ӘЙЕЛ ЖЫНЫС МҮШЕЛЕРІНІҢ ҚАБЫНУ АУРУЛАРЫ Лектор: доцент, м.ғ.к. Т. А. Кожабекова

тіркелген
Сифилис - 12 млн
Гонорея - 62 млн
Хламидиоз - 89 млн
Трихомоноз

- 170 млн

(СТА)

топ.
ӘЖМҚА – госпитализацияға ділгер (мұқтаж) гинекологиялық науқастардан 20-30 % құрастырады

ӘЖМҚА - әйел кенесіне қаралатын науқастардан 60-65 % құрастырады
Ішкі әйел жыныс мүшелерінің қабыну аурулардың жиілігі 17,8-28%, олардың ішінде 2/3 жатыр және қосалқы мүшелерінің қабынуына келеді (70,4%).

синдроммен сипатталады;
Еңбек қабілеттілігін төмендетеді;
Репродуктивті функциясының бұзылыстарына алып келеді (менструалді функцияның

бұзылысы, бедеулік, көтере алмаушылық).

жабылып тұруы, қынапты сыртқы ортадан бөліп тұрады.

белсенділігіне байланысты. Эстрогендер әсерінен қынаптың көп қабатты жалпақ эпилеийінде гликоген

түзіледі, ол қынаптың қалыпты микрофлорасы Додерлейн таяқшаларының әсерінен сүт қышқылына дейін ыдырайды. Қынап сұйықтығының ішінде сүт қышқылының концентрациясы 0,3-0,5%, ол қынаптың қалыпты микрофлорасының өмір сүруіне әсер етеді және патогенді микробтардың дамуын тежейді.

Додерлейн таяқшалары

Оптималды
жағдай .



Эстрогендер Гестагендер Додерлейн флорасы
(грам + таяқшалар)



Қынап Аралық Аралық Гликогенолиз, Ферментация
эпителиясының қабатта қабатта Цитолиз гексоза сүт қышқылының
пролиферациясы гликоген клеткалардың түзілуі түзілуі
түзілуі қабыршақтануы




рН=4-4,5


Механикалық
Инфекцияға
зақымдалуға төзімділік
төзімділік

шырышты секрет, оның бактерицидті қасиеті бар.

микробтар жатыр қуысына енсе, онда етеккір кезіндегі жатырдың микробпен зақымдалған

функционалды қабаты қабыну процесінің шектелуіне әкеледі;

фимбрияларының жабысу қасиеті қабыну процесін шектеуге әкеледі.
Фимбриялар
Интерстициалды

бөлім

ішек таяқшалары, көк іріңді таяқша);
2. Ерекшелікті (гонококктар, трихомонадалар,

хламидия, кандида, микоплазма, вирустар, туберкулез микобактериясы).

►Орналасуы бойынша:
1. Төменгі бөлімнің ҚА: қынаптың, жатыр мойнының, сыртқы жыныс мүшелерінің қабынуы
2. Жоғарғы бөлімнің ҚА: эндометрит, метроэндометрит, сальпингит, сальпингоофорит, параметрит, пельвиоперитонит, перитонит.

43,9%
Микоздар - 33,1%
Популяциядағы хламидиоз - 23,1%
Трихомоноз - 21,1%
Уреаплазмоз -

11,5%
Вирусты инфекция - 9,2%
Гонорея - 7,9%

Микст-инфекция - 52%

екіншілік

қышу

ашу

ауыру

гиперемия

құрылымы мен қызметінің ерекшеліктері
қынаптың шырышты қабатының гистологиялық құрылымы
қынаптың сұйықтықтың

биологиялық және биохимиялық қасиеті
қынаптың микрофлорасы және оның метаболиттері

Қынаптың экожүйесінің әрекетінің біркелкі жүруі эндокринді, иммунды жүйелермен, организмдегі алмасу процесінің ерекшеліктерімен, сыртқы орта мен экзогенді әсерлермен реттеледі.

жатыр қуысынан және жатыр түтіктерінен бөлінулер
қынаптық немесе цервикалды эпителияның

эксфолирленген клеткалары
бактериялар
вульвадан, қынаптың кіреберісінің үлкен бездері және скиний бездерінен бөлінулер

candida albicans
75% жағдай
Трихомониаз
trichomonas vaginilis
Клиникалық көрінісі
90 %
“шіріген балық” иісімен бөлінулер

Вульваның ісінуі

және гиперемия
“ірімшік” тәрізді бөліну, қышу, ауыру, диспареуния

Жағымсыз иісті бөліну
Вульваның ісінуі және гиперемия.
Диспареуния

аз болуы
инфекцияның аралас түрінің болуы
Жиі емдеуді микробиологиялық тестер қорытындысын алмай

тұрып бастауға тура келеді, немесе алынған қорытынды вагинитті анықтауға мүмкіндік бермейді.

10 -нан 30% жағдайларда вагиниттер аралас флорамен шақырылады.

Төмендейтін
Менструалды қан
цервикалды канал шырышы


Эндогенді Сілтілену Ятрогенді

Эстрогендер Додерлейн Антибиотиктер
және таяқшаларының Спринцтеу
гестагендердің элиминациясы Пессарий

Гликоген жетіспеу

Қынаптық ортаның бұзылысы,
індеттелу




Экзогенді жоғарылайтын
Механикалық зақымдалу (тампон енгізу, сексуалды қатынаста)
Спринцтеу, механикалық контрацептивтер, массивті індеттелу

қажет етуінің кеңінен таралған түрі
75% әйелдерде өмірінді 1 рет КВ

дамыған және 5% әйел бұл аурудың рецидивті түрімен ауырады

Жүктілік кезінде таралуы 45% жетті

80-90% жағдайда КВ Candida albicans шақырылады.
Қалған жағдайларда КВ Candida glabrata, Candida parapsilosis и Saccharomyces cerevisiae шақырылады.

контрацептивтер
Гликоген өнімінің
жоғарылауы
Эстрогендер және прогестерон
концентрациясының өзгерісі

Саңырауқұлақтардың

қынап қабырғасына
Адгезиясы

Шырышты қабықшаның саңырауқұлақтармен колонизациясы

Антибиотиктер

Қалыпты флораның
басылуы

Кандидозды вульвовагиниттің патогенезі

жыныс мүшелердің қышуы және ашуы
тәуліктің екінші жартысында, сулы

процедурадан, жыныстық қатынастан, көп жүргеннен , етеккір кезінде, қышудың қозуы

Кандидозды вульвовагиниттің клиникасы

әдіс (тұқымын, түрін, санын анықтауға мүмкіндік береді, саңырауқұлаққа қарсы препараттарға

сезімталдығын және басқа микроорганизмдермен колонизациясын анықтайды)
Экспресс-әдістер (басқа флораны анықтауға мүмкіндік бермейді)

Диагностикасы

– вагиниттің қоздырғышы ретінде үшінші орын алады.
Жыл сайын бүкіл дүние

жүзінде170-180 млн. адам ауырады.
Трихомониаз жыныс жолымен беріледі, 30-80% әйелдердің жыныстық жұбында кездеседі
Трихомонадалар – ЖЖЖА басқа қоздырғыштарға «транспортты зат» болып табылады.

Lossick J.C. Epidemiology of urogenital trichomoniasis. In:Honigberg BM, ed. New Lossick J.C. EpideMiology of urogenital trichomoniasis. In:Honigberg BM, ed. New York::Springer-Vcrlau, 1990: 311-23

трихомониаз симптомсыз өтеді.
Трихомониаз қағанақ қуығының мерзімінен ерте жарылуының және мерзімінен

ерте босанудың қауіп факторы болуы мүмкін

Sopcr DE, Bump RC, Hurt WG. Am.J Obstet Gynecol 1990: 163: 1016-21

және қызару
Диспареуния
Дизурия
Жатыр мойнында нүктелі дақты бөртпелер
Қынаптың

рН жоғарылауы

Аурудың симптомдары және клиникалық көріністері жеткілікті болмағандықтан, олардың негізінде дұрыс диагноз қою мүмкін емес.

Трихомониаз клиникасы

жағындының микроскопиясы
Сұйық қоректік ортада культуралды (бактериологиялық) диагностика

Зерттеу уақаты:
Емдеуге

дейін және емдеуден 10-14 күннен кейін
көрсетулері бойынша

Трихомониаз диагностикасы

шақырылады
Вагиноз – вагиниттен айырмашылығы қабыну реакциясы болмайды
БВ негізінде – қынаптың

микрофлорасының балансының бұзылысы, дисбактериоз болады

өтетін қынаптық инфекцияның жоғарылағаны байқалады.
Жыныс мүшелерінің қалыпты флорасы кейбір

жағдайларда көптеген бактериалды этиологиялы аурулардың қоздырғышы болып табылады, олар анада, нәрестеде және жаңа туған балада ауыр инфекциялық патологияның дамуының тікелей себебі болып табылады.

факторлар
Экзогенді
антибиотиктер, цитостатиктер, кортикостероидтар, антивирусты, саңырауқұлаққа қарсы препараттармен терапия, сәулелендіру (сәулелі

терапияда)
жыныс мүшелерінің жеке гигиенасының бұзылысы
жиі және шектен тыс қынаптық душтар, спринцтеу
даму ақаулары және босану кезіндегі жыртылудан кейінгі деформациялық тыртықтар, хирургиялық шаралар және/немесе сәулелі терапия
Hymen, қынап қабырғасының кистасы немесе полипі
қынапта, жатырда бөгде зат, қынаптық тампондар, немесе диафрагмалар, пессарии, ЖІС және т.б.
спермицидтер

факторлар
Эндогенді
жасқа байланысты гормоналды өзгерістер (операция, менопауза кезінде) жүктілік патологиясында, түсіктен,

босанудан кейінгі (гормоналды стресс)
жергілікті иммунитет жүйесіндегі бұзылыстар
қынаптық микроорганизм дер арасындағы қынаптық антибиоз немесе антагонизм бұзылыстары
Лактобацилла шығаратын Н2 О2- концентрациясының төмендеуі, Н2 О2 – қынаптық сұйықтықта азаюы
Қынаптың шырышты қабатының гипо- немесе атрофиясы, содан қынаптық эпителияның клеткаларының рецепторларының бұзылысытары
БВ байланысты, асқазан-ішек жолындағы резервуар ретінде микроорганизмдердің жиналуы

жатыр ???

эпителиясының
құрылысы және
функциясы
Гормоналды
статус

микроорганизмдер қынаптық сұйықтықтың 1 граммында болады
анаэробтар:аэробтар қатынасы= 100:1 - 1000:1
Gardnerella

vaginalis 60% - 75%
Mobiluncus sp. 50% - 70%
Mycoplasma hominis у 60% - 75% сексуалды белсенді әйелдерде

оң болуы
«Кілттік клеткалардың» болуы
Қынаптың шырышты қабатында қабыну реакциясының болмауы
БВ патогномониялық

симптомдары жоқ

көпіршіктерінің болуы
Жабысқақ және созылатын
Жағымсыз иісті

Лабораторлық зерттеу
Шағымы, анамнез,
қарау
Экспресс-
диагностика
Культуралды
зерттеу
Гонококктар

Герпес-вирус
Трихомонада Цитомегаловирус
Саңырауқұлақтар ВПГ
Хламидия Ақшыл трепонема
Уреаплазма АИВ

Диагноз

Қынап инфекциясын анықтау алгоритмі

NaCl ертіндісі): трихомонад, псевдомицелия, Mobiluncus sp., лейкоцитозды аанықтау үшін;
Қара аймақтың

микроскопиясы: ақшыл трепонеманы анықтау;
Боялған жағындының микроскопиясы (метилен көгі, Грам бойынша, жасыл тұрақты және т.б.): гонококк, трихомонада, саңырауқұлақты анықтау, қынап биоценозын, лейкоциттердің функционалды белсенділігін анықтау;
Иммунофлюоресцентті микроскопия: хламидий, уреаплазма, микоплазма, саңырауқұлақтарды, вирустарды анықтау

тобының препараттары
- метронидазол
- тинидазол
- орнидазол
Клиндамицин (2% далацин-вагиналды крем)
Линкомицин
Левомицетин

қышқылы 0,02 г)
Нео-Пенотран(метронидазол 0,5г+миконазол 0,1г)
Тержинан (тернидазол 200 мг + неомицин

100 мг + нистатин 100000 ЕД + преднизолон 3 мг)
Полижинакс (неомицин + полимиксин В āā 35000 МЕ + нистатин 100000 ЕД)
Макмирор комплекс 500 (нифурател 500 мг + нистатин 200000 ЕД)

дисбактериозын коррекциялау

дисбактериозын емдеу

эпителиалды жабындысының дефектісі
Жатыр мойны эрозиясының этиологиясы:
Қабыну генез;
Гормоналды генез;
Туа пайда болу.
Клиникасы:
Көп

мөлшерде ақкір;
Кейде жанасқан кезде қан ағулар.
Диагностикасы:
Айналармен қарау;
Жай және кеңейтілген кольпоскопиямен нысаналы биопсия;
Онкоцитологияға жағынды алу
Цервикалды каналдан алынған жағындыны бактериоскопиялық және бактериологиялық зерттеу.

енгізу,
Жатыр қуысын қырғаннан кейін (түсік);
Бала жолдасының қалдықтарын қолмен бөлу және

шығару;
Ұзақ сусыз кезең.

кеңеюі
Шырыштың ісінуі
Түтік өзегіне дегі сұйықтық
Түтіктің
Интерстициалды және
ампулярлы бөлімінің жабысуы
Гидро-
сальпинкс
Пио-
сальпинкс

Созылмалы түріне ауысу
(өте сирек)

жиі өршуі .

жоғарылауы, іштің төменгі жағындағы ауру сезімі, іріңді бөлінулер, лейкоцитоз солға

ығысумен, жұмырланған қосалқылар анықталады.
Қоздырғыштың емес, организмнің аутосенсибилизация типі бойынша. Клиникасы: шаршағыштық, дене температурасының жоғарылауынсыз, ауру сезімінсіз көңіл-күйдің тез өзгеруі, жалпы жағдай бұзылыстары, лейкопения.

панметрит
Сол жақты

Клиникасы:
↑ t, қалшылдау, іштің төменгі жағындағы ауру сезімі, алдыңғы параметритте зәр шығарудың бұзылысы, артқы параметритте тенезм және нәжісте шырыштың болуы, ЭТЖ жылдамдауы, пальпация кезінде инфильтрат жатыр қабырғасынан жамбас сүйектеріне дейін анықталады.
Аяқталуы:
Айығу, іріңнің қуыққа, тік ішекке пупартты байламға ағуы.

кейінгі екінішілік түрінде дамиды
Таралу жолдары:
Гематогенді;
Лимфогенді;
Интраканаликулярлы.

температура, қалшылдау, жүрек айну, құсу, метеоризм, ішек атониясы, қынаптық тексеруде

кіші жамбастан шығатын ауру сезімді конгломерат анықталады.
Жабық – бірнеше күннен 2-3- ай.- дене температурасы төмендейді, сұйықтық сіңіп кетеді, кейде іріңді процесс – дуглас аймағының абсцесінің белгілері пайда болады, ол дренажды түтікпен кольпотомияны қажет етеді.

Іріңдіктің түзілуі
мүшелерінде
жабысқақ процесі
дамиды

түтіктерінің өткізбеуі
жабысулар

зақымдалуы;
Көп ошақты болуы.

жаңа туған балаларда да кездесуі мүмкін (конъюктивит, отит, пневмония);
Жиі бедеуліктің

себебі;
Антибактериалды препараттарға төзімділік.

кездеседі;
Жиі екіншілік процесс, бірінішілік ошағы басқа жерде болады;
Клиникасы зақымдалуға байланысты:

ошақты, инфильтративті, казеозды, тыртықты-жабысқақ.

үзу;
Қоздырғышына байланысты рационалды комплексті антибактериалды терапия;
Ерте реабилитация - физиотерапия;
Жатыр ішілік

шаралардың алдында қынаптың санациясы;
Жыныстық жұпты емдеу;
Созылмалы ӘЖМҚА ауруларды «Д» есепке алу.

жанұя, бүкіл ұлт денсаулығы.
(В.Пикуль, 1987)