Негізгі құралдар мен материалдық е мес активтер есебі

құралдар – бұл тауарлар мен қызмет көрсетулерді өндіруде немесе жеткізуде

пайдалануға, үшінші тұлғаларға  жалға өткізуге, немесе әкімшілік мақсаттарға арналған және бір кезеңнен астам уақыттың ішінде пайдалану көзделетін материалдық активтерді білдіреді.
Негізгі құралдарды жіктеу кезінде  олардың негізгі құралдардың  Мемлекеттік  жіктемесіне, сондай-ақ  осы есепке алу саласын реттейтін  өзге нормативтік құжаттарға  сәйкестігіне  баса көңіл бөлінеді. Негізгі құралдардың  өндіріс процесіне  қатысу сипатына байланысты  өндірістік және өндірістік емес  болып бөлінеді. Өндірістік  Компанияның  материалдық-техникалық базасының  негізін құрайды және  технологиялық  процестің жұмыс істеуін қамтамасыз етеді. Өндірістік емес негізгі құралдарға  әлеуметтік мақсаттағы  объектілер жатады.

өндірістік емес  болып бөлінеді.
Өндірістік  Компанияның  материалдық-техникалық базасының  негізін құрайды және 

технологиялық  процестің жұмыс істеуін қамтамасыз етеді.

Өндірістік емес негізгі құралдарға  әлеуметтік мақсаттағы  объектілер жатады.

мыналардың  нәтижесінде есептен шығарылады:
—    физикалық немесе сапалық тозу;

—    шаруашылық қызметінде пайдаланылмайтын объектілерді өткізуде;
—    басқа субъектілерге негізгі құралды жарғы капиталына салым түрінде беру;
—    басқа заңды немесе жеке тұлғаларға  өтеусіз беру;
—    объектілерде ұзақ мерзімді жалға беру;
—    кему шығу, табиғи апат және басқа себептер.
Негізгі құралдар мен  аяқталмаған құрылыс объектілері  істен шыққанда немесе оны бұдан былай пайдалану ешқандай экономикалық  пайда әкелетіні күтілмейтін болса,есептен шығарылуы тиіс. Негізгі құралдарды жіктеу кезінде  олардың негізгі құралдардың  Мемлекеттік  жіктемесіне, сондай-ақ  осы есепке алу саласын реттейтін  өзге нормативтік құжаттарға  сәйкестігіне  баса көңіл бөлінеді. Негізгі құралдардың  өндіріс процесіне  қатысу сипатына байланысты  өндірістік және өндірістік емес  болып бөлінеді. Өндірістік  Компанияның  материалдық-техникалық базасының  негізін құрайды және  технологиялық  процестің жұмыс істеуін қамтамасыз етеді.

мүлік түріндегі меншік, сондай-ақ шаруашылық мақсатта пайдаланылып жүрген жер, орман-тоғай, пайдалы қазбалар

қоры, ақшалай құны бар, заңи және жеке тұлғалардың меншігі болып табылатын нәрселердің бәрі; елдің шетелден алынған (мысалы, тауар әкетілімінің нәтижесінде алынған) ақшалай табысының оның шетелдегі шығысынан асып түсуі.
Қысқа мерзімді активтер — қолма-қол ақша түріндегі және қолма-қол ақшаға айналдырылмақшы, сондай-ақ сатуға болатын немесе бір жыл бойына немесе ұзақтығы бір жылдан асатын болса, оперативтік өндірістік өткізу циклі бойына пайдалануға болатын активтер;ұзақ мерзімді активтер — қолма-қол ақшаға айналдыру, сату немесе бір жыл немесе оперативтік цикл бойына пайдалану көзделмейтін активтер; оперативтік активтер — жер, үймерет, жабдық және басқа негізгі қорлар сияқты өндіріс барысында пайдаланылатын ұзақ мерзімді активтер; өтімді активтер — пайыз түрінде табыс әкелмейтін және иелеріне өздерінің міндеттемелері бойынша төлем төлеуге мүмкіндік беретін, оңай өткізілетін қаражат
Ұзақ мерзімді активтер деп – кәсіпорынның шаруашылық қызметінде бір жылдан артық мерзімге пайдаланылатын және қайта сатып-өткізуге жатпайтын құралдарды айтады. Егер қандай да бір құндылықтар қайта сатып-өткізуге арналған болса, оларды тауарлы-материалдық босалқыларға, яғни айналым құралдарына жатқызу қажет. Ұзақ мерзімді активтерге: Ұзақ мерзімді қаржылық инвестициялар, ұзақ мерзімді дебиторлық берешек, жылжымайтын мүлікке инвестициялар, негізгі құралдар, материалдық емес активтер, өзге ұзақ мерзімді активтер жатады.

құралдар, табиғи ресурстар)
—          Материалдық емес активтер.
Материалдық активтердің табиғи натуралдық нысаны

бар. Мысалы, оларға жерді жатқызуға болады. Жердің пайдалану мерзімі шексіз болғандықтан, оған амортизация (тозу) есептелінбейді. Ғимараттар, құрал-жабдықтар, құрылғылар амортизациялауға жатады, яғни пайдалану мерзімі ішінде олардың құнын бөліп-тарату үшін тозу есептелінеді. Тозудың есебі бағалау процессі емес, бөліп тарату процессі болып табылатындығын есте сақтау қажет. Бұл мәселелердің барлығы осы тауардың келесі параграфында егжей-тегжейлі қарастырылады.
Негізгі құралдар бұл-кәсіпорын дайын өнім өндіру үшін қолданатын материалды активтер. Яғни басқа ұйымдарға ұзақ мерзімді уақыт пайдаланады деген болжаммен жалға беру үшін жасайды.

қарай негізгі құралдардың қүнын олардың көмегімен өндірілетін өнімге аударатын объективті

процесс; арнайы ақша қаражатгарын-негізгі құралдарды (негізгі капиталды) қарапайым және кеңейтіп өндіру үшін өндіріс немесе айналыс шығындарына енетін амортизациялық аударымдарды пайдалану. 
Мынандай негізгі құралдар бойынша амортизация есептелмейді: өнім беретін малдарға, буйволдарға, өгізге, бұғыларға; кітапхана қорларына; қаланы көріктендіру ғимараттарына; ведомостволық әкімшіліктерге; ортақ пайдаланатын автомобиль жолдарына; белгіленген тәртіпппен тоқтатылған қорларға; бюджеттк ұйымдардың қорларына.
Кәсіпорындар негізгі құралдардың белгіленген амортизациялау нормасына және балансты құнына сүйеніп субъект балансында тұрған жекелеген топтар немесе мүліктік объектілер бойынша ай сайын амортизациялық аударымдар жасап отырады.
Есептелген амортизация сомасы ай сайын өндірлген өнімнің, орындалған жұмыстың немесе көрсетілген қызметтің өіндік құнына апарылады; маусымдық өндірістерге амортизациялық аударымдардың жылдық сомасы кәсіпорынның жыл ішінде жұмыс істеу кезеңнің өндірістік шығындарына қосылады.