Dr.Murat GÜNAY
Biyokimya ve Klinik Biyokimya Uzmanı
Разделы презентаций
- Разное
- Английский язык
- Астрономия
- Алгебра
- Биология
- География
- Геометрия
- Детские презентации
- Информатика
- История
- Литература
- Математика
- Медицина
- Менеджмент
- Музыка
- МХК
- Немецкий язык
- ОБЖ
- Обществознание
- Окружающий мир
- Педагогика
- Русский язык
- Технология
- Физика
- Философия
- Химия
- Шаблоны, картинки для презентаций
- Экология
- Экономика
- Юриспруденция
NUMUNE ALIMI ve TRANSFERİ Dr.Murat GÜNAY Biyokimya ve Klinik Biyokimya Uzmanı
Содержание
- 1. NUMUNE ALIMI ve TRANSFERİ Dr.Murat GÜNAY Biyokimya ve Klinik Biyokimya Uzmanı
- 2. Hastanelerde laboratuar organizasyonları, tüm biyolojik numunelerin laboratuar
- 3. Günümüzde laboratuar çalışmalarında en büyük hedeflerden biri,
- 4. Hastanelerde laboratuar hizmetlerinde yaşanan sorunların önemli bir
- 5. EN BÜYÜK
- 6. LABORATUAR İŞLEYİŞ PROSEDÜRÜ POLİKLİNİKTest
- 7. SERVİSLER VE ACİLTest isteklerinin HOS’a kaydıİlgili
- 8. “Bir testin sonucu, alınan örneğin uygunluğu ölçüsünde güvenilirdir”
- 9. KAN ÖRNEKLERİTam kan (total kan): Serum veya
- 10. Serum: Pıhtılaşmış kandan şekilli elemanlar (eritrosit, lökosit,
- 11. Plazma: Pıhtılaşması antikoagulanlarla önlenmiş kandan şekilli elemanlar
- 12. KAN ALMAHastanın hazırlanması ; Test
- 13. Eldiven kullanımı ; Universal önlemler çerçevesinde, kan
- 14. Turnikeler ; Turnike kullanımının amacı, toplardamarlardaki venöz
- 15. İğneler ; İğneler tek kullanımlıktır ve farklı
- 16. Tüpler ; Kapak renklerine göre, içlerinde katkı
- 17. Kültür şişeleri, Koagülasyon tüpleri; Mavi kapaklı (sitratlı)
- 18. KAN ÖRNEKLERİNİN ALINMASIKan analizleri için ven, arter
- 19. VENÖZ KAN ALINMASIVenöz kan, enjektör iğnesiyle alınıp tüplere boşaltılır veya iğne ucu ile tüplere-vakumlu tüplere alınır.
- 20. Kan almaya başlamadan önce hastanın adı sorularak
- 21. Hastanın kolunu omuzdan bileğe kadar düz uzatması
- 22. Uygun ven seçilir. Yetişkinlerde antekubital fossada kalın
- 23. Kan alınacak bölgenin çevresi, %70’lik etil alkol
- 24. Vene girilmeden önce yumruk açılıp kapatılmamalıdır; bu hareket, plazma potasyum, fosfat ve laktat konsantrasyonlarını arttırır
- 25. Vakumlu kan tüpüne kan almak için, kan alma tüpü tutucusuna (holder) iğnesi vidalanır.
- 26. Vene girmek için iğne, kan alınacak venle
- 27. İğne yerine yerleştikten sonra tüp, tıpayı delmek
- 28. Vakum bitinceye kadar tüp doldurulur, sonra tüp adaptörden çekilir ve yerine başka tüp sokulur.
- 29. Enjektöre kan almak için, iğne enjektörün ucuna
- 30. Enjektöre alınmış kan, hemoliz olmaması için, iğne
- 31. Hemoliz, eritrositlerin parçalanmasıdır. Hemoliz sonucunda, eritrosit içindeki
- 32. Слайд 32
- 33. Tüplerin ağzı kapatılmalı, tüplerin içinde katkı maddesi
- 34. ARTERİYEL KAN ALINMASI-El bileğindeki radial arterden-Dirsekteki brakial arterden-Kasıktaki femoral arterden-Yeni doğanlarda umbilikal arterden (kateter ile)
- 35. Arter kanını hekim veya tecrübeli bir hemşire
- 36. Heparinize enjektör kullanılır. -Enjektör, arterin basıncıyla kendi
- 37. Uygun kan alma tekniği, uygun tüp /
- 38. TÜPLER VE ANTİKOAGÜLANLARMor Kapaklı Tüpler ; Hematoloji
- 39. Mor kapaklı tüpler (EDTA’lı) hemogram, HbA1C,kan grubu, Cross-match
- 40. Sarı veya kırmızı Kapaklı Tüpler (serum-hücre ayrıştırıcılı
- 41. Sarı veya kırmızı kapaklı tüpler biyokimya, nefelometre, hormon, seroloji
- 42. Siyah kapaklı tüpler( citratlı) sedimentasyon 0.129 mol/L sodyum sitrat Katkı maddesi oranı 1:4
- 43. Mavi Kapaklı Tüpler ; Hematoloji laboratuvarında özellikle
- 44. Mavi kapaklı tüpler(EDTA’lı) koagulasyon0.129mol/L sodyum sitratKatkı maddesi oranı 1:9
- 45. Koagülasyon tüpleri, içerisinde koagülasyonu aktive eden madde
- 46. Yeşil Kapaklı Tüpler ; Bu tüpler antikoagülan
- 47. Gri Kapaklı Tüpler ; Glukoz analizi yapılacağı
- 48. KOAGULASYON TESTLERİ İÇİN KAN ALIMINDA DİKKAT EDİLECEK
- 49. 4-Enjektörden koagülasyon tüpüne kan aktarımı 1 dakika
- 50. 6-Kan alımında kullanılan koagülasyon tüpünün üzerindeki işarete
- 51. 8-Hastaya heparin verilen hattan kan alınmamalıdır, bu
- 52. Скачать презентанцию
Hastanelerde laboratuar organizasyonları, tüm biyolojik numunelerin laboratuar testlerinin yapılmasını ve raporlandırılmasını sağlayan birimlerdir.Laboratuar raporları, klinisyenlere hastalıkların tanı, takip ve tedavisinde son derece önemli bilgiler vermektedir.
Слайды и текст этой презентации
Слайд 2Hastanelerde laboratuar organizasyonları, tüm biyolojik numunelerin laboratuar testlerinin yapılmasını ve
raporlandırılmasını sağlayan birimlerdir.
Laboratuar raporları, klinisyenlere hastalıkların tanı, takip ve tedavisinde
son derece önemli bilgiler vermektedir.
Слайд 3Günümüzde laboratuar çalışmalarında en büyük hedeflerden biri, test istemlerinin yapılmasından
raporlamaya kadar olan süreci en aza indirmektir.
Bu sürecin %50-60’lık kısmını
preanalitik evre denilen test numunelerinin alınıp laboratuara ulaştırıldığı evre oluşturur.
Слайд 4Hastanelerde laboratuar hizmetlerinde yaşanan sorunların önemli bir kısmı laboratuar işleyişinin
diğer birimler tarafından yeterince bilinmemesi ve iletişim eksikliğinden kaynaklanmaktadır.
Слайд 5 EN BÜYÜK SORUNLAR
Test öncesi uyulması
gereken kurallara uyulmaması
Yetersiz örnek alınması
Fazla örnek alınması
Uygun olmayan örnek kabı
kullanılmasıEksik test girişi yapılması
Слайд 6LABORATUAR İŞLEYİŞ PROSEDÜRÜ
POLİKLİNİK
Test isteklerinin HOS’a kaydının
yapılması
Test barkodlarının çıkarılması
Kan alma –numune alma birimlerine yönlendirme
Uygun kaplara numunelerin
alınmasıÖrneklerin laboratuara transferi
Слайд 7 SERVİSLER VE ACİL
Test isteklerinin HOS’a kaydı
İlgili barkodların çıkarılıp uygun
tüplere ve kaplara yapıştırılması
İlgili birimlerde hemşireler tarafından kan alınması
Alınan örneklerin
laboratuara transferi
Слайд 9KAN ÖRNEKLERİ
Tam kan (total kan): Serum veya plazması ayrılmamış kandır.
Kan sayımı (hemogram) ve eritrosit sedimantasyon hızı (ESR) tayini, kan
hücrelerinin (eritrosit, lökosit, trombosit) eldesi için gereklidir.Antikoagulanlı tüpe alınır.
Слайд 10Serum: Pıhtılaşmış kandan şekilli elemanlar (eritrosit, lökosit, trombosit) ayrıldıktan sonra
geri kalan sıvı kısımdır.
Birçok analiz için tercih edilir.
Antikoagulansız tüpe alınan
kandan elde edilir.
Слайд 11Plazma: Pıhtılaşması antikoagulanlarla önlenmiş kandan şekilli elemanlar (eritrosit, lökosit, trombosit)
ayrıldıktan sonra geri kalan sıvı kısımdır.
Bazı özel analizler için gereklidir.
Antikoagulanlı
tüpe alınan kandan elde edilir.
Слайд 12KAN ALMA
Hastanın hazırlanması ;
Test sonuçlarının kalitesi, hastanın
hazırlanmasına gösterilen önemle direkt ilişkilidir. Yapılacak testin özelliğine göre örnek
almak, hastanın kimlik bilgilerini ilgili tüpler üzerine doğru olarak etiketlemek ve hastayı, yapılacak işlemler hakkında bilgilendirmek, örnek alan kişinin temel sorumlulukları arasındadır.
Слайд 13Eldiven kullanımı ;
Universal önlemler çerçevesinde, kan alımı sırasında eldiven
kullanılması zorunlu kılınmıştır. Eldiven kullanmanın amacı; kan alan sağlık personeli
ile kan alma sırasında kesi veya yaralanma sonucu vücuda girebilecek patojen ajanlar arasında bir bariyer oluştumaktır. Eldiven kullanmamanın hiçbir geçerli nedeni olamaz.
Слайд 14Turnikeler ;
Turnike kullanımının amacı, toplardamarlardaki venöz kan akımını yavaşlatmak
için direnç oluşturmaktır. Kan akımı yavaşlayınca damar belirgin hale gelir
ve kolaylıkla palpe edilebilir. Turnike hastanın kolunda 1 dakikadan uzun süre sıkılı halde bırakılmamalıdır. Turnikenin uzun süre uygulanması hemokonsantrasyona (y) ve hemolize neden olabilir. Turnike iğnenin gireceği noktanın 7,5-10 cm yukarısına uygulanmalıdır
Слайд 15İğneler ;
İğneler tek kullanımlıktır ve farklı boyutlardadır, çaplarının ölçümü
gauge (G) olarak adlandırılır. Büyük gauge numarası çapı küçük olan
iğneyi tanımlar. Rutin kan alımı için 20 (sarı),21 (yeşil) veya 22 (siyah) G, donör kanı alımında ise 18 (mavi) G iğne kullanılır. Eğer hastanın toplardamarları küçük ve hassas ise küçük çaplı iğne (22 G) kullanılmalıdır.
Слайд 16Tüpler ;
Kapak renklerine göre, içlerinde katkı maddeleri veya koagülasyonu
aktive eden maddeler bulur, kan alındıktan sonra bu ilave maddelerle
iyice karışabilmesi için uygun şekilde karıştırılmalıdırlar. Aynı anda çoklu kan almalarda, içerdikleri katkı maddelerinden dolayı kan alınacak tüplerin sıralaması şu şekilde olmalıdır;
Слайд 17Kültür şişeleri,
Koagülasyon tüpleri; Mavi kapaklı (sitratlı) tüpler,
Sedimantasyon tüpleri;
Siyah kapaklı (sodyum sitratlı) tüpler,
Mor kapaklı (EDTA’lı
Hemogram tüpü) tüpler, Gri kapaklı (sodyum florürlü Glukoz tüpü) tüpler
Yeşil kapaklı (heparinli tüp) tüpler,
İçerisinde gel/separatör olan plastik tüpler; Sarı veya kırmızı kapaklı tüpler,
İçerisinde katkı maddesi olmayan plastik tüpler; Kırmızı kapaklı plastik tüpler,
İçerisinde pıhtılaşmayı aktive eden katkı maddesi bulunan tüpler;
Слайд 18KAN ÖRNEKLERİNİN ALINMASI
Kan analizleri için ven, arter veya kapillerden kan
alınır.
Venöz kan, genel olarak tercih edilen kandır ve vene
girilerek (flebotomi).Arteriyel kan, kan gazları analizi için alınır.
Kapiller kan, periferik yayma (formül lökosit) yapmak için ve çocuklardan bazı analizler için alınır.
Слайд 19VENÖZ KAN ALINMASI
Venöz kan, enjektör iğnesiyle alınıp tüplere boşaltılır veya
iğne ucu ile tüplere-vakumlu tüplere alınır.
Слайд 20Kan almaya başlamadan önce hastanın adı sorularak kimliği doğrulanmalıdır.
-Diurnal değişim
gösteren kan testleri için kan alma zamanı önemlidir.
-Hastanın 10-12 saat
aç olduğu öğrenilmelidir.-Hasta rahatça oturtulmalı ve kan almadan önce 5-10 dakika kadar bu pozisyonda kalmalıdır.
Слайд 21Hastanın kolunu omuzdan bileğe kadar düz uzatması sağlanmalıdır.
-Büyük yaralı veya
hematomlu koldan, mastektomili kadınlarda memenin alındığı taraftaki koldan kan alınmamalıdır.
Слайд 22Uygun ven seçilir. Yetişkinlerde antekubital fossada kalın ve derinin yüzeyine
yakın ven tercih edilir. Elle yoklama ven seçimini kolaylaştırır. İnfüzyon
yapılıyorsa infüzyon 3 dakikalığına durdurulmalı ve sonra tercihan diğer koldan kan alınmalıdır.
Слайд 23Kan alınacak bölgenin çevresi, %70’lik etil alkol ile ıslatılmış gazlı
bez/pamuk kullanılarak, dairesel hareketlerle ve kan alma bölgesinden dışa doğru
temizlenmelidir.Derinin kendi kendine kuruması beklenmelidir!.
Слайд 24Vene girilmeden önce yumruk açılıp kapatılmamalıdır; bu hareket, plazma potasyum,
fosfat ve laktat konsantrasyonlarını arttırır
Слайд 26Vene girmek için iğne, kan alınacak venle hizalanmalı ve deriye
yaklaşık 15 derecelik açı yapacak şekilde venin içine itilmelidir.
Слайд 27İğne yerine yerleştikten sonra tüp, tıpayı delmek ve vakumu boşaltmak
amacıyla ileri (adaptöre doğru) bastırılmalıdır. Kan tüpün içine akmaya başladığında
iğne hareket ettirilmeden turnike gevşetilmelidir.
Слайд 28Vakum bitinceye kadar tüp doldurulur, sonra tüp adaptörden çekilir ve
yerine başka tüp sokulur.
Слайд 29Enjektöre kan almak için, iğne enjektörün ucuna sıkı bir şekilde
yerleştirilir ve iğnenin üzerindeki kılıf çıkarılır.
Enjektör ve iğne kan alınacak
vene paralel tutulur ve iğne deriye yaklaşık 15 derecelik bir açıyla venin içine itilir. Ven duvarı delinirken ilk anda hissedilen direnç ortadan kalktığı zaman, enjektördeki basınç gevşer ve piston geri çekilirken enjektöre kan dolar.
Слайд 30Enjektöre alınmış kan, hemoliz olmaması için, iğne enjektörden uzaklaştırıldıktan sonra,
hazırlanmış tüplere yavaşça ve tüp kenarından kaydırarak dikkatli bir şekilde
aktarılmalıdır.
Слайд 31Hemoliz, eritrositlerin parçalanmasıdır. Hemoliz sonucunda, eritrosit içindeki maddeler seruma geçerler.
Serumda
hemoglobin konsantrasyonu 20 mg/dL’nin üzerinde olursa hemoliz olduğu gözle anlaşılır.
Слайд 33Tüplerin ağzı kapatılmalı, tüplerin içinde katkı maddesi veya antikoagulan varsa
tüpler yavaşça 5-10 kez ters çevirerek karıştırılmalıdır.
Слайд 34ARTERİYEL KAN ALINMASI
-El bileğindeki radial arterden
-Dirsekteki brakial arterden
-Kasıktaki femoral arterden
-Yeni
doğanlarda umbilikal arterden (kateter ile)
Слайд 35Arter kanını hekim veya tecrübeli bir hemşire almalıdır.
-Uygun arter seçimi
yapılır. Femoral arterden sızma olasılığı nedeniyle kol bölgesi tercih edilir.
-Bölge
temizlenir, turnike gerekmez.-Steril eldiven giyilerek damar 2. ve 3. parmaklarla palpe edilir ve iki parmak arasından enjektör dik olarak tutularak artere girilir.
Слайд 36Heparinize enjektör kullanılır.
-Enjektör, arterin basıncıyla kendi kendine dolar ve
hava kalmaz.
-Enjektörün iğnesi kıvrılmalı ve buz üzerinde olarak, hava alması
engellenerek çabucak laboratuvara ulaştırılmalıdır.
Слайд 37Uygun kan alma tekniği, uygun tüp / iğne seçimi ve
uygun örnek bir testin sonucunun güvenilirliğini direkt olarak etkiler.
Слайд 38TÜPLER VE ANTİKOAGÜLANLAR
Mor Kapaklı Tüpler ; Hematoloji laboratuvarı için alınan
örneklerin çoğunluğu bu tüplere alınır. Bu tüplerin içerdiği öncelikli antikoagülan
Etilendiamintetra-asetat (EDTA)’dır. EDTA, kalsiyum iyonunu bağlıyarak kanın pıhtılaşmasına engel olur. Kanın pıhtılaşması için kalsiyum gereklidir, kalsiyum bağlandığında pıhtılaşma önlenmiş olur.Hemogram, Lökositlerin ayırımı, trombosit sayımı ve fonksiyonları gibi genel hematolojik çalışmalar için mor kapaklı tüpler kullanılır. Lökosit yayma preparatı için de EDTA’lı kan örneği kullanılır, EDTA, lökosit morfolojisinde bozulmaya neden olduğundan, kan alındıktan sonra yarım saat içerisinde yayma işlemi yapılmalıdır.
Слайд 40Sarı veya kırmızı Kapaklı Tüpler (serum-hücre ayrıştırıcılı tüpler) ; Bu
özel tüpler serum-hücre ayrıştırıcı bir jel içerirler. Bu ayrıştırıcı jel,
yoğunluğu nedeni ile santrifüj sırasında pıhtı ile serum arasına yerleşerek laboratuvar çalışanlarının kolaylıkla seruma ulaşmalarını sağlar. Bu tüplerin içerisinde ayrıca pıhtılaşmayı aktive eden kuru bir madde daha vardır. Genellikle serum gerektiren biyokimyasal testlerin analizi için bu tüplere örnek alınır.
Слайд 42Siyah kapaklı tüpler( citratlı)
sedimentasyon
0.129 mol/L sodyum sitrat
Katkı maddesi oranı 1:4
Слайд 43Mavi Kapaklı Tüpler ; Hematoloji laboratuvarında özellikle Protrombin zamanı (PT),
aktive edilmiş parsiyel tromboplastin zamanı (aPTT) gibi koagülasyon testlerinin yapılmasında
kullanılan ve antikoagülan olarak sodyum sitrat içeren diğer bir tüp çeşididir. Sodyum sitrat da EDTA gibi kalsiyum iyonunu bağlayarak kanın pıhtılaşmasına engel olur. Bu tüpteki kan, citratın hücre içi elemanları etkilemesinden dolayı kan sayımı veya yayma preparat hazırlanması gibi işlemlerde kullanılamaz.
Слайд 45Koagülasyon tüpleri, içerisinde koagülasyonu aktive eden madde bulunan plastik tüplerden
önce kullanılmalıdır. Bu tüplerin içerdiği maddeler koagülasyon testlerinin sonucunu etkileyebilir. Tüpler
üzerlerindeki uygun hacim çizgisine kadar (± 10 %) doldurulmalıdırlar.Boş tüpler 8-25 °C’de, sürekli son kullanma tarihleri kontrol edilerek saklanmalıdırlar.
Tüpler, ışıktan etkilenebilecek (Bilirubin, Vitaminler gibi) testler istendiğinde ışıktan korunacak şekilde folyoya sarılarak transfer edilmelidirler. Santrifüj edilmeden önce tüm pıhtılaşma süreci tamamlanmış olmalıdır.
Слайд 46Yeşil Kapaklı Tüpler ; Bu tüpler antikoagülan olarak sodyum heparin
veya lityum heparin içerirler. Heparin, trombin ve tromboplastini inaktive ederek
koagülasyon sürecini durduran doğal bir antikoagülandır. Plazma veya tam kan kullanılarak yapılacak testler için (pro-BNP) bu tüpler tercih edilir.
Слайд 47Gri Kapaklı Tüpler ; Glukoz analizi yapılacağı zaman kandaki hücrelerin
glikolitik aktivitesini (glukoz kullanımını) durdurmak için sodyum florür kullanılır. Bu
tüpler sodyum florür ve ilave olarak kalsiyumu bağlayarak pıhtılaşmayı önlemesi için potasyum oksalat içerirler.
Слайд 48KOAGULASYON TESTLERİ İÇİN KAN ALIMINDA DİKKAT
EDİLECEK HUSUSLAR
1-Enjektör ile kan alınması
durumunda düşük hacimdeki (20 ml) enjektörler kullanılmalıdır.
2-Hava sızdırmamasına dikkat edilmelidir.
3-Kanın enjektör ile alınması durumunda kan enjektör iğnesi çıkartılıp koagülasyon tüpünün kapağı açılarak normal bir hızda tüpe aktarılmalıdır.
Слайд 494-Enjektörden koagülasyon tüpüne kan aktarımı 1 dakika içerisinde tamamlanmalıdır.
5-Turnike uygulamasında,
turnike damara girilecek noktadan yaklaşık 7-10 cm yukarıdan uygulanmalı, hasta
kolu şiddetle sıkılmamalı ve koagülasyon tüpüne kan alımına başlar başlamaz turnike çözülmelidir.
Слайд 506-Kan alımında kullanılan koagülasyon tüpünün üzerindeki işarete kadar alınmalıdır. Fazla
ya da az alınan kan hatalı sonuçlara yol açar.
7-Kan tüpe
alındıktan sonra 4 kez alt üst edilmelidir, çok fazla karıştırma işlemi hemolize yol açar. 
Слайд 518-Hastaya heparin verilen hattan kan alınmamalıdır, bu hatalı yüksek sonuçlara
yol açar. Eğer heparin verilen hattan kan alınmak zorunda kalınıyorsa
hasta damar yoluna 5 ml saline solüsyonu verilmeli bundan sonra alınan ilk 5 ml kan atılmalı daha sonrasında koagülasyon tüpüne kan alınmalıdır.
