+
Ақан Қорамсаұлы
(1843-1913)
Ақан 1843 жылы Көкшетау облысы Айыртау ауданында Қоскөл деген жерде туған. Ақанның әкесі Қорамса дәулетті,елге сыйлы адам болған. Ақан сері Қорамсаұлы шын аты –Ақжігіт. Ақан кішкентайынан өзінің зеректігімен, әр нәрсеге әуестігімен көзге түседі. Ауыл молдасы Күнтеу дегеннен жас кезінен бастап оқиды. Аздап болса да хат таниды, көзі ашылады. Жасы он үшке келгенде Ақан Күнтеу молданың шыбығынан құтылып, Қызылжарға тартып кетеді. Онда Уәлиахун дегеннің медресесінде оқыды. Қалада жүрген соң аздап болса да орысша біле бастайды. Ол жасынан өлең айтып, домбыра тартып, ән шығарумен шұғылданған Ақанның серілік өмірі басталады. Ел мұңын жоқтап, жүрген жерлері думанға айналған. Ақан сері Балуан Шолақ, Жаяу Мұса, Естай, Иман Жүсіп, Құлтума сынды атақты сал серілермен жақын қарым-қатынаста болған. Ит жүгіртіп, құс салып аңшылық құрған. Алғыр қыран құс, жүйрік тазы ұстаған. Кейін Құлагер сияқты жүйрік атқа ие болған. Әлібек деген өзінің жанына балаған бүркіті Қараторғайды сыйлайды. Сайрат төреден күшік күнінде Базаралы атты тазының күшігін сатып алады. Тағы біреуден Көкжендет деген қаршығаны таңдап алады. Енді Ақан тек әнші, ақын емес даланың жігіт басына керекті барлық қызығын жинайды.Ол жай ғана ақын емес, әнші –ақын, өзі шығарған өлеңін өзі әнге салып, домбырада ойнап, өзі орындаған. Ақанның «Мақпал», «Ақмарал», «Балқадиша», «Сырымбет», «Қараторғай» тағы басқа әндері қазақ арасында кең таралған. Ол қазақтың ұлттық өнерін кәсіби биікке көтеріп, дәстүрлі өнердің классикалық үлгісін жасады. Елуге жуық музыкалық мұрасы қазақ мәдениетінің алтын қорына енді. Оның шығармаларын белгілі әншілер Әміре Қашаубаев, Жүсіпбек Елебеков т.б. ел игілігіне айналдырды.
Ақанның өзі өлгенмен, соңында өлеңі, әні, өмірінің шежіресі қалды. Серінің өмірі мен тағдыры туралы Ілияс Жансүгіров “Құлагер”поэмасын, Ғабит Мүсірепов “Ақан сері- Ақтоқты”драмасын, Сыдық Мұхамеджанов осы аттас операсын, Сәкен Жүнісов «Ақан сері» романын жазды.