Қарағанды Мемлекеттік Медицина Университеті Қазақстан тарихы мен саяси

Ғылыми-техникалық төңкеріс және ғалымның әлеуметтік жауапкершілігі.

Тексеерген: Нұрмаханова Н Ж
Орындаған: Абилова Г.Н.
Кушекбаева З.А.
503 топ емдеу ісі


Қарағанды – 2010ж.

ӘЛЕМНІҢ ЖАҢА ТАБИҒИ-ҒЫЛЫМИ СУРЕТІН ҚҰРУҒА ЖӘНЕ ӨНДІРІС ПРОЦЕСІНДЕ АДАМНЫҢ РӨЛІ

МЕН ОРНЫНЫҢ ӨЗГЕРІСІНЕ ӘКЕЛЕТІН ҒЫЛЫМ МЕН ТЕХНИКАНЫҢ САПАЛЫҚ ӨЗГЕРІСІНІҢ ЖИЫНТЫҒЫ.

Анықтама

даму кезеңдеріне тоқтала кету керек:
ҒТТ құрылу кезеңі- XIXғ аяғы мен

XX ғ басы
ҒТТ алғашқы көріністері- 30 жыл
ҒТТ дамуы- 50 жылдардың ортасы
ҒТТ жаңа кезеңі ХХ ғ 70 жылдары

ҒТТ жетістіктері таңғаларлықтай. Ол адамды космосқа ұшырды, жаңа энергия

көзі атомды ашты, жаңа техникалық заттар (лазер) мен ақпарат құралдарын т.б. берді. Қазіргі ғылым – “қымбат тұратын рахат”. Әртүрлі салада зерттеулер жүргізу үшін миллиардаған доллар қаражат қажет. Дамыған елдерде ғылымға мемлекет тарапынан 2-3% қаражат бөлініп отырады. Ғылым Поппер бойынша тек қоғамдық өндіріске пайда әкелмей, сонымен қатар адам жақсы өмір сүруіне, ойын дамытуына септігін тигізеді. Өндіріс орындарының бірқатар өсуі және оны басқару жүйесінің жетілуі ҒТТ байланысты. Өндірісте жаңа технологиялар пайдалануға беріліп, өндіріс пен ғылым арасындағы байланыс нығайып, өнім интенсивтілігі өс үстінде.
ҒТТ қоғам өмірінің барлық жағына да елеулі әсер етуде.

үлкен маңызға ие. Ол күрделі және көптүрлі, көптеген факторлар санынан

жиналатын, ғылымның этикалық аспектілерінің біршама кең жағдайымен тығыз жанасады. Ғалым өзінің шығарған ғылыми “өнімінің” толықтығына жауапты:
одан материалдың нақтылығына басты назар салу
өзінің әріптстерінің жұмыстарын қолданарда түзетулер енгізу
талдау жасаудың қатаңдығы
қорытынды жасаудың мықты негізделуі күтіледі.
Бұл қарапайым, яғни жеке бас этикасы болып саналады

Ғалымның жауапкершілігі оның еңбектерінің техника және экономика өнімдері

арқылы қолданғандағы нәтижелері және түрлері туралы сұрақ туындағанда біршама кеңейе түседі. Ғалымның ғылыми жұмысы барысындағы әрекеті өткен немесе болып жатқан кризис ағымының дамуына қатысы бар деп ойлау бұрыс. Бұл жердегі ой керсінше ғалымдардың бірлестік дауысында, олардың кәсіптік позициясында болмақ.

адамның орталық жүйке жүйесінің құрылысы мен қызыметін зерттейтін нейробиологияның қарқынды

дамуы анықталған. Химия және фармакологиның дамуы медицинаны адамның психикасына және мінез құлқына әсер ететін көп мөлшерде жаңа активті дәрілік заттармен байытты. Нейрохирургия жетістіктері миға қиын және нәзік операцияларды жүргізуге мүмкіндік алды.

миы қызметінің құпияларына енуге талпынысы бірқатар қажетті моральды-эстетикалық және құқықтық

проблемаларды шығарды.
Заманауи ғылымның ерекшеліктерінің бірі болып оның өндіріспен тағыда біршама жақындауы, ғылыми жаңалықтың ашылу кезеңі мен оны практикада қолданудың арақашықтығы қысқаруда, ғалымның жауапкершілігі көбеюде.

арасында, әсіресе ғалымның қоғамдық жауапкершілік және оның қызметінің ұнамды-этикалық бағасының

жедел және тұрақты сұрақтары талқыланғанда адамның гендік инженериясы, биотехнология, биомедициналық және генетикалық зерттеулер негізгі орынды алады. Гендік инженерияның дамуы тарихта баға жетпес ғылыми жаңалық болып, 1975 жылы әлемнің жетекші ғалымдары тек адамға ғана қауіпті емес, сонымен қатар планетамыздағы барлық тіршілікке потенциялды қауіпті зерттеулер қатарын уақытша тоқтатып, өздерінше мораторий бекітті. Ғалымның жауапкершілігі “қосыламыз” немесе “қарсы” дилеммамен соқтығысқанда үлкен анықтық пен айқындықпен көтеріледі, мысалға, жиырмасыншы ғасырдың басында медицинада, Эрлихтің эпохальды жаңалығында оның сифилиске қарсы бірінші радикальды заттары –препарат “606” сияқты орын алды.

оның практикамен қоса сол уақытта “ең алдымен зиян тигізбе” принцпімен

басқарылды, және қазірде ол “гипократ антында” қолданылады. Эрлих басқа принцпті ұсынады: “ ең алдымен пайда келтір”. Бұл принцптер ғалымның арұятына, тікелей жауапкершілікке бағыттап тұр.

Соңғы жылдары гендік инженерия сұрақтары бойынша дискуссия, тұқымқуалаулықты емдеу үшін

гендік инженерия әдістерін іс жүзінде қолдану мүмкіндігіне байланысты, жаңа импульстерді иемденіп келеді, біруақытта бұнымен бірге генетикалық бақылау сұрағы жаңа қоғамдық-экономикалық және моральды-этикалық сипат алып барады. Гендік терапия туралы неміс зерттеушісі И.Рейтер генетикалық материялды ақауды дұрыстау мақсатында енгізу деп түсінеді. Кейбір ғалымдар генді технологияны адамға қолдануға қарсы, өйткені кейінгі жаңалықтар ізін қадағалау мүмкін еместігін айтады. Бір жағынан тұқымқуалау ауруымен ауратындар тек осы гендік терапияға үміт артып отыр.

ала ма? Егер белгілі бір деңгейде этикалық өзіндік реттелуге қабілетті

болсаҰ
Генетикалық инженерияның дамуы көптеген ғалымдарды ғылымның қоғамдық жағдайларында және ғылыми зерттеулердің қоғамдық реттелуінің мүмкіндігінде ойлануға мәжбүр етті.
Жалпы гендік инженерия экспериментальды әдістер жүйесімен танылады, бұл өз кезегінде жасанды гендік құрылымды жасауға мүмкіндік береді, бұл ДНКның рекомбинантты (гибридті) молекуласы деп аталды.

адамға және адамзатқа үлкен қауіп төндіреді. Ондағы манипуляциялар, оның негізінде

жатқан әдістер, нағыз интимді механизмдердің генетикалық өзіндікреттелу процесстеріне тиіседі, соңында молекулярлы биологтардың өздері қорқынышты экспериментальды бөгеттерге жолыққан. Экспериментатордың қарапайым абайсыздығының өзі түзеуге келмейтін қателіктерге алып келеді (СПИД солай пайда болды емеспе?). Оданда үлкен қауіп бұл әдістерді соғыс мақсатында қолдану.

және адамзатқа үлкен қауіп төндіреді. Ондағы манипуляциялар, оның негізінде жатқан

әдістер, нағыз интимді механизмдердің генетикалық өзіндікреттелу процесстеріне тиіседі, соңында молекулярлы биологтардың өздері қорқынышты экспериментальды бөгеттерге жолыққан. Экспериментатордың қарапайым абайсыздығының өзі түзеуге келмейтін қателіктерге алып келеді (СПИД солай пайда болды емеспе?). Оданда үлкен қауіп бұл әдістерді соғыс мақсатында қолдану.

Ғабитов “Философия” Алматы 2005ж
Г.Ж. Нұрышева “Философия тарихы” Алматы 2005ж
Интернет:
www.health-news.ru
www.rusmedserv.com
www.allvet.ru

www.neonatology.narod.ru
http://medimage.ru
www.zdorovih.net