Слайд 2АРТРОЗ
Остеоартроз (ОА) этиологиясы, биологиялық, морфологиялық және клиникалық белгілері және аяқталуы
әртүрлі, негізінде буынның барлық компоненттері зақымданатын гетерогенді аурулар тобы
Слайд 4Шеміршек қоректенуі және функциясы
жуктемесіз
Механикалық жүктеме
Жуктемеден кейін
Жуктемеден кейін
Жуктемеден кейін
Жуктемеден кейін
қоректік заттарейін
Слайд 6АРТРОЗ ЭПИДЕМИОЛОГИЯСЫ
кәрі адамдар арсында тірек-қимыл жүйесі ауруларының ішінде I орын
алады
50-60 жастағы адамдардың 80% ОА сурқаттанған:
Оның жартысының қозғалысы шектелген
25%
- күнделікті шаруаны істей алмайды
80-жасқа жеткенде артрозбен кез келген адам сырқаттанады
30% буын ауруымен мүгедектікке шыққан пациенттер ОА-бен сырқат
Слайд 7Остеоартроздың қауіп факторлары
Генетикалық
Әйел жынысы
Тұқымқуалаушылық (коллагена II гені мутациясы)
Генетикалық емес
45 асқан
жас
Артық дене салмағы (ДСИ > 30 кг/м2)
Постменопауза
Буын аурулары(артрит)
Туа біткен ерекшелік
(гипермобилділік, дисплазия)
Хирургиялық шаралар
Кәсіби жүктемелер
Спортпен айналысу
жарақат
Қант диабеті, артериялық гипертензия
Слайд 8Остеоартроз патогенезі
ОА - үдемелі дегенеративті-дистрофиялық ауру, негізінде жатады:
- шеміршектің жүктемеге қарсы келуі сәкессіздігі
-
катаболизмдік процесстердің аболизмдік процесстерден басым болуы хондроциттер патологиясына байланысты
Слайд 9Патогенез артроза
Жарақат генетика
кәрілік
семіздік
Буынның дұрыс орналаспауы
Бұлшықет
әлсіздігі
Проприоцепция бұзылуы
қабыну
Метоболизм бұзылуы
Эндокриндік факторлар
Патологиялық стресс
Патологиялық шеміршек
Хондроцит апоптозы
Протеогликан азаюы
Коллаген фибрилі бұзылуы
Слайд 10АРТРОЗДА БУЫН ӨЗГЕРІСІ
Артроз кезіндегі патологиялық процесс: үдемелі гиалинді
шеміршек жойылуы, субхондралды сүйекте өзгерістер болуы – остеофиттер, субхондралды остеосклероз,
ары қарай кистозды құрылымға ауысу. Сонымен қатар синовий қабығы, периартикулярлық құрылымдарда (бұлшықет, байлам,сіңір) – шамалы қабыну, функциясы бұзылуы
Слайд 11Клиникалық классификация
Біріншілік (идиопатиялық) ОА
жергілікті: алақан, табан, тізе, жамбас-сан буыны, омыртқа
т.б. буындар
жайылған: 3 не одан көп буын зақымдалуы
Екіншілік ОА.
Жарақаттан кейін
Туа
біткен, жүре пайда болған және эндемиялық аурулар (Пертес ауруы, гипермобилділік синдромы)
Метаболизм аурулары: охроноз, гемохроматоз, Вильсон-Коновалов ауруы, Гоше ауруы
Эндокринопатиялар: қант диабеті, гиперпаратиреоз, гипотиреоз
Невропатиялар (Шарко ауруы)
Кальций тұнуы (кальций фосфаты, гидроапатит)
Басқа аурулар: РА, аваскулярлық некроз
Слайд 12Артроз клиникасы
Ауырсыну физикалық күш түскенде, түнде, демалғанда, буын палпациясында
Құрысу
30мин аспайтын таңертеңгіолік не демалыстан соң пайда болуы
Қозғалыс шектелуі
Байлам
бекіген жерде ауырсыну, крепитация
Буын маңы бұлшықеттер атрофиясы
Деформациялар (тізелердің варусты деформациясы, «квадратты алақан», Геберден, Бушар түйіндері)
Слайд 13Причины болей при остеоартрозе
ауырсыну
сүйек
Периартикулярлы тіндер
ОНЖ,
перифериялық нерв жүйесі
бұлшықет
Слайд 14Остеоартрозда ауырсыну түрлері
«Механикалық ауырсыну» – ең жиі кезедседі, күндізгі
жүктемеде артып, түнде басылады
Үздіксіз қақсаған түнгі ауырсынулар түннің бірінші бөлігінде
мазалайды, сүйек субхондралды бөлігінде венозды стаз, сүйекішілік қысым артуы
«Старттық ауырсыну» – демалған соң 15-20 мин кейін мазалайды
Үздіксіз ауырсыну (бұлшықеттің рефлекторлы спазмы, синовит дамуы)
Слайд 15Клиникасы
Старттық не басқа ауырсынулар. Жүктемеде не тік тұрғанда артуы
Тік тұрғанда
ауырсыну синовитте кездеседі
Буын ісінуі сұйық жиналуы не синовий қабаты қалыңдауы
30мин
кем таңертеңгілік құрысу
Буын белсенді қозғалысында крепитация, сықыр естілуі
Буында активті және пассивті қозғалыстар шектелуі
Буын маңы бұлшықеттер атрофиясы
Соңында қол-аяқ деформациясы дамиды (тізелердің варусты деформациясы, «квадратты алақан», Геберден, Бушар түйіндері)
Слайд 16Физикалық тексеру
Пациентті жатқызып және тік тұрғызып қарау
Анықтау қажет:
Буын
контуры ісінуі және біркелкілігі
Буыніші сұйық болуы
Дефигурация мен деформация
Бұлшықет атрофиясы
Байлам аппараты
тұрақсыздығы
Патологиялық қалпы мен қол-аяқ қысқаруы
Слайд 17Физикалық тексеру
Пальпацияда анықталады:
Буын және периартикулярлық тіндер ауыруы
Буында крепитация
не сықыр болуы
Буында бос сұйық болуы
Гипертрофияланған синовий қабаты
Байлам және бұлшықет
жағдайы
Буын функциясын анықтау – буынның активті және пассивті қозғалыстар көлемін зерттеу
Слайд 18Лабораторлық зерттеулер (мақсаты)
Дифференциалды диагностика (ҚЖА-де қабыну болуы, РФ, несеп қышқылы
концентрациясы)
Ем алдында ( ҚЖА, ЗЖА, креатинин, трансаминазалар) дәріге қарсы көрсеткіш
болмауын қадағалау үшін
Синовий сұықтығында ОА кезінде қабынусыз (тұнық, қою, цитоз 5000 куб. мм, лейкоцит концентрациясы 2000 кл.куб.мм).
Слайд 20Алақан буындары остеоартрозы
Геберден түйіні
Бушар түйіні
Слайд 22
- буын қуысы тарылуы (< 3 мм – айқын тарылу)
-
субхондралдық остеосклероз
- остеофитоз ( гонартроз -
шеттік остеофиттер)
- кистозды қайта құрылу (субхондралды кисталар)
Остеоартроздың рентгенологиялық симптомдары
Слайд 23Артроздың рентгенологиялық белгілері
Тізеүсті сүйегі остеофиті
Буын қуысы тарылуы
Сан сүйегі ішкі бөлігі
деформациясы, буын тарылуы
Слайд 24ОА рентгенологиялық кезеңдері
(J.Kellgren, J.Lawrence, 1957)
О кезең
- Рентгенологиялық өзгеріс жоқ
1 кезең күдікті өзгерістер - аздап буын тарылуы, остеофитткр дамуы
2 кезең Минималді өзгерістер - аздап буын қуысы тарылуы - кішкентай остеофиттер
3 кезең шамалы өзгарістер - шамалы буын тарылуы - көптеген остеофиттер - аздаған субхондралды остеосклероз - буын беті деформация
4 кезең Айқын өзгерістер - айқын буын тарылуы - көп ірі остеофиттер
- айқын субхондралды остеосклероз - сүйек эпифизі деформациясы
Слайд 27Аспаптық зерттеу әдістері
Жаңа әдістер: УДЗ, остеосцинтиграфия, КТ, МРТ, артроскопия
Дифференциалды диагностикада
буын компоненттерінің зақымдалу сипатын зеттеу үшін жүргізіледі
Ең анық және сезімтелтал
әдістер: артроскопия және жоғары сапалы МРТ
Слайд 28АРТРОЗДЫҢ ҚАЗІРГІ ЕМІ
қауіп факторларын жою: ОА үдеуін болдырмау (семіздік,
артық физикалық динамикалық және статикалық жүктемелерді азайту, тамыр патологиясын коррекциялау)
Ауырсыну
мен қабынуды жою және буын функциясы жетіспеушілігін коррекциялау арқылы өмір сапасын арттыру
Ауру- модификациялаушы әсермен зақымдалған буынның шеміршек құрылымының дегенерациялық және қабыну өзгерістерін тоқтату
Слайд 29Науқастарды үйрету Образование больных (контакты по телефону, общества больных, самоуправление
болезнью)
Физикалық жаттығулар (буын функциясын жақсарту, бұлшықет күшін қалпына келтіру,тепе теңдікті
жоғалту қаупін азайту)
механикалық факторлардың әсерін азйту (дене салмағы, аяқ киім, жүруге арналған құралдар)
Физиотерапевтік ем (жылу мен суықты қолдану)
Емнің фармакологиялық емес әдістері
Слайд 30Остеоартроз емі
Физиоем, науқасты үйрету
жылдам
анальгетиктер
Қабынуға қарсы заттар
баяу
басқалары
ҚҚСЕП+ППИ+ГКС
Жергілікті
ҚҚСЕП
Антидепрессанттар
миорелаксанттар
Слайд 31Медикаментозды ем
Парацетамол
ҚҚСЕП бірдей ауырсынуды басатын әсерге ие
Жанама әсері аз
Парацетамолды тек
ауырсыну кезінде ғана қабылдау керек
Шамалы ауырсынуда (қабынусыз ОА кезінде). Парацетамол
дозасы 2,0 г/тәул таңдалады
Осы қауіпсіз дозада ОА кезінде 2 жыл бойы қабылдауға болады
Слайд 32Жергілікті ем
. ҚҚСЕП негізіндегі жергілікті майлар, кремдер қолдану: Финалгель
(пироксикам), Вольтарен ( диклофенак), Фастум-гель (кетопрофен), хондропротекторлар (Терафлекс М крем
т.б.)
5:1 не 10:1 қатынасында оларды димексидпен бірге қолдану теріге терең енуіне мүмкіндік жасайды
Капсаицин ( Финалгон т.б.)
Майлар мен кремдер шамалы ауырсыну синдромы кезінде қолдану қажет, бұл ҚҚСЕП дозасын азайтуға немесе мүлдем қолданбауға мүмкіндік береді
Слайд 33ҚҚСЕП әсер еті механизмі
ЦОГ-1
Бұл фермент үнемі белсенді, физиологиялық реакцияларға жауап
береді
ЦОГ-2
Қабыну кезінде синтезделеді
Асқазан
Ішек
Бүйрек
тромбоциттер
ҚҚСЕП
Қабыну ошағы:
Макрофагтар
Синовиоциттер
Эндотелиалды клеткалар