Слайд 2Уводзіны
Прадмет, метады гісторыі і крыніцы вывучэння
Слайд 3Гісторыя (грэч. ἱστορία – апавяданне аб мінулых падзеях) – навука
аб заканамернасцях разгортвання ў прасторы і часе сусветна-гістарычнага працэсу
Слайд 4Метады гістарычнай навукі
1. Збіранне гістарычных фактаў
2. Сістэматызацыя гістарычных фактаў
3. Інтэрпрэтацыя
гістарычных фактаў
Слайд 5ГІСТАРЫЧНЫЯ КРЫНІЦЫ
РЭЧАВЫЯ (археалагічныя матэрыялы, рэшткі матэрыяльнай культуры розных эпох,
архітэктура, творы мастацтва)
ЛІНГВІСТЫЧНЫЯ (гідронімы і тапонімы)
ЭТНАГРАФІЧНЫЯ (абрады, традыцыі)
ВУСНЫЯ (фальклор, сведчанні
удзельнікаў)
ПІСЬМОВЫЯ (летапісы, дакументы, мемуары, літаратура і г.д.)
КІНА-ВІДЭА-ФОТА-ФОНАДАКУМЕНТЫ (фотаздымкі, кінахронікі, гуказапісы і г.д.)
Слайд 6Беларусь у старажытны перыяд
Засяленне тэрыторыі Беларусі. Каменны век.
Слайд 7Археалагічная перыядызацыя першабытнага грамадства на тэрыторыі Беларусі
Каменны век 100 -
3 т.г. да н.э.
Палеаліт
100 т – 10 т.г.
да н.э.
Мезаліт
9 - 5 т.г. да н.э.
Неаліт
4 – 3 т.г. да н.э.
Бронзавы век 2 - пач.1 тыс. да н.э.
Жалезны век пач.1 тыс да н.э.- 5 ст. н.э.
Слайд 8Асноўныя рысы і асаблівасці першабытнасці
Складае 99,9% усяго часу існавання чалавека
на зямлі
З’яўляецца агульным этапам у гісторыі чалавецтва
Фарміруюцца сучасны чалавек, яго
сацыяльныя адносіны, зараджаецца і развіваецца яго культура.
Пануе грамадская ўласнасць на сродкі вытворчасці, адсутнічае сацыяльнае расслаенне.
Слайд 10ПАЛЕАЛІТ
Чалавек з’явіўся на тэр. Беларусі ≈100 тыс. г. таму назад,
у сярэднім палеаліце (эпоха мусцье). Найбольш старажытныя прылады працы былі
знойдзены каля вв. Свяцілавічы, Падлужжа, Абідавічы на Падняпроўі.
Абідавічы
Свяцілавічы
Падлужжа
Ледавік
Слайд 11Неандэртальцы:
- жылі першабытным
статкам,
-займаліся паляваннем і
збіральніцтвам,
- карысталіся груба
апрацаванымі прыладамі
з крэмню: рубіламі, скрэбламі.
- умелі штучна здабываць
і падтрымліваць агонь,
-
выраблялі вопратку
са шкур пушных звяроў.
Слайд 12Найбольш раннія датаваныя стаянкі людзей на тэрыторыі Беларусі былі знойдзены
каля в. Юравічы (26 тыс. да н.э.) і в. Бердыж
(24 тыс. да н.э.) (верхні палеаліт).
На тэр. Беларусі ў гэты час ужо прыйшоў чалавек сучаснага тыпу – краманьёнец.
Бердыж
Юравічы
Слайд 13Стаянкі Юравічы і Бердыж
Юравічы
Бердыж
Слайд 14Прылады працы з стаянак Юравічы
І Бердыж
Прылады працы краманьёнцаў
Краманьёнцы:
жылі раннеродавай
мацярынскай абшчынай пераважна на берагах рэк,
карысталіся каменнымі груба апрацаванымі
прыладамі працы
Слайд 15 Закончылася ледавіковая эпоха, пачалося пацяпленне.
Сфарміраваліся сучасны ландшафт і
водная сістэма Беларусі.
Адбылося канчатковае засяленне чалавекам тэрыторыі Беларусі (каля 120
стаянак, насельніцтва 4-6 тыс. чалавек).
Асноўныя заняткі – паляванне, рыбалоўства, збіральніцтва.
Вынайдзены лук і стрэлы з крамянёвымі наканечнікамі.
Прыручана першая жывёла – сабака.
Выраб прылад з крэмню
МЕЗАЛІТ
Слайд 16Прылады працы з крэмню і косці, з’явіліся чоўны і рыболоўныя
сеткі.
Вырабы з мікралітаў (складаныя прылады працы з невялікіх вострых
асколкаў каменя).
Раннеродавая мацярынская абшчына.
Асаблівасці наканечнікаў стрэл і прыладаў працы (макраліты ці мікраліты) розных рэгіёнаў
Слайд 17Н Е А Л І Т
Пацяпленне, станаўленне сучаснага жывёльнага
свету.
Больш за 600 стаянак, насельніцтва ≈27-36 тыс. чал.
Новыя метадам апрацоўкі
каменя – свідраванне, піленне, шліфаванне.
Здабыча крэмня шахтным спосабам (пас. Краснасельскі, Ваўкав. р-н).
Першыя рамёствы – ткацкае і ганчарнае.
“Неалітычная рэвалюцыя” – пераход ад прысвойваючай гаспадаркі да вытворчай.
Родавая мацярынская абшчына.
Асаблівасці керамікі ў розных рэгіёнах.
Слайд 18Краснасельскія шахты па здабычы крэменю
Слайд 20Археалагічныя культуры неаліта
Нарвенская
Верхне-
дняпроўская
Днепра-данецкая
Неманская
Слайд 212. Бронзавы век: рассяленне індаеўрапейцаў, балты на тэрыторыі Беларусі.
Слайд 22 На тэр. Беларусі носіць умоўны характар, бо няма радовішчаў
медзі і волава.
Вырабы з бронзы з Прыкарпацця і Каўказа.
Матычнае земляробства
і жывёлагадоўля.
Медныя і бронзавыя прылады працы.
Новы этап этнічнай гісторыі – на тэрыторыю Беларусі прыходзяць першыя індаеўрапейцы – балты.
Слайд 23Індаеўрапейцы (V-IV тыс. да н.э.)
(версіі паходжання)
Курганная гіпотэза – волжскія і
прычарнаморскія стэпы
Анаталійская гіпотэза – тэр. сучаснай Турцыі
Армянская гіпотэза – Армянскае
нагор’е
Слайд 25У час першага вялікага перасялення народаў (ІІІ-ІІ тыс. да н.э.)
індаеўрапейцы
з Каўказа і Прычарнаморскіх стэпаў прыходзяць у Заходнюю, Цэнтральную і
Усходнюю Еўропу
Слайд 26Дзяленне індаеўрапейскай супольнасці
Слайд 29Балты
Вялі аседлы лад жыцця
Сяліліся ва ўмацаваных гарадзішчах і неўмацаваных адкрытых
селішчах
Займаліся падсечна-агнявым і матычным земляробствам
Шырока займаліся жывёлагадоўляй (коні, каровы, козы).
Жылі
патрыярхальнай сям’ёй
Пачынаецца сацыяльнае расслаенне
Пакінулі на тэр. Беларусі большасць гідранімікі.
Слайд 313. Жалезны век: славянскі этап засялення Беларусі.
Слайд 32Здабыча жалезнай руды і выплаўка ў печах-домніцах крычнага жалеза, з
якога выкоўвалі прылады працы.
Ворыўнае земляробства, рала з жалезным наканечнікам.
Трансфармацыя
родавай абшчыны ў суседска-родавую на чале з выбарным саветам старэйшын.
Удасканаленне прылад працы, з’яўлення лішкаў прадуктаў, узнікнення маёмаснай няроўнасці.
Умацаваныя пасяленні – гарадзішчы (у Беларусі каля 1000)
Слайд 34Археалагічныя культуры ў Беларусі ў к. І тыс. да н.э
– пач. н.э.
Слайд 35“Другое вялікае перасяленне народаў” (1 пал. І тыс. н.э.)
П Р
Ы Ч Ы Н Ы
націск з боку качавых ваяўнічых
плямён – готаў, гунаў
Развіццё вытворчасці і рост насельніцтва
Утварэнні першых раннесярэднявечных еўрапейскіх дзяржаў з іх агрэсіўнай палітыкай
Распад Рымскай імперыі, якая была пэўным гарантам геапалітычнай стабільнасці ў Еўропе
Слайд 36Магчымая прарадзіма славян
Цэнтральная Еўропа, прасторы паміж Эльбай, Одэрам і
Віслай
Балканскі паўвостраў
Поўдзень Беларусі і тэрыторыя Украіны
Слайд 37 У сяр. ІІ тыс. да н.э. выдзяляюцца з індаеўрапейскай
супольнасці.
У старажытных крыніцах называюцца “антамі”, “склавінамі”, “словенамі”, “венедамі”.
Характэрна кераміка
без арнамента.
Тып жытла – паўзямлянкі з вогнішчам у дальні куце.
Станаўленне суседскай абшчыны і нуклеарнай сям’і.
Далейшае расслаенне грамадства, вылучэнне племянной знаці і князя.
Славяне
Слайд 38У эпоху “вялікага перасялення народаў” славян пачалі цясніць іншыя народы.
Частка славян засталася ў раёне прарадзімы, яны атрымалі назву “заходнія
славяне” (чэхі, палякі, славакі), частка пачала рухацца на поўдзень – “паўднёвыя славяне” (балгары, харваты, сербы, чарнагорцы), частка – на ўсход – “усходнія славяне” (беларусы, украінцы, рускія)
Слайд 39Славяне засялялі тэрыторыю Беларусі з поўдня і паўночнага усходу і
асіміліравалі мясцовае балцкае насельніцтва.
У 2 пал. І тыс. асобныя
славянскія плямёны аб’ядноўваюцца ў буйныя племянныя саюзы, якія ў летапісах атрымалі назву “княжанні”.
Слайд 41Такіх саюзаў на тэрыторыі Беларусі было тры:
крывічы (Падзвінне, вярхоў’і
Дняпра і Волгі),
дрыгавічы (паміж Прыпяццю і Заходняй Дзвіною)
радзімічы (Пасожжа)