И. Тайманұлы мен М. Өтемісұлы бастаған көтеріліс

11 наурызде қүрылды) ауылдардың еңбекші халқына жасалған экономикалық қысым күшейіп,

ғасырлар бойы қалыптасқан қоғамдық укладтың бірқатар маңызды жақтары күрт күйреді. Астрахань губернаторының үйінде тәрбиеленген Жәңгір хан қырға хандықтағы қоғамдық тұрмыс пен саяси құрылымді кейбір әдет-ғұрыптық институттардан бастап жер жөніндегі қатынастарға салық саясатына және хан сарайына дейінгінің бәрін қайта құрамын деген «аристократтық өркениеттік» жоспарлармен оралды. Артта қалған жартылай көшпелі қазақ қоғамы негізінде ол хан өкіметіне де патша тағының саясатына да, бірдей дәрежеде құлақ асқыш өзінше бір үлгідегі регионалдық хандық құрмақ болды. Алайда көшпелі және жартылай көшпелі ұжымдар ханның бұл «еңгізбекші жаңалықтарын» қабылдауға дайын емес еді.

хан сарайының мұқтажына құны 70 сомдық жылқы беруге міндеттенуі; - Көшіп-қонғаны,

шөп жинағаны , орыс помещиктерінің шабындығын басып өткені үшін салық төлеуі; - Жәңгір ханның әділетсіздігі мен рақымсыздығы.

өңіріндегі қазақ руларына билеуші етіп тағайындауы-көтеріліске түрткі болды.
Көтерілістің негізгі қозғаушы

күші-шаруалар, сонымен бірге оған старшын, билер де қатысты. Көтеріліс басшылары Исатай Тайманұлы, Махамбет Өтемісұлы.

совхозы Тайман жолы деген жерде 1791 жылы көшпелі шаруа отбасында

дүниеге келген.
Истайдың жастық шағында оған өте үлкен ықпал жасаған адамның бірі немере ағасы Жабал Бегәліұлы болған. Ол Истайдың өсіп, азаматтық көзқарасының қалыптасуына, жетілуіне ықпал жасап, тәрбиелеген.

Исатай Тайманұлы

Жер мәселесіндегі патша үкіметінің отаршылдық саясатын өзгерту. 4. Әскери бекіністердің салынуын

тоқтату.

және қарулы көтеріліске әзірлік кезеңі ретіңде сипатталады.

Екінші кезең: көтерілісшілердің
ханға

қарсы аттануынан бастап
олардың жеңіліске ұшырауына
дейінгі-1837 ж. қарашаның орта
шеніне дейінгі кезең.

Үшінші кезең: Исатай мен Махамбет бастаған көтерілісшілердің шағын тобының Жайықтық сол жағалауына өтуінен (1837 жылдын желтоқсанынан 1838 жылдың шілдесіне дейін көтерілістің жеңілуі).

жерден соққы беру. 2. Көтерілісті бүкіл Ішкі Ордаға тарату. 3. Нарын құмында

бекініп,
Жәңгірден кек алу. 4. Орыс помещиктері
басып алған жерлерді
шаруаларға қайтару.

жүздегі және Ішкі Ордадағы көтерілістерді біріктіре алмады. • Қару – жарақтың

теңсіздігі. • Стихиялығы, ұйымшылдықтың жеткіліксіздігі. • Патша үкіметінің жазалау отрядтарының
күші басым болуы. • Көтерілісшілердің бір бөлігінің
өз ісіне сенімсіз болуы. • Көтеріліс жергілікті (локальдық)
сипатта болды.

болды. • Ішкі Ордадағы хандық биліктің әлсірегендігін дәлелдеді. • Қазақ феодалдарының отаршылдық

басқару мен байланыста екенін көрсітті. • Әртүрлі халықтардың қанаушыларға қарсы бірігіп күресуінің негізі қаланды.

хан және оның маңайындағылрдың озбырлығына белгілі дәрежеде шек қойылды. 2. Патша

үкіметі аз болса да, көтеріліске қатысқан қазақ ауылдарының мүдделерімен санаса бастады. 3. Көтеріліс қазақ үстем тап – феодалдарының опасыздығын дәлелдеді.