Слайд 1 Медицина магистрі: Толегенов М.М.
Тақырыбы: Анемиялар. Тромбоцитопения және тромбоцитопатиялар.
Жіктелуі, патоморфология, асқынуы, нәтижесі және өлім себептері.
Слайд 2Жоспар
Анемиялар .
Этипатогенезі бойынша жіктелуі.
Морфологиялық көріністері.
Тромбоцитопатиялар.
Слайд 3
Анемиялар-қанның көлемінде
гемоглабиннің және эритроциттер көлемінің азаюы.
Патогенезі бойынша:
Постгемор- Қанның өндірілуі Қан ыдыруы
рагиялық бұзылуынан күшеюінен
болатын болатын
Ағымы бойынша:
Жедел
Созылмалы.
Слайд 6Постгеморрагиялық
Жедел
Созылмалы
Слайд 7 Жедел постгеморрагиялық анемия тамыр жарақатынан көп мөлшерде тез қансыраудан
дамиды.Қолқа тамыры жарақаттанғанда,1 литр көлемінде қан жоғалтса ,қан қысымы күрт
төмендеп ,өлімге әкеп соғады.
Слайд 8
Ұсақ қан тамырлары жартысын зақымданып,ағзадағы қан көлемінің жоғалтса ,онда өлім
себебі жедел жүрек жетіспеушілігінен болады.
Слайд 9Жедел қан кетудің клиникалық негізгі көріністерінің патогензінде қанның жалпы көлемінің
азаюы,плазма мен эритроцитердің азаюы жедел гипоксияға әкеп соғады.Коменсаторлық реакция
ретінде ентігу мен жүрек соғысының жиілеуі байқалады.
Слайд 10Қанда катехоламиндер жоғарылайды.Гипоксия салдарынан эритропоэтин жоғарылайды, перифериялық қанда ретикулоциттер пайда
болады. Ұзаққа созылған гипоксия нәтижесінде жүректе, бауырда және бүйректе дистрофиялық
өзгерістер байқалады.
Слайд 11Патологиялық анатомиясы:
Тері жабындыларымен ішкі ағзаларда жедел қаназдық, ұзын сүйектердегі
сары жілік майының қызыл майға айналғанын байқаймыз.
Слайд 12Макроскопиялық: Жүрек қуысында, ірі веналарда қаназдық ішкі ағзалармен тіндер бозғылт,
көкбауыр борпылдақ, беті әжімделген, көлемі кішірейген.
Слайд 14Созылмалы постгеморрагиялық анемия.
Себебі: Ісік ауруларындағы ұзақ қан жоғалтулар,
асқазан жарасынан, жатырдан
қан кетулер, геморрагиялық диатез кезінде, гемофилияда, айқын геморрагиялық синромдарда болады.
Слайд 15Мәйтті ашқанда барлық тіндердің қан аздығымен қатр жүректе бауырда бүйректе
майлы дистрофия, жілік майының гиперплазиясын, сары жілік майының қызыл майға
айналғанын байқаймыз. Көкбауырда, бауырда, лимфа түйіндерінде экстормедуллярлы қан түзу ошағын, шырышты және шырышты қабаттарда нүктелі қанқұйлуларды байқаймыз.
Слайд 16Қан айналым бұзылуынан болатын анемиялар
Қан айналым бұзылуынан болатын анемиялардың
жіктелуі:
Слайд 171. Теміртапшылық:
Темірдің алиментарлық жетіспеушілігі салдарынан;
Жүкті әйелдерде
ағза сұранысысы күшеюіне байланысты темірдің экзогенді жетіспушілігі, бала емізетін әйелдерде,
инфекция кездерінде.
Темірдің резорбциялық жетіспеушілігінде (энтериттер, жіңішке ішектің резекциясында);
Идиопатиялық.
Слайд 182. Порфириндердің утилизацмясы мен синтезі бұзылуынан болатын тапшылықтар:
Тұқымқулайтын;
Жүре пайда болған(мырышпен улану, В6 витамині жетіспушілігі).
Слайд 193. ДНК және РНК синтезінің бұзылуы – мегалобластық анемия:
В12 дәруменінің
тапшылығы: қатерлі, анемия,жіңішке ішек ауруларымен байланысты анемиялар, фолий қышқылы етіспушілігінен
болатын анемиялар.
Слайд 204. Эндогенді және экзогенді және тұқымқуалаушылық
факторлармен
шақырылатын
апластикалық және
гипопластикалық
анемиялар.
Слайд 21Анемиялардың жалпы морфологиялық көріністері:
1. Стромалы қантамырлы, оларға ағзалардағы строманың
фиброзы және ісінуі, дипедезді қанқұйылулар, гемосидероз.
Слайд 232. Паренхиматозды элементтердің өзгерістері: дисторфия және атрофия.
Слайд 243. Қан жасаушы жүйеде регенерация белгілерінің болуы-ұзын сүйектерде сары жілік
майының қызыл майға айналуы, экстромедулярлы қан жасап шығару ошақтарының көкбауырда,
лимфа түйіндерінде, бауыр стромсында,шырышты және серозды қабаттарда пайда болуы.
Слайд 26Теміртапшылық анемия.
Себебі: Темірдің ас құрамында жеткіліксіз болуы, анасында теміртапшылық анемиясы
кезінде баланы жасанды тамақтандыру, жасөспірім қыздарда.
Слайд 27Клиникалық көріністері: әлсіздік, бас айналу, ентігу, ауыз маңайындағы жарылулар, терідегі
айқын өзгерістер, тырнақ пен шаштың сынғыштығы, дәм сезудің бұрмалануы. Бұның
барлығы құрамында темірі бар фермент глицерофосфатоксидаза жетіспеушілігі себінен болады.
Слайд 28Патологялық анатомиясы: Ішкі ағзалардағы қаназдық бірден дамымайды, алдымен ағзадағы паренхиматозды
элементтер дистрофиясы анықталады. Ерін маңайындағы жарылулармен құрғақ тері, тіл емізікшелерінің
атрофиясы, атрофиялық гастрит. Ұзын сүйек майы қызыл,экстромедулярлы қантұзілу ошағы болады.
Слайд 29Мегалобласты анемиялар-ДНК және РНК синтезі бұзылуында кездеседі. Бұнда В12 витамині
фолий қышқылы жетіспеушілігінен болады. Ішкі және сыртқы факторлар әсеріне болады.
Жалпы асқазанда және жіңішке ішекте сіңіріледі.
Слайд 30Асқазанда өндірілетін гастомукопртеин бауырға түсіп, фолий қышқылы эритропоэзді белсендендіреді.
В12 витамині
тапшылығында ДНК және тимидин түзілуі бұзылып мегалобластардың бөлінуі байқалады.
Слайд 31В12 витамині нерв тіндерінде майлы қышқылдардың синтезіне әсер етіп, миелиннің
түзілуін бұзады. Бұндай анемияны пернициозды анемия немесе қатерлі Аддисон-Бирмер анемиясы
дейді.
Слайд 32Аддисон-Бирмер анемиясы жиі егде жастағы әйел адамдарда кездеседі. Бұл аурудың
дамуына себепкер жүктілік, анемия, сифилис.
Қанда эритроциттер саны төмендейді, ал
гемолабин төмендеуі біраз кешігеді, демек гиперхромды нысанда өтеді.
Слайд 33Жағындыдағы қанның көрінісі пойкилоцитоз, анизоцитоз, мегалоциттер кездеседі. Мәйтті ашқанда тері
жабындылары бозғылт-сары түсті. Теріасты май қабаты сақталған ашық сарғылт түсті,
бұлшықет тіні ашық қызыл, ішкі ағзалар бозарған. Жүректе және ірі тамырларда қан мөлшері азайған, қан бозғылт су тәріздес.
Слайд 34Теріде, шырышты және серозды қабаттарда ұсақ қан құйылулар; кейде жүрек
бұлшық етінде, мида, көздің толы қабатында ірі қанқұйылулар, плеврада және
мидың қатты қабатының ішкі беткейінде фибринозды-геморрагиялық жабындылар. Азғзаларда гемосидероз дамиды.
Слайд 35Гемосидерин бауырда, көкбауырда, жілік майында, лимфа түйіндрінде, бүйректе болады. Паренхиматозды
ағзаларда айқын түрде майлы дистрофилар жүрек жолбарыс жүрек көрінісінде болады.
Бауырдың ортаңғы бөлігінің майлануы, ал бүйректе иірімді түтікшелердің майлануы болады.
Слайд 36Асқорыту жолдарында дистрофиялық және атрофиялық өзгерістер. Тілде микроскопилы эпителий атрофиясы,
лимфоидты және плазматикалық жасушалардың атрофиясы. Жұтқыншақ пен өңеште эпителийдің, фоликуланың,
бездердің атрофиясы, шырыш асты қабатта инфильтрацияларды көреміз.
Слайд 37Асқазан шырышты қабаты жұқарған, тегіс қатпары жоқ.
Микроскопиялық: Шырышты қабат
жұқаруы, атрофия салдарынан бездердің жоғалуы байқалады. Шырышасты қабатында инфильтраттар, гемосидерин
кездеседі.
Слайд 38Ішекте атрофиялық өзгерістер, кейінірек атрофияланған асқазан жолдарының шырышты қабаттарында склероз
ошағы, ұйқы безінде де дәнекерленген өзгерістер. Көкбауыр ұлғайған фоликулалары көрінбейді,
ашық қызыл тотыққан түсті болады. Пульпада миэлоиды тіндер.
Слайд 39Тромбоцитопения.
Тромбоцитопатияларға – тромбоциттер санының немесе сапасының өзгеруімен байланысты туындайтын аурулар
– тромбоцитопениялық пурпура (Верльгоф ауруы) жатады. Тромбоцитопениялық пурпура немесе Верльгоф
ауруы геморрагиялық диатездердің ішінде ең жиі кездесетін түрі. Көбінесе мектеп жасындағы балаларда кездеседі.
Себептері: тұқым қуалаушылық, жұқпалы вирустық аурулар (қызылша, қызамық, тұмау), егу жұмыстарының жақпауы, физикалық және психикалық стресстер болып келеді.
Слайд 40Этиологиясы:
1. Қан мен гемодинамиканың реологиялық қасиеттерінің бұзылысы кезінде:
Шоктың кез
келген түрі
Қан кетулер
интоксикация
сепсис,
резус-конфликтті жүктілік
Қанайналымының тоқтауы
гестоздар,
Жатыр атониясы,
Плаценаның төмен орналасуы.
Плаценаның уақытынан бұрын
ажырауы.
2. калармен контактына байланысты:
Антенатальді ұрықтың өлімі,
Онкологиялық аурулар
Слайд 41Этиологиясы:
3. Қан құрамының өзгеруі:
лейкоздар,
Ұрық маңы суының эмболиясы,
Сәйкес емес қан құю
Септикалық
аборт,
Жатырдың жыртылуы,
Паренхималық мүшелердің операциясы: бауыр, бүйрек, өкпе, простата, жатыр.
Жедел
сәулелік ауру,
Ұзақ химиотерапия.
Ұзақ жаншылу синдромы,
гангрена,
Мүшелердің трансплантациясы кезінде, химиотерапия, панкреонекроз, инфаркт
Слайд 47Классификациясы:
Клиникалық ағымына байланысты:
жедел (молниеносная) – бірнеше сағаттан бірнеше тәулік ішінде дамиды;
жеделдеу – күн-апталап
дамиды;
созылмалы (затяжная) – ай-жылдап созылуы мүмкін;
М.С Мачабели бойынша 4 стадиясы
бар:
I стадия — гиперкоагуляция
II стадия — коагулопатия потребления
III стадия — бірден қандағы прокоагулянттар төмендеп, фибриногеннің толық жойылуы.
IV стадия — восстановительная.
По Федоровой З. Д. и др. (1979), Барышеву Б. А. бойынша:
I стадия — гиперкоагуляция.
II стадия — гипокоагуляция.
III стадия — гипокоагуляция генерализденген фибринолиздің активациясымен
IV стадия — қанның толық ұйымауы.
Слайд 48ТШҚҰ синдромындағы көрінісі.
ТШҚҰ − синдромы келесі төрт сатыда өтеді:
I фаза
— гиперкоагуляция. Потеря факторов свертывающей системы в процессе обильного кровотечения
приводит к удлинению времени образования сгустка и его ретракции, удлинению времени капиллярного кровотечения. Лабораторные показатели: уменьшение времени свертывания крови, тромбинового времени, положительный этаноловый тест.
II фаза — гипокоагуляция. При геморрагическом шоке в фазе спазма венул и артериол (клинические проявления: дегидратация, бледные и холодные кожные покровы, признаки острой почечной недостаточности) в капиллярах развивается расслоение плазмы и форменных элементов — “сладж”-феномен. Агрегация форменных элементов, обволакивание их фибрином сопровождаются потреблением факторов свертывания крови и активацией фибринолиза. Лабораторные показатели: умеренная тромбоцитопения (до 120 × 10^9/л), тромбиновое время 60 с и больше, резко положительный этаноловый тест.
III фаза — потребления с активацией местного фибринолиза. Афибриногенемия в сочетании с выраженной активацией фибринолиза. При этой фазе рыхлые сгустки крови в месте кровотечения быстро (в течение 15-20 мин) лизируются на 50 %. Лабораторные показатели: увеличение времени свертывания крови, тромбинового времени, уменьшение тромбоцитов до 100 × 10^9/л, быстрый лизис сгустка.
IV фаза — генерализованный фибринолиз. Капиллярная кровь не свертывается, отмечаются паренхиматозное кровотечение, петехиальные высыпания на коже и внутренних органах, гематурия, выпот в синовиальные полости и терминальные изменения в органах и системах.
Слайд 51Диагностикасы:
Науқастан немесе туыстарынан анамнез жинау, шағымдары, клиникалық белгілері. Мысалы:
қан кеті мен қанталау қашан, қалай пайда болды. АҚ, диурезі,
жалпы әлсіздік, шаршағыштық, ентігу, т.б.
Анализ өмір анамнезі:
ДВС мүмкін себептерін анықтау.
Созылмалы аурулары барма, жоқпа.
Тұқымқуалаушылық аурулары.
Зиянды әдеттері
Ұзақ уақыт дәрілік препараттар қабылдауы.
Анамнезінде ісіктік аурулар бар-жоғын анықтау.
Токсикалық заттармен контактта болуы.
Физикалық қарау: тері мен шырышты қабаттарының түсі, пульс, АҚ, ТАЖ.
Слайд 52Патогенез.
Көрсетілген себептердің салдарынан көк бауырдағы тромбоциттер саны азаяды (тромбоцитопения) және
сапасы өзгереді (тромбоцитопатия). Бұл өзгерулер қан ұюын төмендетеді.Клиникасытері және шырышты
қабықтарына қан құйылулармен сипатталады. Тері қабатындағы қан құйылған жерлері әр түрлі көлемде, әр түрлі формада, бала денесінің кез келген жерінде байқалады. Геморрагиялық бөртпелердің тағы бір айырмашылығы олардың полиморфизмі – бір уақытта әр түрлі түсте, әр түрлі көлемде анықталуы және симметриялы түрде орналаспауы болып табылады. Баланың себепсізден-себепсіз мұрнынан, тіс түбінен қан кету, кейде ішектен, асқазаннан, қыз балалардың жатырынан қан кету кездеседі. Көк бауыр ісінеді.
Қанда: тромбоцитопения 30-40 х 109 /л, кейде одан да төмен (нормада 250-300 х 109 /л), қан ағу уақыты ұзарады 20 және одан да көбірек минутқа дейін (Дьюке әдісі бойынша қан ағу уақытының нормасы 2-4 минут). Бала алдында қан жоғалтқан болса, эритропения, гемоглобин (Нв) көрсеткіші төмендейді.
Слайд 53
ЖҚА:
Эритроцит саны азаюы: (красных клеток крови, норма 4,0-5,5х109г/л);
гемоглобин төмендеуі ,
эритроциттердің формасы мен фрагменттерінің өзгеруі (шистоцитоз), за счет разрезания их
нитями фибрина .
-- тромбоцит саны төмендеуі (норма 150-400х109г/л).
Зәр анализі. Бүйрек пен зәр шығару жолдарынан қан кеткен жағдайда зәрде эритроциттер анықталады.
БХА:
холестерина(жироподобное вещество);
глюкоза (простого углевода);
креатинин (продукт распада белка);
зәр қышқылы (продукт распада веществ из ядра клетки);
электролиттер (калий, натрий, кальций) дамыған ауруларына байланысты.
Қан ұю уақытын анықтау.
D-димер и продукты деградации фибрина (ПДФ) – қан ұйындыларын еріткенде, ыдыратқанда пайда болатын зат, нормада– қан ұйындыларын ыдыратқанда қанда ұю өнімдері қалмайды.
Слайд 55Лейкоз (лейкемия) – қан жасалу ағзалардың қатерлі жасушалардың гиперплазиясымен сиппатталатын
ауруы
Слайд 56Лейкоздың этиологиясы
инфекция мен вирустар
Тұқым қуалайтын факторлар
Химиялық заттардың әсері: цитостатиктер ,
пенициллин құрамдас антибиотиктер, цефалоспориндер
Өндірістік химиялық заттар
Радиацияның әсері
Слайд 57Жедел лейкоздың түрлері
Миелобласты
Лимфобласты
Промиелоцитарлы
Гистомонобласты
Мегакариобласты
Эритромиелоз
Слайд 58Жедел лейкоздың клиникалық турлері (ағымына қарай)
Анемиялық
Геморрагиялық
Қатерлі ісікті
Аралас
Слайд 59Жедел лейкоздың даму кезеңдері
Бастапқы
Нағыз дамыған
Ремиссия (толық немесе жартылай)
Рецидив
Терминальды
Слайд 60Жедел лейкозбен ауырған 5 жыл өмір сүретін науқастардың саны :
Жедел
лимфолейкозбен ауырған балалар 65 - 75% тірі қалады;
Жедел лимфолейкозбен
ауырған 20 - 35%;
Жедел миелолейкозбен ауырған 55 дейінгі науқастардың 40 - 60%;
Жедел миелолейкозбен ауырған 55 жастанасқан науқастардың 20%
Слайд 61Созылмалы лейкоз
Созылмалы миелолейкоз
Созылмалы лимфолейкоз
Созылмалы ретикулез
Слайд 62Созылмалы миелолейкоз
Қатерсіз кезеңі – бірнеше жыл созылады
Қатерлі кезеңі – 3-6
ай созылады
Слайд 63Даму кезеңдері
Пролейкемиялық - қан анализі өзгеріссіз, 1-2 жыл
Бастапқы – әлсіздік,
кеудеде ауру сезім, терлегіштік, дене температурасы жоғарлайды, адам азып кетеді
Толық
даму – көк бауыр, бауыр ұлғаяды, анемия, лейкоцитоз
Соңғы кезең - кахексия, миелобластық криз(жедел лейкоздың клиникасы)
Слайд 64Созылмалы лимфолейкоз
Ағымы ұзаққа созылған қатерсіз
Тері ауруларымен сиппатталады- псориаз, экзема,
күлбіреукше, белдеме теміретке
Қан құрамында гумпрехт денешелері, лимфобластар
Ауыз қуысында өлеттенген жаралар,
түйіншектер
Слайд 65Созылмалы ретикулез
Алғашқы белгісі- лимфа түйіндердің ұлғаюы
Қан анализінде өзгеріс болмайды
Бауыр мен
көк бауыр ұлғаяды
Слайд 66Агранулоцитоз – қан құрамында гранулоциттердің мөлшерінің азаюында болатын синдром
Миелотоксикалық
Иммундық түрлері
Слайд 67Геморрагиялық диатездер
Қан ұйылудың бұзылуынан дамитын (гемофилия, Виллебрант ауруы,Верльгоф ауруы, ДВС-синдром
Қан
тамырларының бұзылуынан (геморрагиялық васкулиттер) – Шенлейн-Генох, Рандю-Ослер ауруы,авитаминоз С