Оңтүстік Қазақстан медицина академиясы ‘a қ ” Ішкі аурулар пропедевтикасы

Оңтүстік Қазақстан медицина академиясы ‘aқ” Ішкі аурулар пропедевтикасы кафедрасы
Орындаған:Иса

С.С
Тобы :В-ЖМҚ-03-16
Тексерген:Байдуллаев .Б.М

Гипертониялық криз кезіндегі диагностика мен шұғы көмектің алгоритмі

Презентация

көмектің алгоритімі
2 Гипертониялық криз кезіндегі көрсетілетін көмек кезеңдері

3.гипертониялық криз типтері

III.Қорытынды
IV.Пайдаланылған әдебиеттер

ағзалардың қызметі бұзылуымен және нейровегетативті өзгерістермен көрінетін жағдайды атайды. Криз

ауырлығы АҚ көтерілу жылдамдығы және күтпеген жерден пайда болуымен сипатталады.

ішу;
• ауа райының, атмосфералық қысымның өзгерістері,
• инфекциялық ауруларга шалдьпу (грипп

эпидемиясы кезінде гипертониялық криздер жиіленеді);
• бүйрек қан ағымының рефлекторлық бұзылыстары;

Гипертониялық криздің этиологиясы

судың тез немесе біртіндеп жиналған іркілісі;
• артерия мен артериолалардың тегіс

салалы бүлшықет жасушаларында калиййлік механизмнің активациясы;
• ренин-ангиотензин ІІ-альдостерон жүйесінің белсенділенуі.

Криз дамуының негізгі механизмдері:

минуттан, бірнеше минутқа дейін созылуы мүмкін. Науқаста бет гиперемиясы, теріде

қызыл дақтар, терлегіштік байқалады. Сырттай науқастар қозғыш, мазасыз, бас ауруына, дене қызуына, дененің барлық аумағындағы дірілдер, көз алдындағы тұманға шағымданады.

Біріншілік типті кризде науқаста көбінесе систолиялық қан қысымы көтеріліп, гиперкинетикалық қан айналым түрі байқалады.

Гипертониялық криздің клиникалық симптомдары

мүмкін. Науқастар әлсіз, тежелген (вялый). Бас ауруына, бас айналуына, әлсіздікке

шағымданады. Ауыр түрде гипертониялық энцефалопатия дамиды. Гипертониялық энцефалопатияда бастың қатты ауруы, көрудің бұзылуы соқырлыққа дейін жетуі мүмкін, лоқсу, құсу, естің бұзылуы комаға дейін жетуі мүмкін.

Екінші типті криз кезінде қан айналымның гипокинетикалық түрі көрініс береді.

Гипертониялық криздің клиникалық симптомдары

ұсынды:
Нейро-вегетативті
Ісінулік (отечная, водно –солевая)
Энцефалопатиялық;
Нейро-вегетативті түрінде толықтай біріншілік гипертониялық кризге сәйкес

келеді. Ісінулік түрі криздердің жеке түрі болып, ағзада натрий және сұйықтықтың жиналуымен көрінетін, екіншілік гипертониялық кризге сай келеді. Энцефалопатиялық формасы аты айтып тұрғандай, жедел гипертониялық энцефалопатиямен көрініп, екінші типке жатады.

Гипертонияылық криздің жіктелуі

және асқынбаған (неосложненные) жіктеуі қолданылады.
Гипертонияылық криздің жіктелуі

зақымдалу көріністері (нысан ағзалар)байқалады. Оларға: жүрек, ми, бүйрек, тамырлар, көз

түбі жатады.
Гипертониялық энцефалопатия;
Аорта ажырауы (расслоение);
Жедел коронарлы синдром;
Өкпе ісінуі;
Ми қан айналымының жедел бұзылысы
Феохромоитома;
Эклампсия;

Асқынған гипертониялық криз

немесе өте минималды болып келетін жағдайда айтады. Бұған кез келген

ауыр жағдайдағы артериялық гипертония, қатерлі гипертония, басқа аурулар кезінде байқалатын айқын гипертония (күйіктер, жедел гломерулонефрит, склеродермия кезіндегі криз) жатқызамыз.

Асқынбаған гипертониялық криз

систолалық қысымның жоғарлауы;
- қалтырау, қозу, тітіркенгіш, қорқу сезімі;
- тері жабындысының

ылғалдылығы мен қызаруы;
- шөлдеу;
- бас ауыру;
- жүрек айну;
- көз алды қарауыту немесе бұлдырау;
- тахикардия;
- криздің соңында – ашық түсті зəрдің жиі жəне көп мөлшерде шығуы.

Асқынбаған гипертензиялық криз диагностикасының критерилері.

ауыру, әдетте желке тұсында;
- самайдағы тамыр бүлкілдеуі;
- ентігу (жүректің сол

қарыншасына түсер жүк күшейгендіктен);
- жүрек айнуы немесе құсу;
- көру бұзылыстары (көз алдындағы “кіреукелену”, көру өрісінің ішінара жоғалуы мүмкін);
- тері жамылғыларының қызаруы;
- төс астында қыспалы аурудың пайда болуы ықтимал;
- қозу, ызалану.

Гипертониялық криздің симптомдары

жоғарлауы;
- енжарлық, ұйқышылдық;
- бозғылттық;
- ісінген;
- бас ауыру;
- жүрек айну, құсу;
-

парестезиялар;
- аяқтардағы қысқа мерзімді əлсіздік, гемипарездер, афазия, диплопия.

Гипертензиялық криздің сулы-тұзды түрінде байқалады:

қатты ауыруы, бас айналу;
- жүрек айну, қайта-қайта құсу;
- соқырлыққа шалдықтыратын

- көру бұзылыстары, қосарланып көріну жəне басқалары.
- естен тану;
- клонустық-тонустық құрысулар.

Гипертензиялық криздің құрысқақты түрінде байқалады:

(диастолалық қан қысымы 120-130 мм.сн.б.) жоғарлайды;
- ОНЖ функциясының бұзылу симптомдары

- (диффузиялы түрдегі иетенсивті бас ауыру, баста шуыл сезіну, жүрек айну, құсу, көру нашарлауы, құрысулар, ұйқышылдық, естің айқын бұзылыстары болуы мүмкін) жəне жергілікті симптоматикалары - (бет, ерін, қол саусақ ұштарының парестезиялары аяқ-қолда əлсіздік сезіну, көздегі қосарлану, сөйлеу бұзылуы, гемипарез, энцефалопатия;
- нейровегетативтік бұзылыстар – (шөлдеу, ауыздың құрғауы, ішкі ағзаларда діріл сезінуі, жүрек қағуы, қалтырау тəрізді тремор, гипергидроз)
- субъективтік жəне объективтік əйгіленістермен əртүрлі дəрежеде айқындалатын кардиальдық дисфункциялар;
- айқын офтальмологиялық белгілер (субъективті белгілер мен көз түбіндегі өзгерістер – күрт артериолалардың айқын тарылуы, венуланың кеңеюі, көру нерві емізігінің ісінуі, қан құйылу, торқабықтың ажырауы).
- алғаш пайда болған немесе бүйрек функциясының нашарлауы.

Асқынған гипертензиялық криз диагностикасының критерийлері:

қалпы – басын жоғарылау етіп жатқызу.
2. Əр 15 минут сайын

ЖЖЖ,АҚҚ бақылау.
3. Соңынан біртіндеп АҚҚ 15-25% немесе 12-24 сағат ішінде ≤160\110 мм с.б.б. төмендеуі.
4. Ішкізу арқылы берілетін гипотензивті дəрілерді заттар қолданады (бір препараттан бастайды): нифедипин, каптоприл, пропранолол, бисопролол, метопролол).
5. Мидың шеткі қантамырлар өрімінің кедергісін азайту жəне тұрақтандыру үшін-винкамин 30 мг.

Медициналық жəрдем көрсету тактикасы

емес ß адреноблокатор ) - ішкізуге10-40 мг;
- Клонидин (препарат орталыққа

əсер етеді) – тіл астына 0,075-0,150 мг.

Медициналық жəрдем көрсету тактикасы

диастолалық артериялық қысым бірдей жоғарылаған кезде:
- Каптоприл ( АПФ ингибиторы)

– тіл астына 25 мг;
- Нифедипин (кальций каналының II типінің блокаторы, дигидропиридиндер) – тіл астына 10-20 мг.

Медициналық жəрдем көрсету тактикасы

асқынуды емдеу жəне гипотензивті препараттарға салыстырмалы таңдау жасау.
5. Антигипертензиялық терапияны

парентеральдық препараттармен жүргізеді.
6. Тездетіп АҚҚ төмендету (соңынан 1 сағат ішінде 15-20%, содан соң 2-6 сағатта 160 жəне 100 мм с.б.б. (дəрілерді ішкізу арқылы беруге, ауыстыруға болады).

Медициналық жəрдем көрсету тактикасы

0,5мг тіл астына, аэрозолде немесе спрейде (0,4 мг, немесе 1

доза), қажет жағдайда əр 5-10 минут сайын қайталайды, немесе көктамырға 10 мл 0,1% ерітіндіні 100 мл 0,9% натрий хлориді ерітіндісімен бірге тамшылатып құяды (2-4 тамшы минутына) АҚҚ мен ЖЖЖ бақылай отырып;
2. Пропранолол (селективті емес β-адреноблокатор ) – көктамырға баяу шүмектете құяды 1 мл 0,1% ерітінді (1мг), осы дозаны ЖЖЖ минутына 60 жеткенде АҚҚ мен ЭКГ бақылай отырып əр 3-5 минут сайын қайталауға болады; жалпы ең жоғарғы доза 10 мг;
3. АҚҚ жоғары деңгейден түспеген жағдайда: эналаприлат (АПФ ингибиторы) 5 минут ішінде 0,625-1,250 мг баяу көктамырға жібереді, шамамен 20 мл 0,9% натрий хлориді ерітіндісіне ерітеді;
4. Морфин (есіріткі анальгетик) 1 мл 1% ерітіндіні 20 мл 0,9% натрий хлориді ерітіндісіне араластырып жəне 4-10 мл бөліп (немесе 2-5мг) əр 5-15 минут сайын, ауырсыну сезімі мен ентігу басылғанша, немесе жанама əсерлері пайда бүлінгенге дейін (гипотензия, тыныстың тежелуі, құсу) көктамырға құяды;
5. Варфарин 2,5 мг, немесе ацетилсалицил қышқылы –160-325 мг шайнайды.

Миокардтың жіті инфаркты немесе коронарлық синдроммен асқынған гипертензиялық криз

Эналаприлат (АПФ ингибиторы) 0,625-1,250 мг 5 минут ішінде көктамырға баяу

құяды, шамамен 20 мл 0,9% натрий хлориді ерітіндісіне ерітеді;
- Фуросемид көктамырға 20-100 мг.

Медициналық жəрдем көрсету тактикасы

(немесе соңғысынан 25% 5-10 минутта, ал кейінгісін көрсетілген санға дейін),

миокардтың жиырылғыштығын азайту.
1. Пропранолол (селективті емес β-адреноблокатор) – бастапқы дозада 1 мл 0,1% ерітіндіні (1мг)көктамырға баяу жібереді, осы дозаны 3-5тан соң ЖЖЖ минутына 60 жеткенше АҚҚ мен ЭКГ бақылай отырып қайталап енгізуге болады; жалпы ең жоғарғы дозасы 10 мг;
2. Нитроглицерин 10 мл 0,1% ертіндіні 100 мл 0,9% натрий хлориді ертіндісіне қосыпкөк тамырға тамшылатып (минутына 2-4 тамшы) жəне бастапқы жылдамдықпен 1 мл/мин (1-2 тамшы минутына) құяды. Құю жылдамдығын əр 5 мин сайын 2-3 тамшыдан, науқастың реакциясына байланысты, көбейтуге болады.
3. Егер β-адерноблокаторларға қарсы көрсетімдер болса онда верапамилді көк тамырға 2- 4 мин ішінде 2,5 – 5 мг (0,25% - 1-2 мл) 15-30 мин кейін 5-10 мг қайталап бірден құяға енгізуге болады.
4. Ауыру синдромын жою үшін- морфин (есірткі анальгетик) 1 мл 1% ертіндіні 20 мл 0,9% натрий хлориді ертіндісіне араластырып, көк тамырға бөліп 4-10 мл (немесе 2- 5 мг) əр 5-15 минут сайын ауыру синдромымен ентігу басылғанша, немесе жанама əсерлері пайда болғанға дейін (гипотензия, тыныс тежелуі, құсу) құяды.

Қолқаның жіті қатпарлануы немесе қолқаның аневризмасының жыртылуымен асқынған гипертензиялық криз

0,625-1,250 мг 5 минут ішінде шамамен 20 мл 0,9% натрий

хлориді ертіндісіне ерітіп көк тамырға баяу ертіндісіне.
2. Құрысу синдромы кезінде – диазепам бастапқы дозасы 10-20 мг көк тамырға, келесісін қажеттілік кезінде - 20 мг бұлшықетке немесе көк тамырға тамшылатып құяды.
3. Ми қанайналымы жедел бұзылуы немесе субарахноидальдық қан құйылумен асқынған гипертензиялық криз.
АҚҚ төмендету баяу жүргізіледі.
1. Эналаприлат (АПФ ингибиторі) 0,625-1,250 мг шамамен 20 мл 0,9% натрий хлориді ертіндісіне араластырап, 5 минут ішінде көк тамырға баяу құяды.
2. Преэклампсиямен немесе эклампсиямен асқынған гипертензиялық криз.
3. Магний сульфаты 400-1000 мг бірден көк тамырға құяды, осы кезде алғашқы 3 мл 3 минутта немесе 200 мл 0,9% натрий хлориді ертіндісіне араластырып тамшылатып құяды.
4. Нифедипин (II типті кальций каналының блокаторы, дигидропиридиндер) - 10-20 мг тіл астына.

Гипертензиялық энцефалопатиямен асқынған гипертензиялық криз

80-100 мг.
Медициналық жəрдем көрсету тактикасы

амп.
3. *Варфарин 2,5 мг, табл.
4. *Натрий хлориді 0,9% - 400,0

мл, фл.
5. *Морфин 1% - 1,0 мл, амп.
6. Каптоприл 12,5 мг, табл.
7. *Пропранол 0,1% - 10 мл, амп.

Негізгі дəрі-дəрмектер тізімі

8. *Нитроглицерин 0,0005 г, табл.
9. *Нитроглицерин 0,1% 10 мл, амп.
10. *Фуросемид 40 мг, амп.
11. *Верапамил гидрохлориді 80 мг – 2,0 мл, амп.
12. *Диазепам 10 мг 2,0 мл, амп.
13. *Магний сульфаты 25% 5,0 мл, амп.
14. *Винкамин 30 мг, капс.

*Натрий хлориді 0,9% - 5,0 мл, амп.
4. Бисопролол фуморат 5

мг, табл

Қосымша дəрі-дəрмектер тізімі

дәрігерлік қадағалауды үнемі қажет ететін ГК асқынулары (ми қанайналымының жіті

бұзылыстары, жүректің жіті жетіспеушілігі, миокардтың жіті инфаркты, т.б.).
Қатерлі ағымды АГ.

Госпитализацияға көрсеткіш

- 2012)
Хаттаманы дайындау барысында пайдаланылған əдебиеттер:
1. Клинические рекомендации, основанные

на доказательной медицине: Пер. с англ. / Под ред. Ю.Л. Шевченко, И.Н. Денисова, В.И. Кулакова, Р.М. Хаитова. — 2-е изд., испр. — М.: ГЭОТАР-МЕД, 2002. —1248 с.: ил.
2. Биртанов Е.А., Новиков С.В., Акшалова Д.З. Разработка клинических руководств и протоколов диагностики и лечения с учетом современных требования. Методические рекомендации. Алматы, 2006, 44 с.
3. Приказ Министра Здравоохранения Республики Казахстан от 22 декабря 2004 года № 883 «Об утверждении Списка основных (жизненно важных) лекарственных средств».
4. Приказ Министра Здравоохранения Республики Казахстан от 30 ноября 2005 года №542 «О внесении изменений и дополнений в приказ МЗ РК от 7 декабря 2004 года № 854 «Об утверждении Инструкции по формированию Списка основных (жизненно важных) лекарственных средств».
5. Stang A., Hense H-W, Jцckel K-H et al. Is It Always Unethical to Use a Placebo in a Clinical Trial? PLoS Med. 2005 March; 2(3): e72. 6. Donald A. Evidence-Based Medicine: Key Concepts. Medscape Psychiatry & Mental Health Journal 7(2), 2002. http://www.medscape.com/viewarticle/430709 7. Горюшкин И.И. Так ли доказательна "доказательная медицина" или почему стати-стическая обработка результатов не может заменить необходимости изучения патогенеза? Актуальные проблемы современной науки. 2003; 3:236-237.

Пайдаланған әдебиеттің тізбесі