Желто?сан ж?лдыздары

1986ж. Желтоқсан оқиғасы қазақтың басы бірігіп бір жұдырықтай жұмылған әрі

бақытты, әрі қайғылы күн еді. Бүкіл ұлттың сүйегіне таңба түсіріп, әділетсіз шешім қабылданып, халықтың ар-намысы таразыға салынған сын сағатта дүлей күшке қаймықпай қарсы шыға келген жастарымыздың ерен еңбегі ешқашан ұмытылмайды.

қаламызда мыңдаған қазақ жастары наразылық білдіріп,шеруге шықты. Олар: «Тәуелсіздік керек!»

қазақ елінің өз көсемі сайлансын!-деген тілек білдірді.Сол кездегі Қазақстан Компартиясының орталық комитетінің 18 минутқа созылған Дінмұхамед Ахметұлы Қонаевтың орнына Кеңестер одағының Комунистік партиясы Разуловсийдің ұсынысы бойынша Генадий  Колбинді тағайындаған.  Республика жұртшылығы бұл адаммен мүлдем бейтаныс болатын, бұл сылтау ғана, елі киіздің көп жылдар бойы ой санасына қордаланып жатып шыдам – шарқы таусылып барып, бұрқ етіп шыққан арман көрінісі еді. Өз елінің тәуелсіздігін талап етіп шеруге шыққан жастарға «Бұзақылар», «Ұятшылдар» , «Нашақорлар» деген кінәлар тағылды.

құмда
Ертеңін ойламаса шығарма еді
Қылышынан қаң тамған тентек сұмға.
Қалмады қай қырларда

сүйектерің
Тәуелсіздік ақ таңын тілеп келдің
Боздаған бота дауыс көкті тіліп
Талайын жырға бөлеп жүректердің.
Қара дауыл келседе қару алып
Қасқайып жастар шықты қарсы тұрып.
Тілектері бір еді, бірге шыққан
Бейбітті қолдан алу тасқын болып.
Шүкір қыл жеттік міне ақ таңына
Жақсылыққа жақтаушы жақ болама?
Ұмытпа қалай келдік, кімдер менен?
Түйіп ал сен осыны, нақ санаңа!
Мұхтарқанов Азат Мамырбекұлы,
Катонқарағай,2015ж

жастар жаман оймен барған жоқ. Олар бейбіт жолмен тәуелсіздікке қол

жеткізу үшін қатысқан. Енді міне, осы желтоқсан көтерілісіне қатысқан ағаларымыз бен апаларымыздың арқасында ата-бабаларымыз үш ғасырға жуық уақыт бойы армандаған тәуелсіздікке қол жеткіздік. Бұл оқиға дүниені дүр сілкіндірді. Бұл желтоқсан көтерілісіне қазақ ел аузында жүрген, тарихта аты қалған Қ.Рысқұлбеков, Л.Асанова, С.Мұхаметжанова, Е.Сыпатаев апаларымыз бен ағаларымыз қатысты.

қатарында жас өмірін жалау еткен қазақтың , қайсар ұлы Қайрат

Рысқұлбеков халқымыздың ұлттық батыры ретінде өз есімін ел жадына мәнгілік жазып кетті . Сол кезде Ләззат небәрі 16 жаста еді. Ол Алматыдағы көркемсурет училищесінің студенті болса, Ербол энергетика институтының студенті еді. Ол ауруханаға 18- желтоқсан күні ауыр жараланып түскен 22- күні қайтыс болды.

облысы Тарбағатай ауданы, Ақмектеп ауылындағы Ленин жолы атындағы 8 жылдық

мектепті үздік бітірді, қоғамдық жұмыстарға белсене қатысты, осы арқылы мұғалімдер мен оқушылар арасында зор беделге ие болды.1985 жылы сегіз жылдықты үздік бітірісімен, Өскемен қаласында мұғалімдер даярлайтын оқу орнының қазақ бөлімінде оқиды. 1986 жылдың 19 желтоқсанында Өскемен қаласындағы әмбебап дүкенінің маңайына жиналған жастар Алматы оқиғасының шындығын білуге, ізгі-тілек, ниетін білдіруге барған. 16-желтоқсан күні өткен жиналысқа анасымен бірге барған Сабира атып тұрды Ол: -Бәріне кінәлі мен. Алаңға мен үгіттеп апардым .Оларды оқу орнынан қумандар. Шеруді де мен ұйымдастырдым, -деп таймастан. Күтпеген жерден кесіп айтқан Сабираның сөзінен жұрт тынып қалды. Оларды семсердей сөздің сесі басты.-О, не дегенің, қызым-ау,- деген анасының шарасыз даусы ғана естілді. Кенеттен Сабира жиналысты тастай салып жүгіре жөнелді. Дүрбелеңге үн қосқаны үшін, өзінің ар-намысына, анасына атасына масқара сөздер айтып, балағаттағанына, училищеден жазықсыз шығарылғаны үшін шыдай алмай Өскемен педучилищесінің 1-курс студенті Сабира Мухамеджанова жатаханың 5-қабатынан құлап өледі.Үлбіреген қызғалдақ мезгілсіз қиылды. Біз Сабира әпкемезді желтоқсан құрбаны ретінде мәңгі есте қалдырамыз.

жүрегінде күдік басым: 16 жасында қыршын кеткен Ләззат «өзін-өзі өлтірді»

дегенге Алтынай Асанова әлі күнге дейін сенбейді. Ләззат Асанова 1970 жылы қазіргі Алматы облысы Жаркент ауданына қарасты Айдарлы ауылында дүниеге келген. Жастайынан зерек өскен бала орта мектепті үздік бітіріп, Алматыдағы Чайковский атындағы музыка училищесіне өз талантымен оқуға түседі. Оның анасы Алтынай Асанованың айтуынша, 16 жастағы Ләззат 1986 жылы училищенің екінші курсында оқып жатқан еді. Ал желтоқсанның 25-і күні тұңғышының өлімі туралы суық хабар Айдарлы ауылына жеткен. Азалы күнді ана қинала еске алады

Сыпатаевқа қойылған ескерткіш

етуде.

Қайраттың әскердегі кезі
Сәбира Мұхамеджанова

малшы әулетінде дүниеге келді. Қайрат 1973-1981 жылдары Шу ауданындағы Төле

би ауылына орналасқан Сәду Шәкіров атындағы мектеп-интернатта оқып сегіз жылдық білім алды. Мектепте сабақты жақсы үлгеріп, кластан класқа емтихансыз көшіп отырды. Қоғамдық жүмыстарға белсене аралаласып, мектептің бастауыш комсомол ұйымының хатшысы болды. Ал 1981-1983 жылдары Бірліктегі бұрынғы Киров атыңдағы орта мектепте оқып, он жылдықты бітірген соң, әскер қатарына шақырылғанға дейін әкесі Ноғайбайға жәрдемші-малшы болып, Көктерек товарлы-сүт фермасында жұмыс істеді. 1984-1986 жылдары Амур өлкесі Белогор қаласыңда әскери міндетін абыроймен өтеді. Әскери-саяси қызметтердің үздігі ретіңде бірнеше мақтау қағаздарымен марапатталып, әскери бөлімше командирлері ата-анасына алғыс айтқан құрмет қағаздарын жіберді. 1986-жылы мамырда әскери борышын өтеп ауылға келіп, тамыз айында әскери бөлімшенің жолдамасымен Алматы сәулет-құрылыс институтына келіп сынақтан сүрінбей өтіп, оқуға түсті. 1986-жылы 16-желтоқсанда Қазақстанның бас тізгіні қайдағы біреуге тапсырылуына бейбіт наразылық білдірген жастар мен студенттерге қосылып, Орталық алаңға шығып, шеруге қатысты.

жылы 1- қаңтар күні Көктеректе нағашыларының үйінде ұйықтап жатқанда ұстап

әкеткен. Оған Савицкий деген милиционерді өлтірді деген айып тағылып, ауыр жазаға - өлім жазасына кескен. Қайрат 21 жасында 21 күн сот алдында нақақтан шырылдап, Семей түрмесінің 21- камерасында 21- мамыр күні қапылыста қайтыс болды.(1988). 1992 жылы 21 ақпанда ақталды.

пиғыл менде жасымақ.

Күнәдан таза басым бар,
Жиырма бірде жасым бар.
Қасқалдақтай қаным бар,
Бозторғайдай жаным бар...

жылы КСРО Жоғарғы Кеңесі оған берілген ату
жазасын 20 жыл

бас бостандығынан айыру жазасымен
ауыстырды.1988 жылғы мамырда-қайтыс болды.
1996 жылғы 9 желтоқсан – «Халық қаһарманы» атағы
берілді.

Қайрат Рысқұлбеков 1966-1988 ж.ж

алаңға бардым ... Тек қана ол жерге барған себебім, бар

мақсатым, біріншіден, ол жерде не болып,не істеп, не қойып жатқанын өз басым, көзіммен көру болды. Екіншіден, алаңда қазақтың уыздай жас қыздарын ұрып – соғып, өлтіріп жатыр дегенді елден естіген соң, өз басым қолымды жайып"күл болмасаң, бүл бол" деп отыруға еркектік ар-намысым жетпеді. ..Оның үстіне "Қыздың жолы жіңішке" деген. Менің түсінігімше, әйел адамдарға ер адамдар тұрмақ, аң екеш аңдардың – хайуандардың еркегі де – ұрғашысына мүйіз болмаса тұяқ көтермейді. Ал, біз бәріміз де аң емес, адамзаттың ұлы – адамбыз... Міне, қысқаша айтқанда осындай түсінікпен, әйел затына ер болып, өз қол ұшымды беріп көмектесуге, оларды арашалап – қорғау үшін барғаным рас. Сол жерде қолымнан келгенімше бар көмегімді бергенімде рас. Ол үшін әлі күнге дейін өкінбеймін, керісінше үлкен мақтан тұтамын. Бірақ та бір құдай өзі куә, адам баласын өлтіргенім жоқ… Ал,әйел затына айуандықпен қол көтеріп,шашынан тартып,көкпарша сүйрегені үшін бір милицияны ұрып-жыққаным рас.Ол адам күні бүгінге дейін аман-есен,зыр жүгіріп жүр. Өз қолыммен жасаған бір теріс қылық,бар қылмысым осы ғана...»

барған көппенен.
Барғаны үшін Қайратты,
Жазалады ғой теріс ниетпен.
Қайраттай біздің көптеген,
Ағалар мен

әпкелер,
Жер жастанды жазықсыз.
Өмірін қиып шын ерлер.
Батырлардың арқасында
Еркін өмір сүрудеміз.
Керек болса батыр болар,
Біз олардың іздеріміз.
Дандыгулов Бекзат Амансерикович, Солоновка,2015ж

айналайын
Тарихта өрлігіңді тербетеміз
Қайрат атың өлшенбек тым-тым биік
Ел үшін өлген арыс-

елін сүйіп
Қаймықпай,қайран ағам, шықты алаңға
Тұрса да тас үкімет, жарым жылдық
Ел үшін, құрбан менің жаным деді
Көзінен бір мұңаю көрінбеді!
Ел үшін, суық темір жастаңғаны
Білгенге бұл ерлігі төленбейді.
Ақ таңы атып, Қайрат, тыным тапты
Елім деп, пәк жүрегі, жылап жатты.
Мұндай ер, мың ғасырда, бір туады
Көрсетіп үлгі өнеге даралықты!
Мұхтарқанов Азат Мамырбекұлы,
Катонқарағай,2015ж

жауапқа тартылды. 99-ы сотталды. Алматы қаласы бойынша 2401 адам қамауға

алынып оқудан 309 студент шығарылған, 99-ның ішінде 2 адам өлім жазасына кесілген. Олар: Қайрат Рысқұлбеков, Мырзағали Әбдіқұлов. Желтоқсан оқиғасында ерен ерлігімен көзге түскендер өте көп, солардың бірі – Қайрат. Ол қыршын жасын қиды. Оған үлкен айып тағылды.

қайтыс болды
Сәбира Мұхамеджанова - белгісіз себептермен қайтыс болды
Мырзағұл Әбдіқұлов-

ату жазасына кесілген.

Тарихта бұл есімдер “ЖЕЛТОҚСАН-86”
деген атпен мәңгі қалды

бір минут үнсіздік жариялап еске алайық.