Антипротозойды препараттары (трихопол).
Слайд 54Иммундық жүйенің қызметін қалпына келтіру
Левамизол (декарис) – 150 мг 2
күн аптасына 1 рет (қан құрамын бақылау).
Слайд 55Аурудың барысы
Токсико-аллергиялық түрі – оңды (аллерген-дәрілерді қабылдамау керек)
Инфекционно-аллергиялық түрі –
организмды сауықтандыру кезінде және созылмалы инфекция көзін жойған жағдайда оңды
Стивенса-Джонсон және Лайелла синдромдары кезінде аурудың барысын болжау қиын.
