Дәріс № 5 Нарықты сегменттеу

ажырата білу;
Тауарға белгілері бойынша нарықты сегменттеу жасау әдістерін көрсету.

зерттеу және сегменттеу қатынастардың белгілі бір жүйесімен сипатталатын тауар айырбасының

саласы.
Нарықты әртүрлі тауар өндірушілер мен тұтынушылардың арасында болатын зерттеу және сегменттеу байланыстар мен қатынастар жүйесі деп сипаттауға да болады.
Нарықты зерттеу және сегменттеу - ертеден келе жатқан шаруашылықты жүргізу құралы, оның дамуының өзіндік бай тарихы бар. Нарықтың қалыптасуы айырбас пен қоғамдық еңбек бөлінісінің дамуымен байланысты.

ұнауы мүмкін емес екендігін жақсы түсінеді, өйткені сатып алушылар саны

өте көп, жан-жақты орналасқан, өз мұқтаждықтары, талап-тілектері мен әдеттері бойынша ерекшеленеді. Кейбір фирмаларға нарықтың белгілі бір бөліктерінде немесе сегменттерінде қызмет көрсетуге күш-жігерін жұмылдырғандары жөн. Әр компания нарықтың тиімді қызмет көрсетуге күші жететін неғұрлым тартымды сегменттерін айқындап алуы тиіс. Сатушылар бұл тәжірибені жиі қолдана бермейді. Олардың көзқарастары 3 кезеңді қамтиды.

яғни бір түрлі өнімді неғұрлым көп сату, өндіріс шығындары мен

бағаны мейлінше төмендету және одан бөлек өткізуді ынталандырумен айналысады. (Алғашқылардың бірі болып осы әдісті американдық кәсіпкер Генри Форд қолданды: Автомобильдің бір стандартты үлгісін қолайлы баға бойынша көп сатып алушыларға сату)

әртүрлі қапталған екі немесе бірнеше тауар өндіреді және әрқайсысы үшін

жеке-жеке ұсыныс әзірлейді (Дж.Моторс компаниясы тұтынушылардың түрлі топтары үшін автомобилдің 5 маркасын шығарды)

немесе бірнешеуін таңдап алады және таңдалған сегменттердің әрқайсысына арналған тауарлар

мен қызметтерін әзірлейді. (Кока-кола фирмасы диета сақтайтын тұтынушылар тілектерін қанатағаттандыру үшін "Таб" деген сусын шығарды. Мақсатты маркетинг үш негізгі шараны жүзеге асыруды талап етеді.

сатып алушылар бір-бірінен әртүрлі өлшемдер бойынша ерекшеленеді. Талаптар, ресурстар, географиялық

жағдай, әдеттер мен сатып алушылардың мінез-құлқы әртүрлі болуы мүмкін. Осы өзгермелі көрсеткіштердің бәрін нарықты сегменттеу негізі ретінде пайдалануға болады. тұтынушылардың талап-тілектеріндегі, мінез-құлықтарындағы айырмашылықтар негізінде топтарға бөлуді нарықты сегменттеу деп аталады және олардың әрқайсысына жеке тауарлар немесе маркетинг кешені қажет болуы мүмкін.

таңдауына кең мүмкіндік беру, яғни тұтынушыға оның талғамы менталап-тілектерін қанағаттандыратынтауарларды

табуға мүмкіндік беру.
-Тауардың және тауар өндірушініңмбәсекелестік қабілеттілігін арттыру, бәсекелестік жетістіктерін күшейту.
- Нарықтың игерілмеген сегментіне ауысу арқылы бәсекелестік күрестен бас тарту.
- Фирманың ғылыми-техникалық саясатының тұтынушылардың нақты анықталған сұраныстарымен үйлесуі.
- Барлық маркетингтік қызметтің нақтылы тұтынушыға бағытталуы.

сатып алушылардың базасы зерттеледі, тұтынушылардың талаптары мен мінез-құлқы, маркетингтік зерттеулер,

сұраныстардың мақсаты анықталады. бір немесе бірнеше фактор көмегімен тұтынушылар нарықтық сегменттерге топталады, олардың ұқсастығы мен айырмашылығы талданады.
Әрбір сегмент бойынша өнім, баға және т.б.сипаттамасында олардың қажеттіліктерінің тұжырымдамасы жасалады, яғни зерттеулердің негізінде сатып алушылардың негізгі құндылықтары білінеді - олар бағалайтын өнімнің маңызды түрлері. мысалы, олар - өнімнің экологиялық тазалығы, өткізу жүйесі, кепілдік, төмен баға.

сегменттеу;
Мінез-құлқы белгісі бойынша сегменттеу;
Экономикалық белгілер;
Географиялық белгілер;
Психологиялық белгілер;
Саясаттық белгілер.

шұғылдануы бойынша сегменттеледі.

мінездемесі сияқты белгілер бойынша қоғамдық топқа бөлу. бір демографиялық топтар

өкілдерінің әртүрлі психографиялық ерекшеліктері болуы мүмкін:
Қоғамдық тап. Көпшілік фирмалар өздерінің тауарлары мен көрсетілетін қызметтерін нақты қоғамдық таптардың өкілдеріне арнап шығарады, өйткені олардың мүшелеріне ұқсас құндылықтар ұғымы , мүдделер және мінез-құлық тән.
Өмір салты. Адам болмысында, оның қызметінде, мүддесі мен намысында байқалатын қалыптасқан нысандар. Өмір салты адамды белглі бір тауарға мудделі етеді.
Жеке тұлға тұрпаты. Жеке тұлғаның тұрпатын білу тауар мен марканы таңдау арасында белгілі бір байланыс болған жағдайда сатып алушының мінез-құлқын талдау кезінде қажет болуы мүмкін.

әдетте олардың біліміне, қарым-қатынастарына, тауарды пайдалану және оған жауап әрекетінің

сипатына қарап бөледі.Нарықтың көптеген қызметкерлері нарықтың сегменттерін қалыптастыру үшін мінез-құлқы айырмашылығын ең қолайлы негіз деп санайды:
Тауарды сатып алудың түрткілері.
Негізгі пайдалар.
Пайдаланушы мәртебесі.
Тұтыну жеделдігі.
Жақтаушылық дәреже.
Сөзсіз жақтаушылар.
Шыдамды жақтаушылар.
Тұрақсыз жақтаушылар.
Кезбелер.
Сатып алушының тауарды меңгерунің дайындық дәрежесі.
Тауарға деген көзқарас.

ету деңгейі;
-Тауарды тұтыну деңгейі;
-Көрсетілетін қызметтермен қамтылуы;
-Мүліктің құны;
-Жинақтардың көлемі;
-Қосымша шаруашылықтың болуы.

индустриалану дәрежесі, экономикалық потенциалы, жетекші (басты) салалары, технологиялық даму деңгейі

есепке алынады;
· микросегменттеу- нарық  түрлерін белгілі-бір мемлекеттің, аймақтың ішкі ерекшеліктеріне сәйкес неғұрлым жеке белгілеріне байланысты бөледі;
·  түбегейлі (терең) сегменттеу – оның алғашқы элементі жалпы тұтыну тұрғысынан қаралып, нақты қолданатын саласына дейін жеткізіледі. Мысалы, басты элемент көмір болса, ол сапасына, жыныс құрамына қарай электроэнергия алуға, кокстық концентрат өндіруге, коммуналдық мұқтаждыққа т.б деп бөлінеді.
· кеңінен сегменттеу-тұтынушылардың санаулы топтарынан басталып, одан кейін тауардың қолданылуы мен бағытталуына қарай кеңейтіле түседі. Мысалы, автомобильдерге арналған қосалқы бөлшектер автобустарға, жеңіл машиналарға, жүк машиналарына деп бөлініп қарастырылады;
· алдын-ала сегменттеу- маркетингтік зерттеулердің алғашқы сатысы, максималды мүмкін нарықтық сегменттердің санын зерттеуге бағытталған;
· соңғы сегменттеу-нарықты талдаудың аяқталғанын білдіреді. Нарық жағдайын қорытындылап, кәсіпорынның келешектегі мүмкіндіктерін айқындап береді.