Тақырыбы : Микроорганизмдерді генетикалық бақылауы. Тұқымқуалаудың хромосомадан

Is-тіркестер. Бактериялар және вирустардың генетикасы.




С.Ж.Асфендияров атындағы Қазақ Ұлттық

Медицина Университеті

Микробиология, вирусология және иммунология кафедрасы

Орындаған: Рустем Е.
Факультет: Стоматология
Топ: 003-1К
Тексерген: Исраилова Ш.В.

Алматы, 2012 ж.

факторлары
“Бактериялар генетикасы” бойынша сөзжұмбақ
Пайдаланылған әдебиеттер
Жоспары:

тұқым қуалау және өзгергіштік туралы ғылым.

- жасушаның тұқым қуалау қасиетін қамтамасыз ететін, нуклеотидтардан тұратын гендердің бірлестігі.
- Сыртқы белгілердің жиынттығы.
- Бір белоктың синтезделуіне жауап беретін ДНҚ молекуласының бір бөлшегі.

Генетика

Генотип

Ген

Фенотип

зерттеу обьектілері.

Вирустар мен бактериялар генетикалық тәжірибе жасауға қажетті қасиеттерімен

ерекшеленеді.

Осы себептен олар молекулярлы генетиканың қалыптасуы мен дамуында маңызды рөл атқарды.

Себептері:

Генетикалық анализ кезінде бактериялар мен вирустардың жиілігі 10ֿ9 мутанттарын алуға болады.

Бактерияларда ДНҚ-ның ерекше аймақтары:плазмидалар,транпозондар мен Is-тіркестіктер болады.

болғандықтан,доминанттылық болмайды.
Өте тез көбейеді,лабораторлық жағдайда бірнеше сағат ішінде миллиардтаған поуляциясын

алуға болады.
Жыныстық дифференциалды,бұл қасиеті донор және реципиент бактерия жасушаларының болуына негізделген.

ДНҚ-ның молекулалық массасы салыстырмалы түрде жоғары.
Бактерия хромосомасы жинақы нуклеоидты құрайды.
Нуклеоидтан

басқа бактериялардың генетикалық материалы хромосомадан тыс элемент-плазмидаларда сақталады.
Плазмидалар клетка цитоплазмасында автономды түрде болады.

Бактерия геномы өздігінен репликациялануға қабілетті генетикалық элемент-репликондардан тұрады.Репликонға бактериялардың хромосомалары мен плазмидалары жатады.
Бактериялардың тұқымқуалаушылық ақпараттары ДНҚ-да тіркестік түрінде сақталады.
Олар аминқышқылдарының ақуыздарға тіркестігін анықтайды.
Әр ақуызға өзінің гені сәйкес келеді.

Бактерия геномының құрылысы:

жауап берілетін микроорганизмдердің бейімделу реакциясы



ДНҚ ның құрылысындағы өзгерістің нәтижесінде болады.

Мутация кезінде кейбір қасиеттері жоғалады және ол қасиеттері тұқым қуалайды.

Модификация

Мутация

әсерінен
Спонтанды
Индуцияланган

нәтидесінде бактерия қасиеттерінің өзгеруі.
Трансдукция – донорлан реципиентке генетикалық информацияны әлсіз

фаг арқылы жеткізу.
Коньюгация – донор жасушадан реципиентке бактериялардың бір- бірімен тікелей жанасқанда генетикалық инфомация берілуі.

Бактериялық рекомбинация

Эклипс

Интеграциялану

Экспрессиялану

Трансформация кезендері:

Плазмидалар
Коньюгативті

Коньюгативті емес



Ғ-фактор R Col Ent Hly Биодеградативі

Is-тіркестіктер

ерешеліктері бойынша ажыратамыз:
Молекулалық массасы

Автономды репликациялануға қабілеттілігі

Оларда кодталған генетикалық информацияның көлемі

бөлінеді:

жұп нуклеотиттен тұратын тіркесімдер. Бактерия ДНҚ сына тіркелгенде олар дупликациялар,

жылжып ауысқанда – делециялар мен инверсиялар тудырады. Транспорендер бос кезде репликациялануға қабілетсіз сақиналы молекула түрінде болады. Ол тек қана бактерия хромосомасында репликацияланады. Ранспозондар адамдар мен жануарлардың жасушасына интеграцияланған кезде олар хромосомалар құрамында орналасатын провирустармен керемет ұқсастыққа ие болады.

Транспозондар

«негіз тізбегінің тіркелімі» деп атайды.Бұның ұзындығы 100 жұп нуклеотидтерден тұратын

ДНҚ фраг: Is- тіркесімдерде ДНҚ ның әр түрлі аймағына ауысуға, яғни транспозицияға қажетті ақпарат сақталады. Осындай ауысу нәтижесінде тіркесімдер бірқатар қызметтер атқарады:
Транспозондардың, плазмидалардың және әлсіз фагтардың бір бірімен және де бактерия жасушаларының хромосомасымен өзара әсерлеуін және олардың рекомбинациясын қамтамасыз ету. Is- тіркесімдер интеграциясы болған жағдайда гендердің белсенділігін төмендетеді немесе бактериялық хромосомаға белгілі ретпен қосылған жағдайда промотарлық қызмет атқарады. Промотр реттеуші қызмет атқара отырып, тиісті гендердің трансклипциялануын жүгізеді немесе тоқтатады. Орын ауыстыру және дупликация бактерия хромосомасына 5-6 жұп нуклеотидтердің қосылуы кезінде мутациясы делеция немесе инверция типіндегі индуцирлеу.

Іs-тіркесімдер

аймағы.
Мөлшері-1000 ж.н.
IS-тіркестіктерде олардың транспозициясына,яғни ДНҚ-ның түрлі аймақтарына қозғалуына қажетті ақпарат

сақталады.
IS-тіркестіктердің ұштарында инвертирленген қайталамалары болады.Оларды транспозаза ферменті таниды.Транспозаза қозғалғыш элементтің екі жағында орналасқан ДНҚ тізбегінің бір тізбекті үзілістерін қамтамасыз метеді.

рекомбинациясын қамтамасыз етеді.
Өзі тіркескен ДНҚ аймақтарындағы гендердің инактивациясын тудырады.
Транскрипцияны реттейтін

промотор ретінде қызмет атқарады.
Делеция,инверсия,дупликация секілді мтацияларды индуцирлейді.

терминін ашқан ғалымның бірі.
Бактерия хромасомасы неше тізбекті....
1928 жылы Гриффитис ашқан

құбылыс.
“Фенотиптік өзгергіштің” балама атауы.
Бактерия геномы өздігінен репликациялануға қабілетті генетикалық элемент.
....- мөлшері 10³-10³ н.п. Болатын екі тізбекті ДНК молекуласы деп аталады.

занятиям по микробиологии
С А Ефремова
Фохридина, Покровский Медицинская микробиология
Москва

1998