Табиғатта оттегінің таралуы және айналымы

оттегінің мөлшерін білу және табиғаттағы оттегі айналымын түсіндіру
Жұмбақты шешіңіз:
Иісі

дәмі де жоқ ұсталмайды,
Ол болмаса, тіршілік өмір де жоқ.
Ол болмаса отын да тұтанбайды,
Қалады қарауытып көмір боп шоқ

газдарды 3 тілде атаңыз
Аталған газдардың химиялық формуласын жазыңыз
78 % және

21% құратын газдарды 3 тілде атаңыз
Осы газдар қайда қолданылады?
Көмірқышқыл газы мен озонның қандай маңызы бар?

Бейнекөрініс “Composition of Air”

- жер бетінде кең тараған элемент

жазыңыз

Өзара тексеру
Бейнекөрініс «Оттегі»
https://twig-bilim.kz/film/the-elements-oxygen-5681/

бөлігі. Оттегі (O2) = Жер атмосферасының 21%-ы.
Адам денесінің үштен

екісі оттегіден тұрады.
Газ күйіндегі оттегі иіссіз, дәмсіз және түссіз, ал сұйық күйіндегі оттегі ашық көк түсті болады.
Өсімдіктер мен жануарлар тыныс алуда оттегіні қажет етеді. Ал балықтар желбезегі арқылы суда еріген оттегімен тыныс алады.
Өндірісте оттегі дәнекерлеу процестеріне қолданылады. Ал медицинада оны пневмония ауруы мен газбен уланғандарды емдеу үшін пайдаланады.
Жер бетінде таралуы бойынша оттегіден жоғары ешқандай элемент жоқ.
Оттегі = Жер қыртысының 49,5%-ы.
Оттегі – өмір сүру үшін зор маңызы бар элементтердің бірі.

құрамында да кездесетін заттарды анықтаңыз
Сыныппен бөлісіңіз
Анықталған заттардың салыстырмалы диаграммасын құрыңыз

тексеру

– сынып форматы

отегінің шығып тұратын көзі бар. Ол - әлемдегі жасыл өсімдіктер.

Өсімдіктер көмірқышқыл газын сіңіріп, оттегін бөліп шығарады

О=О
Карл Шееле
1770 г
Джозеф Пристли
1774 г
Антуан Лаувазье
1775 г
ХVIII ғасырда тәжірибе

жүзінде Дж. Пристли (1774ж)
мен швед ғалымы К.Шееле(1772ж) оттекті бос күйінде алып,оның ауаның құрамдас бөлігі екенін айтты

нейтрон, электрон санын анықтаңыз
Қорытынды: атомдар бір-бірінен құрамындағы нейтрон сандарымен ажыратылады:

8, 9 және 10

дәмсіз, ауадан жеңіл.
Карл Шееле
1772 г
Жан Шапталь
1787 г
Даниэль Резерфорд
1772 г

түссіз,дәмсіз, ауадан ауыр


Джозеф Пристли – 18 ғасыр

деген үлкен қалада Оттек деген бір тентек бала болыпты.Ол көп

қабатты үйдің 2-қатарында тұрады екен.Ол басқа көршілерімен жақындасса, жана бастайды. Ол бір күні ерігіп отырып “мен күштімін бе,әлде әлсізбін бе” деп өзін сынамақ болып, төменгі қабаттан бастап, жоғарғы қабатқа дейін көтеріліп, аралап шықпақшы болады.Ол бірінші қабаттағы үйдің есігін қағып үйге енеді. Үйдегі элементпен қосылып айдын көлге айналады.

Оттек суға малынып жүріп қатты тоңады. Жылыну үшін екінші қабаттағы №6 пәтердің есігін қағады. Оттек осы пәтердің иесімен қосылып жылынып, жанып, жарық бөледі.

келе жатады. Оттек осы үйдің иесімен амандаспақ болып, жақын келеді.

Екеуі қосылып құмға айналады.

Көміртектің үйінен шығып, сол жақ көршісіне соғып кетпекші болады.Осы пәтерге енген бойда найзағай ойнап, шатыр-күтір аспан айналып жерге түскендей болады.

Қатты шатырлаған дауыстан шошып,ол үшінші қатарға қашады.Алдында №15 пәтердің есігі ашық тұр екен,оттек осында енеді.Бөлме іші көз қаратпайтын жарық болып, ашық жалынмен жана бастайды,бөлме қабырғалары ақ түтінге толады.

маңғаздана бастайды. Аяғын басса,алдындағылар жанып, онымен қосылыс түзіп,суға, топыраққа айналады.

Ол енді металдар орналасқан қабаттарды аралады. Сырт көзге жанбайтын деп есептелетін заттарда оттекте жанады. Мысалы бойында мықтылық,беріктік қаситі бар металл-темір. Ол жалын және түтін шығармай шатырлап жанып, темір қағын түзеді.

Оттек бірнеше пәтер иелерімен қосылып, қосылыстар түзеді. Ол өзінің”оксидтер”деп аталатын қосылыстарының көп екеніне қуанып,өзін “күштімін, белсендімін”деп шешеді. Алайда ол №2 №10 №18 пәтер иелерімен қосылыс түзе алмағанына қатты өкінді. Галогендермен,криптон,ксенон алтынмен, платинамен жанама жолмен әрекеттесіп қосылыстары болатынына риза болды.

N2 +О2 →2NО
4Р +5О2 →2Р2 О5
4Ғе + 3О2 →2

Ғе2 О3