Қазақстан- Ресей медицина университеті

бейімделген, созылмалы, қайталанбалы, алғаш пайда болатын қышумен, қабынумен, папуловезикулездық элементтермен

және терінің қатқылдануымен (лихенделумен) клиникалық байқалатын ауруы [1,2,3]. АД патогенезінің негізінде иммунологиялық және иммунологиялық емес тетіктерімен байланысты болған, ағзаның өзгерген реактивтілігі жатыр. «Атопия» терминін (atopos – өзгеше, бөгде) Кока алғаш рет 1922 жылы ағзаның сыртқы ортаның әртүрлі әсерлеріне жоғары сезімталдығының тұқым қуалайтын нысандарын айқындау үшін енгізді 

жастағы кезеңдерде әрқилы және экссудаттық және лихеноидтық құрамдастарының арақатынасына байланысты

болады. Қышу – барлық жастық кезеңдердегі тұрақты симптом.          Аурудың мынадай жастық кезеңдері (фазалары) бар:          1-жастық кезең — сәбилік (2 жасқа дейін) 2-жастық кезең – балалық (2-ден 13 жасқа дейін) 3-жастық кезең – жасөспірімдік және ересектік (13 жас және одан жоғары). Бірінші жастық кезең экссудацияның басым болуымен сипатталады, ал патологиялық үдеріс жіті немесе жітілеу сипатқа ие болады. Гиперемиямен, ісінумен, қабыршақ түзілетін суланумен көрінеді. Бөртпелер көбіне бетте, аяқ-қолдардың жазылмалы және бүгілмелі жақ беттерінде орналасады. Оның өзіне тән сипаты - бетке бөртпелердің шығуы болып табылады. Екінші жастық кезеңде үдеріс жітілеу және созылмалы сипатта болады. Басым көпшілігінде бөртпелер аяқ-қол буындарының бүгілмелі жақ беттерінде орналасады және іркілген эритемамен, папулалармен, терінің қатқылдануымен, көптеген экскориациялармен және тілінулермен, түлеумен көрінеді.

эритемалы-қабыршақтық (сквамоздық), -лихеноидтық, -пруригиноздық.   Сатысы бойынша АД төмендегідей болып бөлінеді: -бастапқы; -айқын клиникалық көріністер сатысы

(өршу кезеңі), ол өз кезегінде: -жіті фазасымен, -жітілеу фазасымен, -созылмалы фазасымен сипатталады; -шала (жітілеу кезең) және толық болатын ремиссия сатысы; -клиникалық сауығу.  

тері жабынының 10-нан 50%-на дейін); -жайылған (50%-дан көп).   Үдерістің ауырлығы бойынша бөлінуі: -жеңіл

өтуі (үдерістің шектеулілігі, болмашы қышыну, өршу жиілігі жылына 1-2 рет); -орташа ауырлық (таралған сипатқа ие, айқын қышыну, өршу жиілігі жылына – 3-4 рет); -ауыр өтуі (зақымданудың жайылған сипаты, қарқынды қышыну, өршу жиілігі жылына – 5 және одан көп рет).

диагностикалық зерттеп-қарау: -ЖҚА (эозинофилдердің болуымен міндетті түрде айқындаумен); -ЖНА.   Амбулаториялық деңгейде жүргізілетін қосымша

диагностикалық зерттеп-қарау: -Қанның биохимиялық талдауы (АсАТ, АлАТ, жалпы билирубин, глюкоза, жалпы ақуыз); -Қан сарысуын аллергологиялық зерттеу – тағамдық, тұрмыстық антигендерге, шығу тегі өсімдіктік, хайуандық және химиялық болатын антигендерге телімді IgЕ-антиденелерді анықтау [3]. -Иммунологиялық зерртеу: а) Е, А, М, G кластық Ig. б) СD3+/СD4+/СD8+/СD16+/СD20+/СD22+/СD25+/СD71+/СD72+/СD95+. в) Фагоцитоз. г) Циркуляцияланатын иммундық кешендер. -Зақымдану ошақтарынан алып, флораға себу және антибиотиктерге сезімталдықты айқындау; зеңге тексеру. -Нәжіс талдауы: жалпы нәжіс анализі (копрограмма); нәжістегі ішекқұрттар  жұмыртқасын және қарапайымдыларды тексеру; нәжісті дисбактериозға талдау.   Жоспарлы емдеуге жатқызуға жолдау кезінде жүргізілуі қажет зерттеп-қараудың ең аз тізбесі: -ЖҚА (эозинофилдердің болуымен міндетті түрде айқындаумен); -ЖНА; -Қанның биохимиялық талдауы (АсАТ, АлАТ, жалпы билирубин, глюкоза, жалпы ақуыз); -Нәжістегі ішекқұрттар жұмыртқасын және қарапайымдыларды тексеру. -Микропреципитация реакциясы.

деңгейін анықтау.   Стационарлық деңгейде жүргізілетін қосымша диагностикалық зерттеп-қарау: -Қан сарысуын аллергологиялық зерттеу

– тағамдық, тұрмыстық антигендерге, шығу тегі өсімдіктік, хайуандық және химиялық болатын антигендерге телімді IgЕ-антиденелерді анықтау. -Иммунологиялық зерртеу: а) Е, А, М, G кластық Ig. б) СD3+/СD4+/СD8+/СD16+/СD20+/СD22+/СD25+/СD71+/СD72+/СD95+. в) Фагоцитоз. г) Циркуляцияланатын иммундық кешендер. -Зақымдану ошақтарынан алып, флораға себу және антибиотиктерге сезімталдықты айқындау; зеңге тексеру. -Нәжіс талдауы: жалпы нәжіс анализі (копрограмма); нәжісті дисбактериозға талдау.

бірқалыпты) -тері жабындарының құрғап кетуі.   Анамнезді жинақтау кезінде айқындалады: -отбасындағы бұрынғы және қазіргі

кездегі аллергиялық аурулар; -іркіттерді, екпелерді, дәрі-дәрмектерді қолдануға реакциялар; -аурудың маусымдылығы; -аурудың өтуіне ауа-райы факторларының ықпалы; -психикалық саулығының жай-күйі; -аурудың басталуы және оның ағымы; -тері жұқпаларына (ұшық, вирустық сүйелдер, пиодермиялар, микоздар) бейімділік; -ерте жүргізілетін терапияның тиімділігі.

гиперкератоздың (keratosis pilaris), қарапайым теміреткінің (pitiriasis alba), бет терісінің бозаруының,

периорбиталық қараңғыланудың және т.б. болуы немесе болмауын тексеріп-қарау және бағалау;   Жергілікті мәртебесі:  -терінің зақымдану сипаты (экссудаттық, пролиферативтік, жіті, жітілеу, созылмалы); -орналасуы (бет, жазылмалы жақ беттері – бала кезде; бүгілмелі жақ беттері, бас, мойын – ересектерде); -бөрту элементтері (папулалар: лихеноидты полигоналдық және фолликулдық, ұсақ пруригиноздық; папуловезикулалар, терінің қатқылдануы); -дермографизм (ақ, аралас, берік (қызыл)). 1-кестеде АД бағалаудың негізгі диагностикалық критерийлері келтірілген. Диагноз қою үшін кемінде үш «негізгі» және үш «қосымша» критерийлердің үйлесуі қажет.

факторларды айқындауға және рецидивтерді тойтаруға мүмкіндік береді, болашаққа профилактикалық бағдарлама

жасауға мүмкіндік береді. Атопияның басқа бағыттарының дамуын алдын алуға мүмкіндік жасайды. -Қан сарысуын аллергологиялық зерттеу – тағамдық, тұрмыстық антигендерге, шығу тегі өсімдіктік, хайуандық және химиялық болатын антигендерге жалпы IgЕ және телімді IgЕ, IgG-антиденелер деңгейін анықтау (ИФА әдісімен, аллергосорбенттік тестпен). Иммунологиялық бұзылыстардың деректері атопиялық дерматиттің ауырлығын бағалау және өтуін болжау үшін де пайдаланылуы мүмкін. -Иммунологиялық зерртеу: Е, А, М, G кластық Ig. СD3+/СD4+/СD8+/СD16+/СD20+/СD22+/СD25+/СD71+/СD72+/СD95+. Фагоцитоз. Айналатын иммундық кешендер. -Жалпы қан анализі (эозинофилдердің болуымен міндетті түрде айқындаумен бірге негізгі өлшемдер). -Жалпы несеп анализі (жалпы қасиеттері, физикалық-химиялық зерттеу, микроскопиялық зерттеу). -Зақымдану ошақтарынан алып, флораға себу және антибиотиктерге сезімталдықты айқындау; зеңге тексеру. -Нәжіс талдауы: жалпы нәжіс анализі (копрограмма); нәжістегі ішекқұрттар жұмыртқасын және қарапайымдыларды тексеру; нәжісті дисбактериозға талдау. -Тері қырындылары – сызаттау (скарификациялау) әдісі немесе prick-тест тері үдерісінің өршуінен тыс жүргізіледі.  

себореялық дерматит, иммунтапшылық аурулары жəне басқа аралас этиологиялы өзге де дерматиттермен

жүргізеді. Аралас этиологиялы дерматиттер кезінде атопияға тұқымқуалаушылық бейімділік жəне аллергоанамнез болмайды. Сол жəне өзге аллергендер əрекетімен байланыс жоқ. Аралас этиологиялы дерматиттер инфекциялық агенттермен байланысты, дененің түрлі жерлерінде ассиметриялы орналасады, инфильтативті учаскелер, температуралық реакция байқалады.

жəне азайту.
2. Тері құрылымы жəне функциясын қалпына келтіру (зақымдану ошақтарында микроциркуляция

жəне метаболизмді жақсарту, тері ылғалдылығын қалыпқа келтіру).
3. Науқастың өмір сүру сапасын төмендетуге жəне мүгедектікке алып келетін аурулардың ауыр формасының дамуын алдын алу.
4. Қосарланған ауруларды емдеу (асқазан ішек жолдарын санациялау).
5. Клиникалық-лабораториялық ремиссияға қол жеткізу.
6. Өзін-өзі жақсы сезінуді жақсарту.  
Дəрі-дəрмексіз ем Атопикалық дерматит қалыптасуында тамақтық аллергендердің ролі басымдылық болуына қарай, рационын аллерген көрсеткіші бар тамақ рационынан алып тастау. Жіберілетін факторлар (үйдегі шаң , мал жүні т.б.) əсерін шығару (азайту).  

(лоратадин 25 мг, эбастин 100 мг, цетиризин 10,0).
Аллергиялық процесстің тұрақтануы

үшін, жасуша мембранасының (кетотифен 1 мг/кг) стабилизаторының көрсеткіші пайдаланады. Препараттар асқорту процессінің реттеуіштері. Ауыр науқастық жағдайда, жақсартатын кортикостероидты препараттар қолдану тиімді, өйткені 1-4 апта ішінде жағдайды жақсартады (преднизалон 30 мг/мл-1% гидрокортизоның жағындысы, бетаметазон дипропенад 15-20 мг).
Атопиялық дерматиттің ауырлық дəрежесі тері қышымасының үдемелігімен тері процессінің кең таралуына, локализациясы (шоғырлануы) ұйқының бұзылуымен, тері
инфекциясының болуымен анықталады, теріде бөртпе болған жағдайда, организмге аллергеннің келуін тоқтату жəне ішек пен қарынды шаю керек, энтеросорбенттерді қолдануы керек екені көрсетіледі. Сыртқы терапиялық белгіге үлкен көңіл аударылады: экссудацияда –1% танинмен ылғалдау, одан əрі 3-6 күн ішінде метилен көгі мен өңдеу керек, содан соң глюкокортикостероидты крем, гель, майды сыртына жағу керек, онда глюкокортикостероидтың (метилпреднизалон 250 мг) қабындыруға қарсы əсерін ескеру қажет. Сырттан қолданылатын терапиялық ем, аурудың клиникалық көрінісін, дəрежесіне байланысты, əртүрлі дəрілік формалар пайдаланылады (паста, май, крем, лосьон).

сонымен қатар сыртқа (комбинированный) құрама препараттар қолданылады (1%-10,0, тридерм); целестодерм Г

0,5%-10,0; 0,1 адвентан кремі, элоком 15мг, 0,1 май / мазь.
Десенсибилизациялық мақсатта тиосульфат натрий (физиологиялық ертінді дəрілік затқа 1-2 тамшы) қолданылады. Атопиялық дерматит асқынғанда асқазан – ішек жолында ауруға жиірек патологияның гепатобилиарлық жүйесі белгілі бір роль атқарады, сондықтан бауырдан алынатын сынама, осы топта дисбактериозға нəжісін тексеру, терапиядағы ең маңызды көрсеткіш болады, содан соң гепатопротектор (1 мг 50 мг эссенциале немесе күніне 1-3 рет 50,0 капсула), сонымен қатар ферментті препарат (панкреатин 0,5 мг) белгіленеді. Кейбір ауруларда ОНЖ – жағынан өзгерістері білінеді, ұйқы бұзылады, ондайда қосымша седация үшін электросон белгілейді,сонымен қатар психотропты препараттар көңіл күй басатын əсерлі препараттар қолданылады (қажетті жағдайда), олар – түнге қарай 10 мг оксазепам немесе 0,0005 г. феназепам белгіленеді.  

мг.
2. *Цетиризин 10 м таб.
3. *Преднизолон мазь (май) 0,5 %.
4.

*Гидркортизон 1% мазь (май), крем.
5. *Тридерм 15 мг таб.
6. *Целистодерм Г 15-30 мг табл.
7. *Адвантан мазь (май) 15,0.
8. *Тиосульфат натрий 30% 10 мл ертіндісі.
9. *Метилпреднизолон 4 мг табл ; 40 мг 125мг, 250мг, 500мг, ине мен салатын ертінді дайындау.
10. *Панкреатин табл, 4500 ЕД, кем емес липазасы бар капсула.
11. *Бетаметазон дипропенад 1 мл ертінді амп.  
Қосымша дəрі – дəрмектер тізімі:
1. *Оксазепам 0,01 мг таб.
2. *Феназепам 0,01 мг таб.
Ем тиімділігінің индикаторлары:
- терілік синдромды басу;
- қышынудың жоғалуы;
- бөртпелердің регрессиясы;
- ұйқының қалыпқа келуі;
- клиникалық-лабораториялық ремиссияға қол жеткізу.

тексерілу:
1. Педиатр консультациясы.
2. Аллерголог консультациясы.
3. Жалпы қан анализі (6 параметр).
4.

Жалпы зəр анализі.
5. АЛТ, АСТ анықтау.
6. Глист жұмыртқасына қырынды.

2007, №165 - 2012)
12. Хаттаманы дайындау барысында пайдаланылған əдебиеттер: 1.

Клинические рекомендации для практикующих врачей, основанные на доказательной медицине, 2-е издание. ГЭОТАР-МЕД, 2002, С. 909-911. 2. Аtopic eczema. Dominic Smethurst and Sarah Macfarlane, May 2002. http: www.guidlines.gov.
Протоколы заседаний Экспертной комиссии по вопросам развития здравоохранения МЗ РК, 2014Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 1) Скрипкин Ю.К., Мордовцев В.Н. Кожные и венерические болезни (рук. для врачей) 2 - том; Москва, «Медицина». - 1999. - 23 с. 2) Guidelines for Treatment of Atopic Eczema (Atopic Dermatitis). Ring J, Alomar A, Bieber T, Deleuran M, Fink-Wagner A, Gelmetti C, Gieler U, Lipozencic J, Luger T, Oranje AP, Schafer T, Schwennesen T, Seidenari S, Simon D, Stander S, Stingl G, Szalai S, Szepietowski JC, Taieb A, Werfel T, Wollenberg A, Darsow U. // For the European Dermatology Forum (EDF), and the European Academy of Dermato-Venereology (EADV), and European Federation of Allergy (EFA), and the European Society of Pediatric Dermatology (ESPD). UD/JR, 26.04.2011. 3) Клинические рекомендации. Дерматовенерология. // Под ред. А.Кубановой.- М.: ДЭКС-Пресс.- 2007.- С.21-35.