Тақырыбы : Бактериялар және вирустардың генетикасы. Қазақстан Республикасы

Республикасы білім және ғылым министрлігі Е.А.Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік

университеті

Орындаған: Жуат Санжар БТ-31 тобы

факторлары
Пайдаланылған әдебиеттер
Жоспары:

зерттеу обьектілері.

Вирустар мен бактериялар генетикалық тәжірибе жасауға қажетті қасиеттерімен

ерекшеленеді.

Осы себептен олар молекулярлы генетиканың қалыптасуы мен дамуында маңызды рөл атқарды.

Себептері:

Генетикалық анализ кезінде бактериялар мен вирустардың жиілігі 10ֿ9 мутанттарын алуға болады.

Бактерияларда ДНҚ-ның ерекше аймақтары:плазмидалар,транпозондар мен Is-тіркестіктер болады.

болғандықтан,доминанттылық болмайды.
Өте тез көбейеді,лабораторлық жағдайда бірнеше сағат ішінде миллиардтаған поуляциясын

алуға болады.
Жыныстық дифференциалды,бұл қасиеті донор және реципиент бактерия жасушаларының болуына негізделген.

мен плазмидалары жатады.
Бактериялардың тұқымқуалаушылық ақпараттары ДНҚ-да тіркестік түрінде сақталады.
Олар аминқышқылдарының

ақуыздарға тіркестігін анықтайды.
Әр ақуызға өзінің гені сәйкес келеді.

Бактерия геномының құрылысы:

табылады.
Бактериялардың ДНҚ-ның молекулалық массасы салыстырмалы түрде жоғары.
Бактерия хромосомасы жинақы нуклеоидты

құрайды.
Нуклеоидтан басқа бактериялардың генетикалық материалы хромосомадан тыс элемент-плазмидаларда сақталады.
Плазмидалар клетка цитоплазмасында автономды түрде болады.

жауап берілетін микроорганизмдердің бейімделу реакциясы



ДНҚ ның құрылысындағы өзгерістің нәтижесінде болады.

Мутация кезінде кейбір қасиеттері жоғалады және ол қасиеттері тұқым қуалайды.

Модификация

Мутация

әсерінен
Спонтанды
ИндуцияланҒан

нәтижесінде бактерия қасиеттерінің өзгеруі.
Трансдукция – донордан реципиентке генетикалық информацияны әлсіз

фаг арқылы жеткізу.
Коньюгация – донор жасушадан реципиентке бактериялардың бір- бірімен тікелей жанасқанда генетикалық информация берілуі.

Бактериялық рекомбинация

Эклипс

Интеграциялану

Экспрессиялану

Трансформация кезендері:

Плазмидалар
Коньюгативті

Коньюгативті емес



Ғ-фактор R Col Ent Hly Биодеградативі

Is-тіркестіктер

ерекшеліктері бойынша ажыратамыз:
Молекулалық массасы

Автономды репликациялануға қабілеттілігі

Оларда кодталған генетикалық информацияның көлемі

бөлінеді:

жұп нуклеотидтен тұратын тіркесімдер. Бактерия ДНҚ сына тіркелгенде олар дупликациялар,

жылжып ауысқанда – делециялар мен инверсиялар тудырады. Транспорендер бос кезде репликациялануға қабілетсіз сақиналы молекула түрінде болады. Ол тек қана бактерия хромосомасында репликацияланады. Транспозондар адамдар мен жануарлардың жасушасына интеграцияланған кезде олар хромосомалар құрамында орналасатын провирустармен керемет ұқсастыққа ие болады.

Транспозондар

«негіз тізбегінің тіркелімі» деп атайды.Бұның ұзындығы 100 жұп нуклеотидтерден тұратын

ДНҚ фраг: Is- тіркесімдерде ДНҚ ның әр түрлі аймағына ауысуға, яғни транспозицияға қажетті ақпарат сақталады. Осындай ауысу нәтижесінде тіркесімдер бірқатар қызметтер атқарады:
Транспозондардың, плазмидалардың және әлсіз фагтардың бір бірімен және де бактерия жасушаларының хромосомасымен өзара әсерлеуін және олардың рекомбинациясын қамтамасыз ету. Is- тіркесімдер интеграциясы болған жағдайда гендердің белсенділігін төмендетеді немесе бактериялық хромосомаға белгілі ретпен қосылған жағдайда промотарлық қызмет атқарады. Промотр реттеуші қызмет атқара отырып, тиісті гендердің трансклипциялануын жүгізеді немесе тоқтатады. Орын ауыстыру және дупликация бактерия хромосомасына 5-6 жұп нуклеотидтердің қосылуы кезінде мутациясы делеция немесе инверция типіндегі индуцирлеу.

Іs-тіркесімдер

аймағы.
Мөлшері-1000 ж.н.
IS-тіркестіктерде олардың транспозициясына,яғни ДНҚ-ның түрлі аймақтарына қозғалуына қажетті ақпарат

сақталады.
IS-тіркестіктердің ұштарында инвертирленген қайталамалары болады.Оларды транспозаза ферменті таниды.Транспозаза қозғалғыш элементтің екі жағында орналасқан ДНҚ тізбегінің бір тізбекті үзілістерін қамтамасыз метеді.

занятиям по микробиологии
С А Ефремова
Фохридина, Покровский Медицинская микробиология
Москва

1998