Слайд 1Wszystko po trochu
O uważności i takich tam
Co pacjent powiedział kiedy
powiedział
Elementy psychoonkologii
Dominika Hempel
Слайд 2ŻADNE DWIE OSOBY NIE SĄ DO SIEBIE PODOBNE W ZDROWIU,
DLATEGO ŻADNE DWIE OSOBY NIE SĄ DO SIEBIE PODOBNE W
CHOROBIE…
Слайд 3Podejrzenie diagnozy/diagnoza
Początek historii pt. rak …….
Ale czy na pewno nic
wcześniej nie było?
Слайд 4Podejrzenie diagnozy/diagnoza
„Pani Doktor ja się w ogóle nie przejmuję, nie
boję się. Po tym co przeszłam z moim mężem –
chorował na raka płuca – już rak mnie nie przeraża”
Слайд 5Diagnoza
Reaguj na jej zachowanie UWAŻNOŚĆ PO RAZ TRZECI !!!
Płacz –
przerwij gadanie (KOMUNIKATY NIEWERBALNE)
Złość – daj się wyzłościć
Znajdź chwilę by
przekazać co ważne – jeśli się nie da – poproś o wsparcie psychologa i umów się na jutro!!!
Zapytaj czy z kimś przyszedł
Zapisz !!!
Sprawdź „Czy mogłaby Pani podsumować jaki jest teraz plan działania bo nie jestem pewna czy dobrze wytłumaczyłam?” (ciężar na siebie!!!) – WYPROSTUJ PRZEKŁAMANIA
Слайд 6Diagnoza
Komunikat jest skuteczny gdy jest:
Zrozumiały
Zaakceptowany
Zapamiętany
Слайд 7Diagnoza
Zła wiadomość to ZŁA WIADOMOŚĆ
Nie kłamać, nie kręcić
Przekazywać stopniowo
ZŁEJ
WIADOMOŚCI zawsze MA TOWARZYSZYĆ DOBRA WIADOMOŚĆ
Слайд 8Diagnoza
Szacunek dla chorego to:
Kompetencje/praktyczne wskazówki
Poczucie bezpieczeństwa
Poszanowanie autonomii/decydowania/wpływu (PRZYKŁAD Z MRI)
Zainteresowanie/wysłuchanie
!!!
Rozmowy co za oknem
Dotyk z szacunkiem
Nie: pocieszanie, pouczanie, przymus !!!
Слайд 9Diagnoza
Możliwe reakcje:
Szok, panika, zamrożenie, smutek, bezradność, poczucie winy
Слайд 11MÓJ NAJBARDZIEJ ULUBIONY TEKST
SPOTKAJ SIĘ Z CHORYM
W JEGO ŚWIECIE
Właściwy
tytuł!!!
Слайд 12Mechanizmy obronne
Pewne sposoby zachowania i myślenia, które chronią człowieka przed
przyjęciem niekorzystnych dla siebie wiadomości. Postępowanie tego rodzaju rozgrywa się
w podświadomości
Regresywne
Sensytywne
Слайд 13Mechanizmy obronne
Regresywne - zapobiegają dostrzeganiu niebezpieczeństwa choroby przez selekcję lub
zniesienie postrzegania:
zaprzeczanie „nie mam raka, nie mam przerzutów –
to bąblowiec, to zwłóknienie, to pomyłka’
Слайд 14Mechanizmy obronne
Regresywne:
- wypieranie
„nie chce nic wiedzieć o
chorobie, chcę zapomnieć”
„Coś tam znaleźli, ale ja
tam nie wiem, to chyba pomyłka”
Слайд 15Mechanizmy obronne
Regresywne
Racjonalizacja
„mam wprawdzie raka, ale ból który odczuwam
to korzonki”
„Mam raka, ale ból wątroby to błąd dietetyczny (w
domyśle nie przerzuty)”
Слайд 16Mechanizmy obronne
Regresywne – c.d.
Tłumienie
„Nie boję się, jestem
na wszystko gotowa”
Umniejszanie
„Ja się nie boję, rak teraz to jak
wyrostek robaczkowy” Tyle tego jest
Слайд 17Mechanizmy obronne
Sensytywne – skłaniają chorych do skoncentrowania się na chorobie,
prowadzą do zmniejszenia niebezpieczeństwa choroby przez „zmierzenie się z nią”
Selektywne
przetwarzanie informacji:
Koncentracja na pomyślnych informacjach, pomijanie niepomyślnych – np. o skuteczności leczenia, dz. niepożądanych
Będzie dobrze…, nic się nie wydarzy…
Слайд 18Mechanizmy obronne
Sensytywne:
– Zachowania i myślenie magiczne
„cudowne leki
- amigdalina”
„cudowna dieta – bez glukozy”
„targowanie się z Bogiem –
zrobię to i to jeśli ….”
Слайд 19Mechanizmy obronne
Sensytywne:
– Rozszczepienie obrazu choroby
Rak to niebezpieczna
choroba, ale moja jest łagodna
Слайд 20Mechanizmy obronne
Sensytywne:
– Ucieczka w marzenia, fantazjowanie
Jak poczuję
się lepiej to pojadę…. to zrobię
Слайд 21Mechanizmy obronne
Sensytywne:
– Zabezpieczanie się:
Pani doktor
czy ja też mogę usunąć drugą pierś żeby nie zachorować
znowu
Слайд 22Mechanizmy obronne
NIE ŁAMAĆ !!!
Towarzyszyć i tłumaczyć, pokazywać opcję, przedstawiać wiedzę
Być
obok i w jego tempie
Być z nim w relacji
Nie łamać,
ale i nie kłamać!!! (to sztuka)
Слайд 23LECZENIE
Proszę mi wszystko wytłumaczyć – zrobię wszystko co trzeba, będę
punktualnie, przyjmę wszystkie chemię, przyjdę na każde napromienianie
Pani Doktor czy
coś się stanie jak nie przyjdę w piątek na radioterapię?
Tak nie byłam na kontroli, jakoś tak zeszło…
Dobrze, że zachorowałam – zobaczą teraz ….
Слайд 24
ZNOWU POTRZEBNA NAM WIEDZA, ŻEBY SIĘ NIE DZIWIĆ !!!
Слайд 25Że chorzy różnie żyją więc różnie chorują…
Że są różne style
pojmowania choroby
Że są różne postawy wobec choroby
Слайд 26POSTAWY CHORYCH WOBEC CHOROBY/LECZENIA
Choroba – przeciwnik/przeszkoda do pokonania
Chce wskazówek, dobrze
współpracuje
Działają na nią militarne sformułowania: walka, zwyciężymy, pokonamy, broń
Mówi: Dam
radę, pokonam, zawsze sobie radziłam
Czarne / słoneczne kamyczki
Слайд 27POSTAWY CHORYCH WOBEC CHOROBY/LECZENIA
Choroba – przeciwnik/przeszkoda, którego/którą chory omija
Niby postawa
taka, jak tego walczącego, ale nie pracuje za mocno:
„warto ćwiczyć
– tak, tak, ale ćwiczy nieregularnie”
Przerwy w leczeniu
Mówi: zawsze miałem szczęście, udawało się
Слайд 28POSTAWY CHORYCH WOBEC CHOROBY/LECZENIA
Choroba jako przeszkoda nie do pokonania:
Nic z
tego nie będzie
Zawsze było pod górkę
Spotykać się z poziomu człowiek
z człowiekiem (pogoda, samopoczucie)
„miałam kiedyś pacjentkę podobną do Pani i przychodzi na kontrolę…
„nie zdarzyło się kiedyś, że coś trudnego Pani pokonała?”
Слайд 29POSTAWY CHORYCH WOBEC CHOROBY/LECZENIA
Choroba jako kara:
Za wszystko w życiu się
płaci
Ja już tam wiem
„Jeśli dobrze rozumiem Pani wie za co,
ale jak ktoś popełni jakieś wykroczenie to kara ma początek i koniec, może Pani kara też ma koniec..
„Moja kara nie ma końca.. – O czym Pani mówi ?
Skończy ją śmierć
Śmierć z choroby, ludzka?
Z choroby
To po co ta operacja? To jak to rozwiążemy? Może zasługuje Pani na amnestię?
NIE UCINAĆ, NIE MÓWIĆ „Długo Pani nad tym myślała? Rozmawiać jak człowiek z człowiekiem
Слайд 30POSTAWY CHORYCH WOBEC CHOROBY/LECZENIA
Choroba jako rozwiązanie problemu/ulga:
Dzieci miały wyjechać
Uzasadnienie poproszenia
o pomoc, przytulenia się
Taki chory może dłużej niż choroba zachowywać
się jak chory (bo ma swoje korzyści)
ćwiczyć pozwolenie na uczucia bez manipulacji chorobą
„Czy potrzeba do tego choroby żebyś …?”
Слайд 31POSTAWY CHORYCH WOBEC CHOROBY/LECZENIA
Choroba jako zaszyfrowana wiadomość:
„To znak żebym …
„jak będę się tak dalej zachowywać …
„ jak będę dalej
palić to … „
Слайд 32LECZENIE trwa
Kiedyś to mogłam skopać ogródek
Kiedyś jeździliśmy na rowerze
Nie chcę
tatuaży – nie chcę psuć swojego ciała
Nie chce by dzieci
mnie widziały
Слайд 33Leczenie
Co robi leczenie i choroba?
ODBIERA
Слайд 34Sprawność
Wygląd/urodę
Realizację planów
Pieniądzę
Uczucia ?
Związek?
Слайд 36Żałoba
Po sobie samym sprzed choroby
Po my jako małżeństwo
Po my jako
mama i córka
…..
Слайд 37NADZIEJA
„że będzie dobrze”
„że się wyleczę”
„że są szanse”
Слайд 38Nawrót
Szczególny moment bo miało być przecież dobrze
Strach, że jednak może
się nie udać
Pamiętać o konsultacji psychiatrycznej:
Zespoły lękowe, depresyjne, lękowo-depresyjne
!!!
Слайд 39WYLECZENIE
„survivors”
„ozdrowieńcy”
„pacjenci w remisji”
MIECZ DAMOKLESA:
Coś nieuchronnego, wyrok losu, niebezpieczeństwo, zagrożenie nieubłaganie
wiszące nad człowiekiem
Слайд 40REMISJA/ WYLECZENIE
ZAPAMIĘAJ:
Może nie być to chory radosny, wesoły
Może to
być chory z lękiem, strachem
Слайд 42„Chciałabym z Panią porozmawiać o tym co będzie po zakończeniu
radioterapii na mózg”
Jak to co będzie? Wrócę do domu i
będzie jak dawniej!!!
Слайд 43PO KAŻDEJ ZŁEJ WIADOMOŚCI – DOBRA
Tak jest nawrót, przykro mi
– ale mamy chemię, Pani wcześniej reagowała
Zakończyliśmy leczenie przyczynowe, ale
leczenie nadal trwa (mój opór, WASZA GŁOWA), będzie Pani pod opieką hospicjum
Слайд 44NADZIEJA I NADZIEJKI
Przykład z chorą na raka nerki z masywnymi
przerzutami do płuc
„jak nakleję plastry to już będzie koniec”
Tak, jest
choroba w płucach, ale Pani żyje, wygląda super i wyniki z krwi są bardzo dobre!!!
Napromienimy bolące miejsca
Są leki
Слайд 45RODZINA
Chwalcie
Wspierajcie
Praktyczne wskazówki!!!
Ale to chory jest Waszym pacjentem – on decyduje
ile w jego chorobie jest kogo