А.Ясауи атындағы Халықаралық қазақ - т үрік университеті Тақырып : Еңбек

жауаптылықтың түсінігі мен түрлері

Қабылдаған: Есенжолова А.Н
Орындаған: Есетова Ұ
Тобы: жм-007

мен түрлері.
Еңбек нормаларын бұзған үшін жауапкершілікке шара қолданудың әдістері.
Еңбек нормаларының

сақталуын мемлекеттік бақылаудың тәртібі.
Еңбек нормаларының сақталуын тексеру, олардың түрлері, нысандары мен мерзімдері.
ІІІ. Қорытынды.
IV. Ұсыныстар
V. Пайдаланылған әдебиеттер

дене, ақыл-ой, рухани қабілеттерін жұмсау арқылы жүзеге асатын мақсатты қызмет.

Еңбек дене, ақыл-ой жəне рухани қабілеттіктерден туындайды да, бұлардың нəтижесінде материалдық, рухани жəне санаткерлік құндылықтар жасалады.

жауапкершілік
Лауазым иелері еңбек

тәртібін бұзғаны үшін бағыныштылық тәртібімен жауап береді. Лауазым иелерінің кейбір топтары олардың атқарып отырған қызметінің айрықша сипатына байланысты бағыныштылық тәртіппен еңбек тәртібін бұзғаны үшін ғана емес, оның қадір-қасиетімен сыйыспайтын теріс қылықтары үшін де заңда көзделген тәртіппен жауапкершілікке тартылады.
Тәртіптік теріс қылықтардың өзіне тән негізгі белгілеріне мыналарды жатқызуға болады:
1. Нақты кәсіпорынның (ұйымның) ішкі еңбек тәртібін коғамдық қауіпті емес сипатта бұзу
2. Осы кәсіпорынмен (ұйыммен) еңбектік құқықтық қатынастарда тұратын қызметкерлер жасайтын тәртіп бұзушылықтар
3. Қызметкерлердің өздерінің еңбек міндеттерін құқыққа қарсы және кінәні орындамауларынан көрінетін тәртіп бұзушылықтар
4. Кінәлілікпен құқыққа қарсы іс-әрекеттің немесе әрекетсіздіктің арасындағы себепті байланыстар.

қызметінің жəне жүріс-тұрыстарының үйлесуін жəне олардың белгілі бір тəртіпке бағынуын

қажет етеді. Əрекеттердің, мүдделердің жəне жүріс-тұрыстардың үйлесуі адамдардың өндіріс үшін, материалдық жəне рухани игіліктерді бөлісу үшін бірігуі кезінде ерекше мəнге ие болады. Еңбек қызметінің барысына еңбек қатынастарының екі тарапы қатысатыны белгілі, сондықтан да, еңбек қызметіндегі жүріс-тұрыс ережелерін екі жақ та орындауы тиіс.

кінәлі түрде және орынсыз, яғни құқыққа қайшы орындамаған;
Еңбек міндеттерін

орындамау үнемі болған;
Жұмыскерге мұнан бұрын тәртіптік немесе қоғамдық жаза шаралары қолданылған; Еңбек тәртібін бұзғандығы үшін жаза шараларын әкімшіліктен басқа қоғам ұйымдары (кәсіподақ ұйымдары, еңбек ұжымы, жолдастық сот т.б) қолданылуы мүмкін.Әкімшілік бір ай мерзім көлемінде жұмыскерді еңбек тәртібін бұзғандығы үшін жұмыстан шығару үшін кәсіподақ ұйымының жазбаша түрде пікірін алуға тиіс.

талаптарын, яғни, еңбек қызметі барысындағы өзі үшін міндетті жүріс-тұрыс ережелерін

орындау табылады. Егер нақты атайтын болсақ, қызметкердің міндеттеріне мыналар жатады:
- еңбек функцияларын (яғни, нақты бір мамандық, біліктілік, лауазым бойынша жұмысын) мұқият орындау;
- ішкі еңбек тəртібіне бағыну; - жұмыс берушінің бұйрықтарын (өзі үшін міндетті) орындау;

немесе  мекемеге  зиян келтіретін болса, материалдық жауапкершілікке тартылады. Бұл

жағдайда қызметкер жалақысынан төлеу арқылы келтірілген зиянның орнын толықтай өтейді. Сондықтан да қызметкерді жұмыска алғанда кәсіпорынның не мекеменің мүліктеріне ұқыпты болу талап етіледі. Кәсіпорынның немесе мекеменің мүлкін ұрлағаны үшін қызметкер қылмыстық жауапқа тартылады.
Сонымен, қызметкер өзіне жүктелген еңбек міндеттерін ойдағыдай орындайды. Жұмыс беруші материалдық және моральдық көтермелеу шараларын, егер қажет болған жағдайда тәртіптік ықпал ету шараларын пайдалана алады.

алатын техника қауіпсіздігінің осы заманғы құралдарын өндіріске енгізу, қызметкерлердің кәсіби

және өзге де науқастарға шалдығуына жол бермейтін  санитарлық -гиеналық 
шараларды қамтамасыз ету міндеттері жүктеледі. Жұмыс беруші, сонымен бірге қызметкерлердің қауіпсіздік техникасы, өндірістік санитария, еңбек гигиенасы, өртке қарсы сақтану жөніндегі барлық талаптарды сақтауын бақылап отырады

еңбек тəртібінің ережелері – бұл қызметкер қызмет етіп жатқан ұйымның

ішінде белгіленген тəртіп.
1. жалпы ережелер (ережелердің күші жөнінде);
2. қызметкерлерді қызметке алу жəне жұмыстан босату тəртібі;
3. қызметкерлердің негізгі міндеттері;
4. жұмыс берушінің негізгі міндеттері;
5. жұмыс уақыты жəне оны пайдалану;
6. жұмыстағы жетістіктері үшін көтермелеу;
7. еңбек тəртібін бұзғаны үшін жауапкершілік.

реттелген. Солардың ішінде басты орынға ҚР «Еңбек туралы» заңы ие.

Ең алдымен, жеке еңбек шартын бекіте отырып, қызметкер өзіне басты міндетті жүктейді. Ол міндет – нақты бір мамандық, біліктілік, лауазым бойынша жұмысты орындау жəне өзі жұмыс істейтін ұйымның ішкі еңбек тəртібінің ережелеріне бағыну. Қызметкердің өз мамандығы бойынша орындауы тиіс міндеттерінің шеңбері біліктілік сипаттамасында (лауазымдық нұсқау) көрсетіледі. Жұмыс беруші қызметкерді қызметке алу кезінде оны осындай нұсқаумен таныстыруға міндетті.

жайт, жоғарыдағы міндеттердің бірқатары декларативтік сипатқа ие, құқықтық сипатқа ие

емес жəне жалпы алғанда моральдық міндеттер болып табылады. Нақты атап өтетін болсақ, моральдық сипатқа ие міндеттер мыналар: еңбек өнімділігін арттыру, өзінің біліктілігін тұрақты түрде көтеріп отыру, ортада өзін мəдениетті ұстау жəне т.б. Бұл талаптар жұмыс беруші тарапынан қызметкердің өз əрекеттері мен жүріс-тұрысын қызметтік этиканың талаптарымен өлшеу қажеттігін байқатады. Ал аталған ережелерді бұзу тек
моральдық тұрғыдан кінəлауға ғана
емес, сонымен қатар, еңбек тəртібін
бұзудағы заңды салдарға да алып келуі
мүмкін.

қызметкерлердің қажеттіліктері мен мүдделеріне мұқият бақылау жасау. Соған қарамастан, жұмыс

берушінің еңбек заңдарын, ұжымдық немесе жеке еңбек шартын бұзуы қызметкердің талабы бойынша мерзімді еңбек шартын мерзімінен бұрын бұзуына негіз болып табылды.

беруші белгіленген тəртіп бойынша тəртіптік жауапкершілікке тартылуы мүмкін (ҚР Президентінің

1995 жылғы
19 маусымдағы «Мемлекеттік кəсіпорын туралы» заң күшіне ие Жарлығының 8-бабы).

жариялау жəне қызметінен босату (жеке еңбек шартын бұзу). Бұл жерде

ескеріп өтетін бір жайт, тəртіптік жазалар түрлерінің тізімі осымен шектеледі, яғни, аталған баптың 2-тармағында аталып өткендей, тəртіптік жазаның өзге түрлерін қолдануға жол берілмейді ( бұл ереже арнайы тəртіптік жауапкершілікке таралмайды). Жоғарыда келтірілген баптан көрініп тұрғандай, жұмыстан босату (жеке еңбек шартын бұзу) басқа жазаларға қарағанда ауыр болып табылады жəне бұл шара еңбек тəртібін бұзу барысында, яғни, қызметкер еңбек функцияларын орындау кезінде жүріс-тұрыс ережелерін бұзған жағдайда өзге де шараларды қолдану ешбір нəтиже бермесе ғана қолданылады. Бұл жағдайда еңбек тəртібін бұзу, тəртіптік теріс қылық ретінде жұмысқа себепсіз шықпау, кешігіп келу, жұмыс орнына мас күйде немесе есірткі пайдаланып келу, жұмыс нормасын орындамау, сапасыз өнімдер жасау, заңсыз ереуілге шығу, жеке еңбек шарты бойынша өзіне жүктелген міндеттерін орындамау
түсіндіріледі.

жұмыс берушінің заңсыз қызметті жүзеге асыруға бағытталған əрекеттері де табылады.

Жұмыс берушінің мұндай тəртіптік теріс қылықтары, ҚР Президентінің 1995 жылғы 19 маусымдағы «Мемлекеттік кəсіпорын туралы» заң күшіне ие Жарлығының 8-бабына сəйкес тəртіптік жауапкершілік шараларын қолдануға негіз болып табылады

шартымен немесе ішкі еңбек тәртібінің ережелерімен жүктелген міндеттерді дәлелсіз себептермен

үнемі орындамаса, егер жұмысшыға немесе қызметшіге мұнан бұрын тәртіптік немесе қоғамдық жаза шаралары қолданылған болса’.

өнімдер шығарғаны жəне өткізгені үшін экономикалық жауаптылығы Еңбекті қорғау талаптарына

жауап бермейтін жаңа техниканы технологияны, өндірістік объектілерді жасаушылар мен дайындаушылар əлеуметтік сақтандыру органдары мен тұтынушылардың осы тəртіп бұзушылықты жоюдан шеккен зиянын, соның ішінде жазатайым жағдай мен кəсіби аурулар нəтижесінде зардап шеккендерге төленетін өтемдік төлемдерге байланысты шығындарды өтейді. Зиян мөлшерін белгілеген тəртіппен төрелік сот белгілейді жəне өндіреді. Өндіріс құралдары мен технологиялардың жоболарын еңбекті қорғау нормалары мен
талаптарын бұза отырып жасаған жəне
оларды өндіріске енгізуді талап еткен

де нормативік актілерді бұзғаны үшін жауаптылығы Еңбекті қорғау жөніндегі заң

жəне өзге де нормативтік актілерді
бұзуға кінəлі не қадағалау мен бақылауға кедергі келтіруші лауазымды адамдар заңдарда белгіленген тəртіппен əкімшілік, тəртіптік, материалдық немесе қылмыстық жауапқа тартылады.

қорғау жөніндегі нормативтік актілердің талаптарын бұзғаны үшін кəсіпорын қызметкерлері Қазақстан

Республикасының заңдарына сəйкес жауапқа тартылады.

нормалары) еңбек шығынының өлшемі болып табылады жəне қызметкер үшін техниканың,

технологияның, еңбек өндірісін ұйымдастырудың қол жеткен деңгейіне сəйкес белгіленеді.
2. Еңбек нормаларын енгізуді, ауыстыруды жəне қайта қарауды жұмыс беруші жүргізеді. Еңбектің жаңа нормаларының енгізілетіні туралы қызметкерлерге кемінде бір ай бұрын хабарланады.
3. Қызметкерлердің жұмыс істеу нормаларын орындау үшін жұмыс беруші қалыпты еңбек жағдайларын қамтамасыз етуге міндетті.
4. Он сегіз жасқа толмаған қызметкерлер үшін жұмыс істеу нормалары жеке еңбек шартына сəйкес он сегіз жасқа толмаған адамдарға арналған жұмыс уақытының
ұзақтығына бара-бар қысқартылған ересек
қызметкерлерге арналған жұмыс істеу
нормаларын негізге ала отырып белгіленеді

қызметкердің кінəсінен оған жүктелген еңбек міндеттерінің орындалмағаны немесе тиісінше орындалмағаны

үшін жұмыс беруші тəртіптік жазалардың мынадай түрлерін қолдануға: 1) ескерту жасауға; 2) сөгіс беруге; 3) осы Заңның 26-бабының 9) – 12) тармақшаларына сəйкес жеке еңбек шартын бұзуға құқылы.
2. Осы Заңда көзделмеген тəртіптік
жазалау шараларын қолдануға жол
берілмейді.

1. Тəртіптік жазаны қолданудан бұрын қызметкерден жазбаша түсініктеме талап етілуге

тиіс.
2. Тəртіптік жаза теріс əрекет байқалған күннен бастап бір айдан кешіктірілмей қолданылады жəне оны теріс əрекет жасалған күннен бастап алты айдан кешіктіріп қолдануға болмайды.
3. Əрбір жолсыздық үшін бір ғана тəртіптік жаза қолданылуы мүмкін.
4. Тəртіптік жаза қолдану туралы бұйрық жазаға тартылған қызметкерлерге қол қойғызылып жарияланады.
5. Тəртіптік жаза қолданылған жағдайда жұмыс беруші жасалған теріс əрекеттің ауырлығын, оның жасалу мəн-жайларын, қызметкердің соның алдындағы мінез-құлқын, еңбекке көзқарасын, сондай-ақ тəртіптік жазаның жасалған теріс əрекеттің ауырлығынан сəйкестігін ескеруге тиіс.
6. Тəртіптік жазаға еңбек дауларын қарау үшін белгіленген тəртіппен шағым жасалуы мүмкін.

мерзімі оны қолданған күннен бастап алты айдан аспауға тиіс. Егер

осы мерзім ішінде қызметкер жаңа тəртіптік жазаға тартылмаса, ол тəртіптік жазасы жоқ деп есептеледі.
2. Қызметкерге тəртіптік жаза қолданған жұмыс беруші оны өз бастамасымен, қызметкердің немесе оның тікелей басшысының өтініші бойынша, қызметкерлер мен олардың өкілдерінің өтініш жасауы бойынша мерзімінен бұрын алып тастауға
құқылы.

зардап шеккендер саны– 2102 адам (15%- ке аз 2008 жылмен

салыстырғанда)
Өндірісте қайтыс боландар саны -346 адам (2008 жылы 404 адам қайтыс болған )
01.01.2010 жылы мемлекеттік ебңек инспекторлығы 22,1 мың тексеру жүргізген, соның ішінде 100,6 еңбек және әлеуметтік сипаттағы еңбек бұзушылық болып табылады.
100,7 айыппұл салынған, айыппұл жалпы құны 310,7 млн теңгені құрады.

барысына еңбек қатынастарының екі тарапы қатысатыны белгілі, сондықтан да, еңбек

қызметіндегі жүріс-тұрыс ережелерін екі жақ та орындауы тиіс. Сол себепті де, қызметкердің негізгі міндеттерінің бірі болып еңбек тəртібінің талаптарын, яғни, еңбек қызметі барысындағы өзі үшін міндетті жүріс-тұрыс ережелерін орындау табылады. Егер нақты атайтын болсақ, қызметкердің міндеттеріне мыналар жатады: - еңбек функцияларын (яғни, нақты бір мамандық, біліктілік, лауазым бойынша жұмысын) мұқият орындау; - ішкі еңбек тəртібіне бағыну; - жұмыс берушінің бұйрықтарын (өзі үшін міндетті)
орындау;

қызмет тәртібін реттеу
3. Көлік апаттарының салдарынан қазіргі кезде көптеген адамдар

дүниеден өтіп жатыр. Соларды алдын
алу үшін жолдардағы
видеокамераларды көбейту

2. “ Құқықтану: Жалпы білім беретін мектептің қоғамдық-гуманитарлық бағытындағы 10-сыныбына

арналған окулық /А. Ибраева, Г. Өлібаева, Қ. Айтхожин. — Алматы: "Мектеп" баспасы, 2006