Слайд 1Қазақ Ұлттық Медицина Университеті
№1 акушерия және гинекология кафедрасы
Босану әрекетінің ауытқулары
Слайд 2ЖОСПАРЫЖ
Босану әрекеті ауытқуларының себептері (БӘА)
БӘА жіктелуі
Патологиялық прелиминарлық кезең. Клиникасы,
диагностикасы, емі
Босану әрекетінің әлсіздігі.
Клиникасы, диагностикасы, емі
Шапшаң
босану.
Клиникасы, диагностикасы, емі
Дискоординацияланған босану әрекеті. Клиникасы, диагностикасы, емі
Босану әрекетінің ауытқуларының ұрық пен нәрестеге әсер етуі
Слайд 3БОСАНУ ӘРЕКЕТІ АУЫТҚУЛАРЫНЫҢ СЕБЕПТЕРІ:
Көптеген нейро – психикалық әсерлер
Жүкті әйел
организміндегі эндокринді және зат алмасу процесінің бұзылыстары
Миометриядағы патологиялық өзгерістер
Жатырдың созылуы
(ірі нәресте, көп нәресте, көп сулық)
Миоциттердің генетикалық немесе (туа пайда болған ) туа пайда болған патологиясы, миометрия жасушаларының қозғыштығының төмендеуінен немесе болмауына байланысты болады
Алғаш босанатын әйелдердің жасы 30 дан жоғары және 18 ден төмен
Жатыр мойнының ашылуына және ұрықтың босану жолдары арқылы өтуіне механикалық кедергілердің болуы (тар жамбас, бастың дұрыс орналаспауы және т.б
Ятрогенді әсерлер
Слайд 4БОСАНУ ӘРЕКЕТІ АУЫТҚУЛАРЫНЫҢ ЖІКТЕЛУІ
(Чернуха Е.А., 1990 ж.)
1. Патологиялық прелиминарлық
кезең.
2. Босану әрекетінің әлсіздігі
біріншілік
екіншілік
күшену әлсіздігі
3. Шапшаң босану.
4. Дискоординацияланған босану әрекеті.
жалпы
дискоординация
төменгі сегментінің гипертонусы
жатыр тетанусы (тырысулы толғақтар)
Жатыр мойнының циркуляциялық дистоциясы
Слайд 5БОСАНУ ӘРЕКЕТІ АУЫТҚУЛАРЫНЫҢ диагностикасы
Партограмманы жүргізу:
Әр жарты сағат сайын
10 минут ішіндегі толғақтарды бағалау
жатыр мойнының ашылу уақытын бағалау
(латентті фазасында 0,35 см/сағ, активті фазасында – 1см/сағ кем емес)
босану жолдары арқылы бастың жылжуын қадағалайды
нәрестенің жағдайын бағалау (жүрек соғысы, қағанақ суының сипаты, бастың конфигурациясы)
босанушы әйелдің жағдайы (АҚҚ, пульсі, дене қызуы, физиологиялық шығарулар)
Кардиотокография қауіп - қатер тобында қолданылады (мекония араласқан қағанақ суы, құрсақ ішілік нәрестенің дамуының кідіру синдромы)
Слайд 7Ана мен нәресте жағдайын қадағалап отыру
Партограмма –ол босанудың I кезеңін
графикалық бағалау
Слайд 8Партограммада толғақтардың күшін белгілеу
- әлсіз толғақтар
- толғақтардың күші орташа
- толғақтардың
күші жақсы
Слайд 9ЖАТЫР МОЙНЫНЫҢ АШЫЛУЫ
09:00
10:00
11:00
12:00
13:00
14:00
15:00
16:00
17:00
18:00
19:00
20:00
X
X
21:00
X
X
Слайд 10Жамбастың кіреберіс жазықтығының жоғарғы бөлігінде, қимылы шектелмеген = 5/5
Жамбастың кіреберіс
жазықтығының жоғарғы бөлігінде, бас толық алақан деңгейінде
Бас кіреберістің жоғарғы бөлігінде
екі саусақ деңгейінде орналасқан
Бас жамбасқа енген = 2/5
Сыртқы абдоминалді зерттеу арқылы бастың жылжуын анықтау
Слайд 11Партограммда толғақтардың күшін белгілеу
14:00
15:00
16:00
17:00
18:00
19:00
20:00
21:00
O
O
O
X
X
Слайд 12Жатыр мойнының ашылуы
09:00
10:00
11:00
12:00
13:00
14:00
15:00
16:00
17:00
18:00
19:00
20:00
X
X
21:00
X
X
Слайд 13Патологиялық прелиминарлық кезең (ППК)
Жиілігі 17-20%
6 сағаттан асатын ретсіз ауру
сезімді толғақтардың болуымен, жатыр мойнының ашылуымен, жүкті әйелдің әлсіреуімен, ұйқысының
бұзылуымен сипатталады.
Кейде, ППК жүкті әйелдерде «жетілмеген жатыр мойны» байқалады, алдында орналасқан бөлігі кіші жамбастың кіреберісінде орналасады (әйел жамбасының өлшемдерімен ұрық өлшемдерінің арасында диспропорция болмасада).
Бірден біртекті емес жатыр ішіндегі қысымның жоғарылауы, қағанақ суының мерзімінен бұрын кетуінің себебі болып табылады.
Слайд 14ППК - ң емі
Ретсіз толғақтарды басуға және «жетілген» жатыр мойнының
тез ашылуына бағытталады.
Осы мақсатта акушерлік ұйқы – демалысы мен
электроаналгезия беріледі.
Кей жағдайларда ретсіз толғақтарды басу мақсатында ß-адреномиметиктер қолданылады.
«Жетілген» жатыр мойнының тез ашылуы үшін простагландинді гель қолданылады (препидил - гель).
ППК – ң максимальды емдеуінің ұзақтығы 2-3 күннен аспау керек.
Слайд 15ППК – гі акушерлік тактика
«жетілген» жатыр мойнында және қалыпты акушерлік
жағдайда ерте амниотомия жасалады және босануды табиғи жолдары арқылы босандыру.
«жетілмеген» жатыр мойнында, сонымен қатар басқа да акушерлік көрсеткіштер болса, (тар жамбас, мерзімінен асқан жүктілік, жамбаспен жату, ірі нәресте және т.б.) кесар тілігі арқылы босандыру.
Слайд 16БОСАНУ ӘРЕКЕТІНІҢ ӘЛСІЗДІГІ (БӘӘ)
Әлсіз, қысқа және сирек толғақтармен сипатталады, сонымен
қатар жатыр мойнының пісіп жетілуі мен ашылуы, бастың босану каналдары
арқылы жылжуы баяулайды.
Көбінесе алғаш босанатын әйелдерде жиі кездеседі.
Слайд 17Босану әрекетінің біріншілік әлсіздігі
2-10% жиілікте кездеседі
Толғақтар босанудың алғашқы сәттерінен бастап
әлсіз және нәтижесіз болады (10 минут ішінде 1-2 толғақ, 15-20
сек., сайын, күші әлсіз)
Жатыр мойнының ашылуы 8 сағатқа дейін баяулайды, жатыр мойнының ашылуы 3 см – ден төмен, партограммада ашылу процесін көрсететін сызық, оң жағындағы қауіп сызығымен қиылысады да әсер ету сызығына дейін жетеді.
Босанудың ұзақтығы созылады, ол әйелдің шаршауы мен нәрестенің жедел гипоксиясына әкеледі.
Слайд 18Босану әрекетінің екіншілік әлсіздігі
2,4% жиілікте кездеседі
Жиі ұрықтың өлшемдерімен анасының жамбас
өлшемдерінің сәйкес болмауынан дамиды
Босану әрекетініңжеткілікті күші және ретті толғақтардан кейінгі
босану әрекетінің әлсіреуі
Жатыр мойнының ашылуы 4-6 см жетеді, одан кейін ашылу байқалмайды, партограммада ашылу процесін көрсететін сызық, оң жағындағы қауіп сызығымен қиылысады да әсер ету сызығына дейін жетеді.
Босану каналдары арқылы бастың жылжуы бірден баяулайды немесе тоқтайды
Босанушы әйел шаршайды, жиі нәрестенің жедел гипоксиясы дамиды
Слайд 19Алғаш босанатын әйелдердегі босану әрекетінің сипатына байланысты партограмма
I – қалыпты
босану;
II –босану әрекетінің біріншілік әлсіздігі;
III –босану әрекетінің екіншілік әлсіздігі.
Слайд 20ЕМІ
Психо – эмоционалдық көмек
Амниотомия
Босануды қоздыру (окситоцин)
Босанушы әйел шаршағанда – акушерлік
ұйқы демалысын беру
Босануды қоздыру нәтижесіз болса және басқа акушерлік патология
қосылса (жамбаспен жату, көп босанған әйел және т.б.), ұрықтың өлшемдерімен анасының жамбас өлшемдеріндегі арасындағы сәйкессіздік болса кесар тілігі арқылы босандыру
Слайд 21Күшену әлсіздігі
Күшенулер қысқа, әлсіз және сирек болады.
Ұрықтың босану каналдары арқылы
жылжуы бірден баяулайды немесе тоқтайды.
Жұмсақ тіндердің басылу белгілері болады, нәтижесінде
несеп - жыныс және ішек - жыныс мүшелерінің арасында жыланкөз пайда болады.
Нәрестенің жедел гипоксиясы дамиды, ұрықтың интранаталды өлімі болады
Слайд 22Емі
Анасының жамбас өлшемдері мен ұрықтың өлшемдері сәйкес келсе босануды окситоцинмен
қоздырады. Қажет жағдайда – акушерлік қысқыштар салынады
Диагностика кезінде клиникалық тар
жамбас анықталса кесар тілігі жасалады
Слайд 23Тыныс алуының бұзылу синдромында окситоцинді енгізу әдісі
5 Бірлік (1 мл)
окситоцинді 500 мл 5%глюкоза ерітіндісінде немесе натрий хлоридінің изотониялық ерітіндісінде
араластырады. Инфузияны минутына 6-8 тамшыдан көктамырға енгізеді, әр 10 минут сайын дозаны 8 тамшыға дейін көтереді. Нәтижесінде максимальды доза минутына 40 тамшыны құрайды.
Слайд 24Шапшаң босану әрекеті
0,8% жиілікте кездеседі
Толғақтар күшті, жиі (10 минут ішінде
5 және одан да көп) болады
Жатыр мойнының пісіп жетілуі мен
ашылу процессі тез жылдамдықта жүреді. Босанудың ұзақтығы қысқарады (жолда, үйде босану)
Жатыр – плацентарлық қанағысының бұзылысы байқалады, ұрықтың жедел гипоксиясы дамиды
Сонымен қатар қалыпты орналасқан плацентаның мерзімінен бұрын бөлінуі пайда болады
Ана мен нәресте жағынан жарақаты болады
Слайд 25Шапшаң босану әрекеті
Тез босану: алғаш босанатын әйелдерде босанудың ұзақтығы 6
сағатты құрайды, ал қайта босанушы әйелдерде – 4 сағатқа созылады.
Шапшаң
босану: алғаш босанатын әйелдерде босанудың ұзақтығы 4 сағатты құрайды, ал қайта босанушы әйелдерде – 2сағатқа созылады.
Слайд 26Емі
Әйелді бір бүйіріне жатқызып босандыру
Толғақтарды басу үшін ß-адреномиметиктер қолданылады
Слайд 27 Дискоординацияланған босану әрекеті (жиілігі 1-3%)
Төмендеген үштік градиент бұзылған, жүргізу
ритмі жатырдың төменгі сегментінде орналасуы мүмкін немесе бірнеше жүргізу ритмі
болуы мүмкін.
Жатыр бөліктерінде синхронды жиырылу бұзылады, миометриядағы базальды тонусының жоғарылауы дамиды
Ретті, күшті толғақтарға қарамастан жатыр мойнының ашылуы баяу жүреді, партограммадағы ашылу процесін көрсететін сызық оң жағындағы қауіп сызығымен қиылысады
Толғақтары ауру сезімді, толғақтардың арасында жатыр толық босаңсымайды
Ұрықтың босану каналдары арқылы жылжуы бірден баяулайды немесе тоқтайды.
Жатыр – плацентарлық қанағысының бұзылысы байқалады, ұрықтың жедел гипоксиясы дамиды
Слайд 28Жатырдың тетанусы
(тырысулы толғақтар)
Жатырдың мүлдем босаңсымауымен және барлық уақытта тоникалық
тырысуда сақталатын патологиялық процесс. Ең жиі себебі - ол ұрықтың
өлшемі мен анасының жамбас өлшемдерінің сәйкес келмеуі. Жиі нәрестенің жедел гипоксиясы дамиды.
Слайд 29ДБӘ кезіндегі анасы жағындағы асқынулар
Қалыпты орналасқан плацентаның мерзімінен бұрын бөлінуі
(ҚОПМББ),
Қағанақ суының эмболиясы,
Босану жолдарының жұмсақ тіндерінің жарақаты,
Қан
кету
Слайд 30ДБӘ емі
Седативті заттар, спазмолитиктер, ß-адреномиметиктер
Шаршағанда – акушерлік ұйқы
Эпидуральды анестезия
Босануды
қоздыратын заттарды (окситоцин) қолдануға болмайды!!!
Емнің нәтижесіздігінде және басқа акшерлік патология
қосылса – кесар тілігі
Слайд 31Босану әрекетінің ауытқуларының ұрық пен нәрестеге әсері
Ұрықтың жедел құрсақ ішілік
гипоксиясы, жаңа туылған нәрестенің асфиксиясы
Босану жарақаттары
Слайд 32БӘА дамуының алдын - алу
Қауіп - қатер тобындағы әйелдерге босану
алдында психопрофилактикалық дайындықтан өту қажет, аутотренинг қолдану, физикалық жаттығулар жасау
Түнгі
ұйқы 8 -10 сағаттан кем емес, күндізгі ұйқы 2 сағаттан кем емес
Медикаментозды препараттардан 36 аптадан бастап В6 витаминін, фолий және аскорбин қышқылын тағайындайды
Слайд 33Ең алдымен, акушер гинекологтың күнделікті жұмысына қажетті сапасы – ол
шыдамдылық!!!
В.С.Груздев
Слайд 34Назар аударып тыңдағандарыңызға рахмет!