?ылыми жоба Білім беру ?йымдарында психологиялы? ?ызметті ?йымдастыру ж?не р?лі Т?л?алы? да?дарыс ж?не психологиялы? к?мек к?рсету

Тұлғалық дағдарыс және психологиялық көмек көрсету»
 
 

қызметінің мазмұны
Жобаның өзектілігі:
Тұлғалық дағдарыс жайлы жалпы және ғылыми теориялық

мағұлұматтар алу,
тұлғалық дағдарысқа ұшыраған адамның негізгі белгілері
мен психологиялық қолдау
көрсету аспектілері, жеткіншектік жас дағдарысында қолданылатын
ең тиімді психотехнологиялар және оларды қолдану арқылы мәселені
шешу маңызына түсінік беру.
Жобаның мақсаты: Мектеп психологі жұмысындағы дағдарыс кезіндегі
жұмыстардың бағыттары мен зерттеу әдістерін жүйеге келтіру.
Жобаның міндеті:
Жеке тұлға даму ерекшеліктерін ескере отырып психологиялық қызмет көрсету
проблемасы бойынша ғылыми-әдістемелік еңбектеді талдау;
мектеп психологі жеткіншектер ерекшеліктерін зерттеу жұмысының негізін құратын
психодиагностикалық әдістемелерді іріктеп алып, оларды жүйеге келтіру;
жеткіншек жасындағы мектеп оқушыларының жекелік психикалық қасиеттерін зерттеп,
ауытқуы байқалған балаларға көмек көрсету жолдарын анықтау.
Зерттеу базасы: Пригород жалпы орта білім беретін мектебі.
Зерттеу барысында келесі психологиялық ғылыми зерттеу әдістері қолданылды:
Психологиялық ғылыми еңбектерді теориялық талдау, оқушылардың жекелік қасиеттерін
зерттеуге Шмишек, Стреляу тестерін пайдалану жолдарын үйрену,
«Әлеуметтік мазасыздану шкаласы» әдістемесі, балалардың мазасыздану деңгейін
пиктограмма және басқа әдістемелер көмегімен зерттеу, жиналған мәліметтерді талдау,
нәтижелері бойынша түзету-дамыту жұмыстарын жүргізуге арналған материалдарды жинақтау

Онымен врач-психиаторлар айналысты. Олар жан ауруымен ауыратындардың  өмір сүру тарихын,

мінездерін бақылап, оларға диагностика жасау, емдеу және олардың табиғаты туралы кәсіби қорытындылар жасады. Психиаторлардың ең басты назары-дені сау мен ауру адамдар арасындағы тұлғалық айырмашылықтарын белгіледі. Ауру адамдардың тұлғалық ерекшеліктері қалпынан тыс ұлғаюда, дені сау адамдарда ол біркелкі көріністе болды. Экстраверсия, интроверсия, қозу мен тежелу, мазасыздықтар  адамға қатысты. Дәрігер- психиаторлардың тұлға туралы берген анықтамалары дені сау паталогиялық, акценттелген (норманың ең соңғы шегіне сай) тұлғалардың келбеті жөнінде термин берумен шектеледі. Мүндай анықтамалар психотерапиялық мақсаттарды шешу үшін дұрыс болып табылады. Мұндай терминдер психологиялық мақсаттарды шешуге тым қысаң келеді.

дамуы мен қалыптасуын эпигенетикалық принципке сүйене отырып түсіндіреді және өмір

сүру барысында болатын тұлға дамуындағы 8 дағдарыстың болатынын белгілейді.
1.    Алғашқы өмір сүру кезеңінде болатын сену, не сенбеу.
2.    2-3 жас арасында болатын күмән мен үят.
3.    3-6 жас аралығында белсенділік пен оған қатысты болатын кінәләну.
4.    Еңбек қорлық және  оған қарсы толық мәнде болмаушылық.
5.    12-18 жас аралығындағы болатын тұлғаның өзін - өзі белгілеуі   мен жеке дара даралануындағы топтамалар мен дау-дамайлар.
6.    20 жас шағындағы өз шектеулігі мен қоғамға  араласушылығы мен оған қарсы мәндері.
7.    30-60 жас аралығында жас ұрпақ қамқорлыққа өзін-өзі жегуі.
8.    60 жас және одан жоғары жаста өткізген өміріне қанағаттануы мен өкіну, түңілуі.

қарсы жауап береді.
Өз құқығын қорғауға тырысады.
Басқарушы іс-әрекеті : Ойын

алуындағы қиындықтар.
Басқарушы іс әрекеті ойын
Ашушаңдық.
Қорқыныштар, жоғары мазасыздық деңгейі

төмендеуі
Ересектермен кикілжіңдерге келу.
Басқарушы іс-әрекеті: Құрдастарымен қарым- қатынас

санасу.
Күн тәртібі.
Тыйым салулырадың нақтылы тәртібін қою.

ойындар, өлеңдер).
Құртастарымен қарым- қатынас жасауын қолдап отыру.
Қосымша сабақтарды азайту.
Көбірек мадақтау.

ешкіммен салыстырмай, қабылдау.
Досы болу.

Пригород жалпы орта білім беретін мектебінде жүргізілген психодиагностикалық
әдістеменің нәтижесін

келесі кесте бойынша көрміз:
Қорытынды әдістеме 7-8 сынып оқушыларына жүргізіледі.
Жалпы 86 оқушы зерттеледі. Методика нәтижесін нормативтер көрсеткіші бойынша бағаланды.
Оқушылардың 30 пайызында мазасыздану деңгейінің жоғарылылығы байқалады.
Оның негізгі себебі, сынып ішіндегі қарым-қатынасқа, ұялшақтыққа, өзіне және айналадағыларға деген бейадекватты қ
арым-қатынасына келіп тіреледі. Бұл жағдайлар тереңдеп кетпес үшін, мазасыздану деңгейі жоғары болған оқушыларға көбірек көңіл бөліп, жеке әңгімелесу керек.
Сонымен қатар, сынып ішінде, топтық іс шаралар кезінде көбіек арластырып, сабақты әр уақытта сұрап, сұрақтарды көбірек болып, топтық әңгімелер, баланың жеке
мәселесін ұмыттыруға негіз болатын жеке әңгімелерді жүргізу қажет.

28. Олар ішінен ситуативті мазасыздану деңгейінің барлық көрсеткіші бойынша 58

пайыз, жекелік мазасыздану көрсеткіші бойынша 63,9 пайыз мазасыздану көрсетті.
Сонымен, мектептегі кездесіп жатқан түрлі оқиғаларға байланысты барлық мектеп оқушыларының жалпы жағдайын анықтау мақсатында, олардың жас ерекшелігін ескере отырып жүргізілген диагностикалық әдістемелер мазасыздану орта сынып және жоғары сынып оқушыларына біршама тән екендігін дәлелдеп берді. Мұндай мінез құлықтың негізгі себебі, оқушылардың орта мен қарым-қатынасының төмендегі, алаңдаушылықтың басымдығы, өзіне деген сенімнің жоқтығымен байланысты.

Ол үшін зерттеуші анықталған оқушылардың өздері туралы не ойлайтынын, мәселенің

себебі қандай екенін, сол жағдайда ол дұрыс түсті ме, не істеу керек деген сияқты мәселелерге баса назар аударып оның шешімін мұғалімдермен, ата-аналармен бірлесе отырып шешкен абзал. Тәжірибе барысында оқушылардың жалпы жағдайын анықтауға арналған зерттеулерді салыстырмалы түрде жүргізу үшін үшінші, жетінші-сегізінші, оныншы-онбірінші сыныптарда бір әдістеме боынша жүргіздік. Зерттеу нәтижесінің жалпыланған жиынтығын кестеде көрсеттік.

7-8 сынып оқушыларының арасында оқытушылармен, құрбы-құрдастарымен, тіптен отбасында қарым-қатынас қиындықтарына

бөленіп жүрген оқушылар бар екенін анықтадық

барысындағы барлық қиындықтары өзіне сенбеушілік пен, мазасыздануы, өзін төмен бағалаумен

байланысты екен. Сондықтанда оқушыларды бір коррекциялық топқа біріктіріп, коррекциялық жұмысты келесі бағыттар бойынша жүргізуді ұсындық:
1. Оқу дағдыларын қалыптастыру машықтарын жүргізу;
2. Баланың отбасы және қатарластары арасындағы қарым қатынасын реттеуге арналған ойын коррекцияларын ұйымдастыру;
3. Баланың қарым қатынасына кедергі болып отырған кейбір жеке қасиеттерін өңдеу қажет екенін түсіндіру және коррекциялау;
4. Баланың өзін-өзі бағалауын адекваттыққа жақындату мақсатымен баланың өзіндік бағалауын реттеу, көпнәрсе қолынан келетінін дәлелдеу мақсатында оның әрекеттерін ұйымдастыру.

, 2003.
Выготский Л.С. Проблема возраста. Вопросы детской психологии. Санкт-Петербург, 1997.
Выготский

Л.С. Кризис трех лет. Вопросы детской психологии. Санкт-Петербург, 1997.
Л.Ф.Обухова. Детская (возрастная) психология. М., 1996.
http://mam.ua/news/newsDetail.do?objectId=1158
http://www.tvoyrebenok.ru/krizis_child.shtml
http://sad-sosenka.ru/konsultacii/sovety-pedagoga-psihologa/58-krizis-3-let-ya-sam

бақыты – күресе білу, қуана білу, жұмыс істей білу және

басқалардан қалыспай, өмірге ілесе білу» В.Н.Терешкова