Әлемдегі ең ерекше 10 құмырсқа

құмырсқалар немесе қазанбас құмырсқалар үш кастаға бөлінеді: ұсақ жұмысшылар, ірі

сарбаздар және дәу суперсарбаздар. Соңғыларының бас өлшемі «қатардағы» жұмысшылардан үш есе үлкен.

илеуіне қарсылас жақындай бастаса, басшы аталық құмырсқа артқы тесігінен химиялық

қосылыс шығарады. Осы иісті сезген жұмысшы-құмырсқалар қарсыласты тез арада өлтіру үшін жинала қалады.

қалған кезде жыртқыш оған құрсағымен айналып, улы затты шашады. Санаулы

минуттардан кейін аққұмырсқа арқасына құлап, өлгенше аяқтарын тырбаңдатып жатады. Бұл құмырсқалар басқа құмырсқалардан қорғану үшін улы спрей қолданады.

өз жұмысшылары жоқ, сол себепті олар өздерінен де кіші, отарлары

бір қарынға сиятын тұқымдастарының дернәсілдерін ұрлап әкетеді. Ұрлықшылар бір ғана есік арқылы ішке білдіртпей кіреді. Ғалымдар, T. Pilagens құмырсқалары химиялық бетперде киеді деп болжайды. Бұл олардың дұшпандарға көрінбей енуіне мүмкіндік береді.

ұстау үшін емес, жеу үшін. Бала өлтірушілер туннель арқылы «балалар

бөлмесіне» енеді де, жағымсыз иісті феромондарды шашады. Бұдан басқа құмырсқалар қашып кетеді де, құмырсқалар төлдерді алып қашып, тірідей жейді.

Аmpla жауынгер құмырсқаларды аңдиды. Ал кейін өздерін қарсылас ретінде ұстап,

дұшпанымен бірге тамаққа таласады. Бұл құмырсқалардың көзбен шолу мимикриясының ғылымға мәлім жалғыз мысалы.

түрлі құмырсқалардың отарында арамтамақ болып жүре алады. Шақырылмаған қонақтар жұмыс

істемейді, тамақ іздемейді, илеуді қорғамайды, тек қана арамтамақ болып жата береді. Арамтамақты ұстап алған күзетші құмырсқалар одан жиіркеніп, тезірек шығарып салуды ойлайды.

орнына алыптарда альфа-ұрғашы бар, оны 5 бета-ұрғашы қоршап жүреді. Олардың

әрқайсысы қажет болған жағдайда «ханым-ананың» орнын басуға дайын. Кейбір кезде олардың бірі күтуден жалығып, өз бетінше жұмыртқа басуға кірісіп кетеді. Мұндай жағдайда альфа-ұрғашы химикалий жіберіп, жұмысшы-құмырсқаларға қылмыскер ұрғашыны 4 күнге жерге қадап қоюды бұйырады. Жазасын өтеп болған соң, «бета» мәртебесінен айрылып, төменгі таптың жұмысшы деңгейіне түседі.

келімсектердің жауынгер аборигендерді қалай жеңетінен ойлап, бас қатыруда. Бұл олардың

белсенді жұптасуына, көбеюіне және туыс-қарсыластарын жеуіне көбірек уақыты бар екенін білдіреді.

Отты құмырсқалардың уы ДДТ инсектицидінен үш есе улы. Көптеген жәндіктердің

бұл уға тойтарыс беретін ештеңесі жоқ. Бірақ «құтырған» құмырсқаларға ешбір заң жүрмейді: химиялық шабуыл кезінде өзгенің уытын тойтару үщін олар өз уына оранады.