Министерство здравоохранения Республики Казахстан ДӘРІСТІҢ ТАҚЫРЫБЫ: ЗООНОЗДЫ

доцент Ахметова С.Б.

түзбейтін таяқшалар, оларды биохимиялық, антигендік ж/е т.б. қасиеттері бойынша ажыратады.

Оба қоздырғышы - Y.pestis 1894 жылы А.Иерсен ашқан болатын.

Y.pestis, Леффлер әдісі б/ша бояу (метил көк)

Y. рestis қанның жұғынында.

Пішіні сопақша, шеттері дөңгеленген қысқа таяқшалар. Метилен көгімен биполярлы

боялады. Спора түзбейді, талшықтары жоқ, касуласы бар. Y.pestis қоректік орталарға талғамсыз гетеротрофты бактериялар. 5-37°С температурада өседі. Агарлы ортада шеттері тегіс колониялар (кестелі орамалға ұқсас) түзеді. Сұйық ортада мамық, борпылдақ тұмба түзеді. Оба қоздырғышы гиалуронидаза, фибринолизин, коагулаза, протеиназа ферменттерін өндіреді.

ақуыз, бактериальді жасушаның үстіңгі құрылымының негізгі компонентін құрайды;
V антиген –

табиғаты ақуыз;
W антиген – табиғаты липопротеидті комплекс.
Бұл екі антиген жасуша қабырғасымен тығыз байланысты.

Капсула ж/е жасуша қабырғасының үстіңгі құрылымы адгезияға қатысады. Ферменттер мен

токсиндер инвазия ж/е агрессияға қатысады.
Y.pestis патогенділігінде негізгі рольді “тышқандық” токсин атқарады. Ол бауыр мен жүректің жасушалық митохондрияларының қызметін тоқтатады ж/е тромбтардың түзілуін тудырады.
“Тышқандық” токсин – бактериальді жасушамен тығыз байланысты, ақуызды токсинге жатады. Оның синтезін плазмидалар бақылайды.

байланысты обаның терілік, бубондық, өкпелік ж/е септикалық (1-шілік ж/е 2-шілік

сепсис) формаларын ажыратады.

Антибиотиктер пайда болғанға дейін, оба кезіндегі өлім көрсеткіші өте жоғары болған.

кейінгі иммунитет гуморальді (антиденелермен) және жасушалық (фагоцитоз) факторларымен сипатталады.

ошақты инфекцияға жатады.
Инфекция көзі – кемірушілер

(суырлар, тышқандар ж/е т.б).
Бүргелер – тасымалдаушылар болып есептелінеді.
Оба адамнан адамға ауа-тамшылы жолмен беріледі (тек қана обаның өкпелік формасымен ауыратындарда).

септикалық;
Біріншілік - өкпелік, Екіншілік- өкпелік;
Ішектік оба (өте

сирек кездеседі).

Бубонды оба

Септикалық формасы

химиялық вакцина. Тірі вакцина EV-штамынан дайындалады. Вакцинациядан кейін иммунитет 6

айға дейін сақталады.

Емдеу үшін стрептомицин ж/е т.б. антибиотиктер қолданылады.

жүргізіледі.

өткір инфекциялық-аллергиялық ауруы. Ол өкпенің қабынуы, лимфа түйіндерінің, жүйке жүйесінің

ж/е тірек-қимыл аппаратының зақымдалуымен сипатталады, барлық жерде таралған зоонозды ауру.
Бруцеллаларды Д.Брюс құрметіне атаған.
Бруцеллалардың 3 түрі адам үшін патогенді болып табылады:
1. B.melitensis – қой бруцеллезының қоздырғышы;
2. B.abortus – ірі қара мал бруцеллезының қоздырғышы;
3. B.suis – доңыз бруцеллезының қоздырғышы.

қосылғанда өседі. Н2S түзбейді, тыныс алу типі бойынша аэробтар.
B.abortus –

фуксин қосылған ортада жақсы өседі. Н2S түзеді, тыныс алу типі бойынша микроаэрофилл.
B.suis – тианин қосылған ортада өседі, Н2S түзеді, тыныс алу типі б/ша аэробтар. Антигендік құрылымы күрделі, соматикалық антигені ұқсас келеді. Монорецепторлық сарысулардың қатысуымен агглютинация реакциясын береді.

таяқшалар. Олар спора түзбейді, талшықтары жоқ, капсуласы бар. Бруцеллалар қоректік

орталарға талғамды. Олар ақуызды немесе аминқышқылдарын қажет етеді. Сарысулық, қанды агарда жақсы өседі. Колониялары S-формалы, ұсақ, тегіс, жылтыр, биохимиялық белсенді емес. Баяу көбейеді (2-3 аптадан кейін).

қабілеттілігі, қанның бактериоцидтік әсеріне тұрақтылық, ферменттер бөлу (гуалуронидаза ж/е т.б),

фагоцитозы аяқталмаған. Бұл факторлар олардың тінде оңай таралуына мүмкіндік береді. Инвазивтік қасиеттерінің арқасында лимфа және қанға түсіп, бактериемия қоздырады.
Инфекция көзі – жануарлар (адам емес). Қоздырғыш сүт, сүт өнімдері мен ет арқылы ағзаға енеді.

бруцеллездық вакцина қолданылады. B.melitensis және B.abortus -ты қыздыру арқылы дайындалады.

2. Ерекше сақтандыруда – тірі вакцинаны қолданады. B.abortus 19BA вакцинді штамының тірі бактериясынан дайындалады.
3. Бруцеллин – аллерген. B.abortus 19ВА вакцинді штамы - тері аллергиялық сынағына қолданылады.