С.Ж.АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ КАЗАХСКИЙ

сипаттамасы.

Орындаған: Өсер Ж.
Факультет: ЖМ
Топ: 25-1
Қабылдаған: Бейсенбинова Ж.Б.
Алматы 2016

сипаттайтын әртүрлі терминдер мен түсініктер
Аумақ бойынша эпидемиялық процестің көрінуі
Уақыт бойынша

эпидемиялық процестің көрінуі
Сырқаттанушылыққа әсер ететін факторлар
III Қорытынды

пайда болуы мен таралуы, паразитарлық жүйе оның биологиялық негізі болып

табылады
Эпидемиялық процестің ішкі реттелу заңдылықтары, яғни қоздырғыш пен ие арасындағы әрекеттестік неше түрлі сыртқы көрінісімен сипатталады. Оған тікелей ішкі реттелу механизмдерінің ықпалымен қатар әлеуметтік-табиғи факторлардың әсері өте мол болады. Эпидемиялық процестің сан мен сапа жағынан өзгеруі әлеуметтік-табиғи процестердің сан мен сапа жағынан өзгеруіне тікелей байланысты деп тұжырымдады Л.В.Громашевский.

арасындағы әрекеттестік жағдайымен немесе иенің паразитті жабық тасымалдауы,ал түрлік-популяциялық деңгейде

спорадиялық сырқаттанушылық,табиғи немесе эпидемиялық (эпизоотиялық,эпифитотиялық) инфекция ошағы,бұрқ етпе және пандемия (панзоотия,панфитоотия) түрінде көрінуі мүмкін.

терминдер

Эндемиялық сырқаттанушылық(гр.endemos-жергілікті)-осы жерге тән адам ауруы.Табиғи және әлеуметтік жағдайлардың болуына байланысты осы жерге тән жұқпалы аурулар.
Экзотикалық сырқаттанушылық(гр.exptikos-бөтен,басқа жерден)-эпидемиялық барысты қолдайтын табиғи және әлеуметтік жағдайлардың болмауына байланысты осы жерге тән емес,сырттан әкелінген жұқпалы аурулар.
Эпидемиялық бұрқ ету-шектелген аумақта,жеке ұжымда немесе эпидемиялық байланысты ұжымдардағы топтарда бір мезгілде адамдардың науқастығы.
Спорадиялық сырқаттанушылық- жұқпалы аурулардың халық арасында бірен-саран,бір-біріне байланыссыз аурулардың таралуы.
Эпидемия-жұқпалы аурулардың бүкіл халық арасында немесе оның кейбір континенттерінің арасында таралуы.
Пандемия (гр.pandemos-жалпылай,барлық халықтың)-эпидемиялық процестің ең жоғарғы қарқынды дамуының салдарынан жұқпалы аурулардың ұлан-байтақ аумақта,бүтіндей елдерде, құрлықтарда,тіпті барлық жер шарының тұрғындары арасында етек жаюы.

Әлемдік нозореал- аурудың бүкіл дүниежүзінде таралуын айтады. Мысалы,бруцеллез,туберкулез,дизентерия,грипп,вирусты гепатиттер

т.б. жер шарының барлық жерінде кездеседі.
Аймақты нозореал- аурудың кейбір шектелген аумақтарда таралуы.Бұл жағдай табиғи-ошақтық зоонозды инфекцияларға тән.Мысалы,тырысқақ ошақтары Оңтүстік Шығыс Азия аумақтарымен шектеледі,себебі осы жерлерде тиісті әлеуметтік-табиғи жағдай тырысқақ қоздырғышының өніп-өсіп таралуына ыңғайлы болып табылады.
Жұқпалы аурулардың көп жылдық және бір жылдық серпінісін зерттеу эпидемиялық процестің көрінуін сипаттауда маңызды орын алады.Ол ең алдымен,осы процестің болашақта даму барысын болжау үшін,әртүрлі болжамдар жасау үшін және стратегиялық алдын алу шараларын қарастыру үшін маңызды болып табылады.
Сырқаттанушылықтың көп жылдық серпінісінде эпидемиялық тенденция,циклдік және тұрақты көтерілу және төмендеу сияқты өзгерістер болады.

іш сүзегімен 29 адам ауырды. Бұл жағдайды эпидемиялық сырқаттанушылықтың белгілі

(эпидемия) деңгейі деп, ал осы қалада 50-100 адам гипатиттің А түрімен ауырса, оны спорадиялық сырқаттанушылық дейміз. Дәл осындай сандық мөлшеріндегі сырқаттанушылық белгілі бір бал а бақшасында тіркелсе, бұл жағдайды эпидемия деп айтуға болады.

ұғымдар эпидемиялық процестің көрінуін зерттеу негізінде сырқаттанушылыққа әсер ететін түрлі

факторлар:

Қауіп-қатерлі аумақ- адам сырқаттанушылығының көрсеткіші жоғары аумақ.Ол қоздырғыштың эпидемиялық түрінің қалыптасуымен және оның таралу факторларымен анықталады.
Қауіп-қатерлі уақыт- эпидемиялық түрге байланысты қоздырғыштың таралу факторларымен анықталатын сырқаттанушылықтың өсе бастаған уақыты.
Қауіп-қатерлі уақыт болып қысқы және көктемгі уақыт кезеңі саналады.
Қауіп-қатерлі факторлар-сырқаттанушылықтың жоғарғы көрсеткіштерін қалыптастыруға жағдай жасайтын факторлар:
Қоздырғыштың эпидемиялық түрін қалыптастыратын қауіп-қатер
Қоздырғыштың эпидемиялық түрін тарататын қауіп-қатерлік
Жұғу қауіпі және ауру қауіпі

көп жылдық дамуындағы қарқынды өзгерісінің негізгі бағытын көрсетеді.Ол сырқаттанушылықтың тұрақтағанын,

жоғарылағанын,төмендегенін сипаттайды.
Эпидемиялық процестің динамикасы- жұқпалы аурумен сырқаттанушылықтың уақыт бойынша өзгерісін қоздырғыштың берілуі күшейе түскенде өзгергенін көрсету.
Циклдік көріністер(гр.kyklos-шеңбер)-көп жылдық динамикада халықтың жұқпалы аурулармен сырқаттылық деңгейінің тұрақты тербелуі.
Кіші-2-5;
Орташа-7-15;
үлкен-20 және одан жоғары
Маусымдылық- жұқпалы аурумен сырқаттылық деңгейінің жылдық динамикадағы тұрақты тербелісі.Сырқаттылықтың маусымдық(жоғарғы көрсеткіштер)және маусым аралық (төменгі көрсеткіштер) кезеңдері жұқпалы аурулардың әр нозологиялық түрінің ерекшеліктерімен анықталады.
Маусымдық көрініс ретінде аэрозольді антропоноздардың қыс мезгілінде көтерілуімен,ал ішек инфекцияларының жаз мезгілінде көтерілуін айтады.
Эпидемиялық жыл- осы жылғы сырқаттылықтың маусымдық көтерілгендегі бірінші айынан бастап,келесі жылға сырқаттылықтың маусымдық көтерілуінен бір ай бұрынғы уақыт аралығы.

негізінде маңызды эпидемиологиялық әлеуметтік жастық халық топтарын бөліп алу жүргізіледі

аталатын топ бөлінеді, оған ауа-тамшылы жолмен берілетін қоздырғыштар жатады. Қазіргі

кезде балалардың сырқаттанушылығына жоғары көрсеткіш тән жіне кейбір антропоноздық белсенді фекальді-оралді берілетін қоздырғыштар белгілі

берілетін инфекциялар болатын, мектепке дейінгі балалар мекемесі, мектептер, әсіресе мектеп-интернаттар,

әртүрлі жатақханалар, әскери коллективтер жатады. Бұл жағдайда, жоғарғы сырқаттанушылықтың көрсеткіші адамдардың горизантальды қозғалысы болып табылады

жатады (бруцеллез, лептоспироз және т.б)

қауіп факторы болып табылады, сонымен бірге инфекциялық сырқаттанушылық ауылға қарағанда

қалалы жерде жоғары

басқару тәсілдері бірдей емес. Сондықтан егілу – эпидемиологиялық жағынан маңызды

сипаттама

Егілуі

өмірін бақилық қылуда.Осы жұқпалы аурулардың таралуының алдын алу үшін эпидемияға

қарсы шаралар және алдын алу шаралары қолданылады.Бұлар пайда болған эпидемиялық ошақты тежеу және құрту үшін атқарылатын санитарлық-гигеналық,емдік алдын алу шаралары болып табылады.

1. – Алматы: Ғылым, 2000ж.
В.Д. Беляков, Р.Х. Яфаев Эпидемиология

М.1993г.
Н.Д. Ющук, Ю.В. Мартынов Эпидемиология. М-2003г