Слайд 1Предложениялъул членал
(Предложениялъул членалги баяналги данде ккезаре)
Подлежащее
Сказуемое
Бит1араб дополнение
Хъвалсараб дополнение
Определение
Х1ал
Подлежащеялъ гьабураб
иш, гьелъул ах1вал-х1ал, ялъуни цоги г1аламат бихьизабулеб член.
Предложениялъулъ бицен гьабулеб
иш лъугьараб куц, бак1, заман, г1илла-мурад бихьизабулеб член.
Кинаб? Лъил? Сундул? Чан? Чанабилеб? Абурал суалазе жаваблъун бач1унеб предложениялъул член.
Предложениялда жаниб жинца иш гьабулеб ва жиндир х1акъалъулъ бицен гьабулеб член.
Подлежащеялъул иш жинда т1аде кколеб предложениялъул член.
Маг1наялъул рахъалъ жиб сказуемоялдаги бухьараб, аслиял гурел падежазул суалалъе жаваблъун бач1унеб член.
Слайд 3Гьудулзаби рорч1ана,
хехго т1аде рахъана,
бакъалъеги гьимана,
кваназе г1едег1ана,
чанареги къокъана,
къоялъ тирун свакана,
хъаравуллъуда ч1ана,
ч1орого
т1адруссана.
Слайд 4Тема: Предложениялъул тайпа цоял членал.
Дарсил мурадал:
1.Предложениялъул тайпа цоял членазул х1акъалъулъ
лъай г1ат1ид гьаби.
2. Авар мац1алде рокьи бижизаби.
3. Гьудуллъи бищун к1удияб
хазина бук1ин бич1ч1изаби.
4. Кицабаздалъун малъа-хъвай гьаби.
5. БатIи –батIиял даражаялъул тIадкъаял тIуразари
6. Хъвавул ва кIалзул калам цебетIезаби
Слайд 5Рокъобе хъвазе кьураб х1алт1и
«Дир бищун лъик1ав гьудул».
Гьит1инабго сочинение хъвазе, жанире
тайпа цоял членалги ккезарун.
Слайд 61. Тайпа цоял членал абула предложениялда жанир жал цого суалазе
жаваблъунги рач1унел, цого раг1уда маг1наялъулъги рухьун ругел членазда.
Нижеца, байрам къо
баркун, т1угьдул кьола улбузе, яцазе, г1агаразе ва божаразе.
Слайд 7Тайпа цоял членазда гьоркьоб бугеб бухьен кидаго сок1к1иналъул бук1уна.
Предложениялда жанир
гьел цолъизарун рук1уна союзазул кумекалдалъунги, союзал гьеч1ого, г1иц1го интонациялъул кумекалдаги.
Гьелъ
х1анч1уларо, къулч1уларо.
Гьесул хъизанги, лъималги, яцалги руго.
Слайд 8Тайпа цоял членаллъун г1емерисеб мехалда цого каламалъул бут1аби рук1уна.
Нижер миллаталги,
мац1алги, ц1аралги, хасияталги бат1и-бат1иял руго.
Амма гьел бат1и-бат1иял бут1абаздаса ккезеги бегьула.
Дунги
к1удадаги гьудулзаби руго.
Слайд 9Тайпа цоял членазда цадахъ рук1ине бегьула гьезие баян кьолел раг1аби,
ай гьел рук1ине бегьула т1ирит1араллъунги
Михъида х1ур ч1варав,ворхатав гурев,
Каранлъа г1ехьелав, гъуждулъа
г1ебав,
Кинабго рагъари тулакав, къарт1ав,
Лугбулъа къуватав вук1ана Х1асан.
Слайд 10Цох1о предложениялъулъ тайпа цоял членазул чанго бат1иял кьерал рук1инеги бегьула.
Бригадирас
к1варкьун ва раг1а-ракьанде щун хъощил хал гьабуна, цинги ахихъанасулгун ва
гьесул васасулгун гара-ч1вари гьабуна.
1-тайпа цоял х1алал
2-сказуемоял
3-хъвалсарал дополнениял
Слайд 11ПРЕДЛОЖЕНИЯЛЪУЛ ЧЛЕНАЛ:
БЕТ1ЕРАЛ ЧЛЕНАЛ
1.ПОДЛЕЖАЩЕЕ
2.СКАЗУЕМОЕ
3.БИТ1АРАБ ДОПОЛНЕНИЕ
БЕТ1ЕРАЛ ГУРЕЛ ЧЛЕНАЛ
1.ХЪВАЛСАРАБ ДОПОЛНЕНИЕ
2.ОПРЕДЕЛЕНИЕ
3.Х1АЛ
Слайд 13Дица кеч1 ах1улелъул,
Дида цадахъ ах1е кеч1
Муг1руцаги, ахазги,
Авлахъазги, рохьазги,
Г1оразги, ралъадазги, Х1айваназги,
х1анч1азги.
Слайд 15Гьури басандулаан,
горда к1ет1арулаан,
гъут1бузда реч1ч1улаан,
т1охазда хьвадулаан.
Слайд 16Имам Гъазимух1амад шагьидлъараб бак1
1
Слайд 17Руччабаца рахъана
килщаздаса баргъичал,
карандаса маржанал,
гьазухъ ярагъ босеян.
Слайд 19Рак1аризе анищ зодоса ц1ваби,
Ва рикьизе анищ т1угьдул кинигин,
Киналго улбузе, гьудулзабазе,
Т1аде
рач1унезе, нухда унезе,
Кьижун рахъунезе, ах1уд унезе,
Г1ащикъго цоцазухъ рокьи ккаразе.
Слайд 20Анкьго вацасулги цо яцалъулги хъала
1
Слайд 21Г1ажаибал, талих1ал,тамашаял, гьайбатал муг1рул руго г1адамал.
Слайд 23Г1адатго, т1адагьго къокъун унелъул,
гьес коч1ол т1амула т1еренал бакънал.
Слайд 25Зодихъе паркъолел гьайбатал ц1ваби,
ц1але, ц1але, ц1але, ц1але, дир т1анч1и.
(Ц1.Х1)
Слайд 26Ц1алдохъабаз ургъарал предложениял
Кицаби
Слайд 28Гьудулзаби ц1уне
К1удияб хазина буго гьудуллъи,
Гьелде квер хьваг1изе г1едег1уге, вац.
Гьудуласда дагьалъ
дур бахъараб ццин
Цодагьаб къинабе, къват1иб гьурщуге.
Г1адамал нужеде гьари буго дир:
Панаяб
рек1ел ц1а ц1орозе тоге;
Ц1уне гьудулзаби, гьел г1емер гьеч1о,
Г1айиб камурав чи кивго вижич1о. (Р.Х!.)
Слайд 29Гьал рагIаби предложениялъулъ магIна рекъезабун хъвай:
1)
2)
лезгияз,
гьудуллъиялъул
г1оркь
ккола.
щулаго
лаказ
Авараз,
даргияз,
Бичч
гьуду
ракьалд
вацлъия
Слайд 31Гьоркьор риччарал тайпа цоял членал лъе.
..., …, …, …, …,
… х1анч1и ккола.
Микьабилеб классалда ц1алулел руго …, …, …, …,
…, …, … ва … .
Слайд 32Суратаздасан балагьун рук1ана …, …, …, …, … .
1
Слайд 33 Крестикал-ноликал
Предложениялда жанир жал бат1и-бат1иял суалазе
жаваблъунги рач1улел, цого раг1уда маг1наялъулъги рухьун ругел членал ккола тайпа
цоял членал.
2. Абут1алибица гьезул миллат, мац1, ц1ар бицана. Гьаб предложениялъулъ тайпа цоял членал руго.
3. Предложениялда жанир тайпа цоял членал цолъизарун рук1уна г1иц1го интонациялъул кумекалдалъун.
4. Тайпа цоял членазда гьоркьоб кидаго сок1к1иналъулаб бухьен бук1уна.
5. Предложениялъул бет1ерал гурел членал ккола хъвалсараб дополнение, определение, х1ал.
6. Дунги к1удадаги гьудулзаби руго. Гьаб предложениялъулъ тайпа цоял членаллъун бат1и-бат1иял каламалъул бут1аби ккун руго.
7. Тайпа цоял членазда цадахъ рук1ине бегьуларо гьезие баян кьолел раг1аби.
8.Пат1иматидаги Асилдеридаги салам бице дуца. Гьаб предложениялъулъ тайпа цоял хъвалсарал дополнениял руго.
9. Предложениялъулъ цого раг1и такрарлъун бугони, гьел ккола тайпа цоял членал.
Слайд 34Бокьанищ нужее жакъасеб дарс?
Ц1ияб жо щиб лъараб нужеда?
Бищунго дарсил щиб
нужее бокьараб?
Слайд 36Киналго ралагьила, огь жайран,
Дур г1арцул рачелалъухъ,
Дур хъах1аб нодоялъухъ,
Узданаб лагаялъухъ,
Х1инкъун т1амулеб
галухъ.
К1иабилев абуни ана дунял тиризе,
Тана нахъа гьес гьундул,хабал, ханзаби, муг1рул.
Хьандей,
рогьо, гьереси –гьале балагьалъул ицц…
Гьелда къвал бан рук1ани, нур свинарищ г1акълудал?
Ц1адалъан, г1аздалъан г1едег1ич1ого
Ниж рик1к1аде, гьале гьанир рач1ана.
Ясаца квас самана, кун дургъана, кьурана,
Квас лъурал фуфайкаби,керенсверал рукъана.
Т1адруссинч1ел васазе, росазе, г1агаразе
Росулъ эхетун буго хъах1аб ганч1ил памятник.
Слайд 37Г1емер васал камуна дир г1агараб, хирияб к1удияб Ват1аналъе.
Хъвалеб буго г1урусаз,гуржияз,
эрменияз,
Авараца, даргияз, лъараг1аз ва лезгияз.
Тохтурал, музыкантал, артистал, художникал
Цадахъ т1аде рахъана
хирияб ракь ц1унизе.
Х1ат1икь ракь зигардана, угьдана, гьаргьадана.
Бомбабаз гьаваялда гьищт1ул бакъан бачана.
Каналахъан лъим биччан,
Хур, ах лъалъана ясаз.
Слайд 38Лъик1аб гьудуллъи хазинаялдаса лъик1аб.
Гъвет1 ккола кьалбаз, г1адан ккола гьудулзабаз.
Щулияб гьудуллъи
г1ощт1оцаги къот1уларо.
Гьереси бицунев гьудул кколаро.
Къварилъиялде ккеч1ого гьудул лъаларо.
Нусго гъурущалдасаги нусго
гьудул лъик1ав.
Авараз, лезгияз, даргияз, лаказ
гьудуллъиялъул г1оркь щулаго ккола.
