“ Астана Медициналық Университеті” АҚ Орындаған: Меркебаева.Ж 213 топ Ж

213 топ Ж Қабылдаған: Оразбай.П.О

олардың секрациясын реттеу. Зат алмасуды реттеудегі гормондардың атқаратын ролі.
Стероидты гормондар.

Жыныс гормондары.
Қалқанша безінің гормандары. Тұз-су алмасуының реттелуі.
Кальций мен фосфаттардың алмасуы.
Бүйрек үсті безінің гормондары.
Ұйқы безінің гормондары.
Қант диабеті.

олардың сөлдерінің бөлініуінің қалыпты жағдайдан ауытқуларын туғызатын науқастар туралы ғылым.

Гормон деген термин 1905ж Бейлис және Старлинг деген ғалымдарың 12 елі ішектегі бөлінуші секретин гормонын зерттеу кезінде енгізілген. Hormao – грек тілінде “ қоздырамын” деген мағынада. Жеке ғылым ретінде 1849ж Адиссон “қола ауруын” суреттеп жазғаннан басталды.
Гормондар – ағзаның дамуы мен заттар алмасуының реттелуіне қатысатын және қан немесе лимфаға бөлінетін, безді клеткаларда түзілетін заттарды айтады. Оларға тән қасиеттері:
әсер етудің дистанттылығы;
биологиялық әсердің қатаң тағамдылығы;
жоғарғы биологиялық белсенділік;

Гормондарға жалпы сипаттама.

ОЖЖ ( Ми қабығы)

Гипоталамус ( биогенді аминдер НА, АХ, серотанин)

Нейропептидтер

Жұлын Либериндер Статиндер
Вазопрессин
Гипофиз Артқы бөлімі Окситацин

Ортаңғы бөлімі Меланоцит
Соматотропты Алдыңғы бөлімі пролактин Сүт бездері

сүйекте Кортикотропты Тиреотропты Лютеиниздеуші Фоликуланы жетілдіруші

Бүйректің милы Бүйрек үсті безі Қалқанша безі Жұмыртқа безі Тұқым бездері
қабаты

Адреналин Кортизол Тироксин Эстроген Аднроген

аталуы . Мысалы, гипоталамус гормоны ( либериндер, статиндер), гипофиз гормоны(

тропты гормондар), қалқанша безінің гормондары( трийодтиронин, тироксин).

арқылыжеткізу ( пептидтік гормондар, адреналин). Мұндай гормондардың рецепторлары плазмалық мембрананың

сыртқы қабатында орналасады, гормон клетка ішіне өте алмайды, сигналды ц-АМФ арқылы жеткізеді.
Сызбанұсқа түрінде:
мембрана Белсенді емес протеинкиназа
Адреналин аденилатциклаза ц-АМФ
Белсенді протеинкиназа
Глюкагон АТФ
Белсенді емес Белсенді киназа
киназа фосфорилаза фосфорилаза

Белсенді емес фосфорилаза Белсенді фосфорилаза

ОЖЖ сигналын жеткізіуші гормондарға стероидтық гормондарды, тироксинді жатқызуға болады.Бұл гормондардың

рецепторы цитоплазмада болады, гормон қан арқылы клеткаға өтіп, цитоплазмада өзінің рецепторымен қосылып, онымен бірге ядроға өтеді. Стероидтық гормондар және тироксин транскрипция деңгейінде ақуыздың синтезіне , зат алмасуға өзінің әсерін тигізеді.
Ядро

Хроматин

Гормон Ақуыз синтезінің
репродукциясы не
индукциясы жүреді.

Гормон-рецептор

( инсулин, глюкагон,

адреналин, кортизол, тироксин);

Тұз-су алмасуына қатысатын гормондар ( альдестерон, вазопрессин);

Кальций және фосфат алмасуына қатысатын гормондар ( парагормон, кальцитонин);

Көбею, бөліну сияқты репрадуктивтікқызметке қатысатын гормондар
( эстрадиол, прогестерон, тестостерон);

Эндокриндік бездердегі гормондардың синтезіне және секрециясын реттеуші гормондар ( троптық гормондар, гипоталамустың либериндері мен статиндері);

Гормондардың ситезі жүретін жерлердегі метоболизмді реттеуге қатысатын гормондар ( простогландиндар, гистамин, соматомедин, секретин гастрин, т.б);

2 түрі синтезделеді:
Нейрогормондар – либериндер, үдетушілер;
Нейрогормондар- статиндер, тежеушілер;
Гормондардың

синтезделуі және олардың бөлінуі , белгілі бір тәртіппен яғни теріс қайиымды байланыс арқылы реттеліп отырады. Осы жолмен реттеудің 2 жолы бар:
Қысқа қайтымды байланыс – мұндай жолмен гипоталамустың гормондары мен троптық гормондардың бөлінуі реттеледі.
Ұзақ қайтымды байланыс- әртүрлі бездерден бөлінетін гормондар немесе зат алмасу кезінде түзілетін заттар мен гипофиз гормондарының немесе гипоталамус гормондарының арасындағы байланыс.
Гипофиздік гормондардың бөлінуі либериндердің көмегімен жылдамдатылса, статиндер көмегімен тежеледі. Гормондар синтезі мен бөлінуі реттелініп отырмаса , ағза көптеген ауруларға шалдығуы мүмкін. Мысалы, қант диабеті, гиперкортцизм, зоб, т.б

КӨМІРСУЛАР

МАЙЛАР

Амин қышқылдары Моносахаридтер Глиценрин ЖМҚ

NH3 3-ФГА

ПЖҚ ала
NH3 Ацетил- КоА
Аспартат ОА
СО2 ГТФ
ФЕП
ОА малат аспартат
Глюкоза Цитрат
Цитрат £-КГ Кребс фумарат пурин, пиримидин
циклы сукцинат арг ОА Ацетил-КоА Сукцинил-КоА
Асп МҚ
Арг стероидтар ГЛУ ГЕМ Мочевина