Дайындаған: Жалғас Б.Б. 4 курс Музыкалық білім ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС Тақырыбы : Жалпы

оқушылармен
ұлттық оркестрді ұйымдастыру

қойылып отыр. Сол міндеттердің бірі – критикалық ойлауға қабілеті бар,

мәдени және рухани жаңғыруды бағалай және түсіне білетін, оны өз бойында тәрбиелей алатын тұлғаны өсіріп, дамыту. Толық тұлға ретінде дамыған оқушыларды тәрбиелеу үшін, оларды ең алдымен музыка әлемімен таныстыру қажет. Соның ішінде ең танымал және сүйікті өнердің түрі оркестрде ойнау өнері. Оркестр – ол ең алдымен – орындаушылық өнер. Орындаушылық- музыкалық мәдениетті дамыту үшін, ең бірінші эстетикалық, көркемдік потенциалды ашып, дамыту керек.

ұйымдастырудың теориялық аспекттері.

ІІ Жалпы білім беру мектебінде

халық оркестрін ұйымдастыруда эксперименталдық жұмыс
Қорытынды
Әдебиеттер тізімі

ТЕКСЕРУДЕН ӨТКІЗУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗІН ЗЕРТТЕУ.
ЗЕРТТЕУ ОБЪЕКТІСІ – ОҚУШЫЛАРДЫҢ ОҚУДАН

ТЫС ӘРЕКЕТТЕРІ
ЗЕРТТЕУДІҢ ПӘНІ – ХАЛЫҚ ОРКЕСТРІНІҢ САБАҚТАРЫ

ЖҰМЫСТА КЕЛЕСІ МІНДЕТТЕР ҚОЙЫЛДЫ:
ғылыми – педагогикалық әдебиетте халық оркестірін ұйымдастыруда туылған мәселелерге байланысты ғылыми жұмыстарды оқу;
халық оркестірін ұйымдастыруда қойылатын талаптарды анықтау;
халық оркестрін ұймдаструда қолданылатын әдіс-тәсілдерді дамыту;
жалпы білім беру мектебінде оркестр сабағында әдіс-тәсілдерді қолданудың эффективтілігін тексеру.

С.А. Елиманова, К.Ж. Кожахметова, Ш.Б. Кулианова, М.Оразалиева, С. және А.

Раимбергеновтар, Б.Сулейменова, С.А. Узакбаева) қазақ халқының музыкалық өнерінің ерекшеліктерін зерттеп музыкалық білім берудің әдіс-тәсілдері жайлы көптеген зерттеулер жүргізіп, еңбектерін жазған.
Мектеп жасындағы оқушылардың музыкалық білім беруде музыкалық аспаптарды пайдалану мәселесі белгілі педагог-музыканттардың жұмыстарында бірнеше рет көтерілді. Олар Б.В.Асафьев, Б.Л.Яворский, Н.М.Гольденберг, Карл Орф, Н.А.Ветлугина, Лаптев И.Г., Ковалив В.Я., Кунцевич В.Н., Ремизовская Е.Р., Тютюнников Т.Э. Әсіресе, балалардың музыкалық дамуында балалардың музыкалық аспаптарында ойнау әдісін пайдалану жемісті деп танылды (әсіресе Карл Орфа музыкалық тәрбиелеудің жүйесі).

танысу, олардың ойын тәсілдерін меңгеру;
музыкалық сөйлеу элементтерінің мәнерлі мәні

туралы түсінік және музыкалық мәнерлілік құралдарын қалыптастыру, ноталық грамотаны меңгеру;
аспаптық және шығармашылық қызметке қызығушылықты ояту;
ұжымшылдық пен өзара көмек сезімін, серіктестікті, әдептілікті, достық пен жауапкершілікті тәрбиелеу;
оқушылардың музыкалық қабілеттерін дамыту (ритм, лада, қарқын, дыбыс шығару, гармониялық, полифондық, тембрлік, динамикалық есту), шығармашылық потенциалын, ұжымдық ойын дағдыларын дамыту;
ұлттық музыкалық мәдениетке көркемдік талғам мен қарым-қатынасты қалыптастыру.

орта сынып оқушыларын 15 жастағы оқушыларды біріктіреді.
- музыкалық сауат ашу;
-

ансамбльдік ойындар дағдыларын меңгеру;
- музыкалық аспапты меңгеру (жабдықтау, құрылыс);

- музыкалық жанрлармен, композиторлардың шығармашылығымен танысу;
- музыкалық аспаптарды меңгеруде техникалық мүмкіндіктерді одан әрі жетілдіру, ойынның жаңа тәсілдерін енгізу есебінен репертуарды қиындату;
- халық аспаптарында музыкалық шығармалардың үздік орындаушыларымен танысу, олардың граммофильмдерде ойнауын тыңдау.

дамытады. Атап айтқанда: оқушылар соққы-шулы және "табиғи" аспаптардың дыбысының сипаты;

музыкалық мәнерлілік құралдары (динамика, қарқын және т.б.), музыкалық шығарманың нысаны, ансамбль туралы түсініктерді меңгерту

Оқушылар секвенцияны жоғары және төмен ойнай білуі тиіс, орындалатын дыбыстарды ойда унисон, терция, секстерге бөліп айтуы тиіс. Динамикалық түстер. Аспапқа күтім жасау. Оқушылар пернелі-шымшымалы аспаптардық құрылымын білуі тиіс (гитара, қобыз т.б.) және оларды ойный білуі тиіс.

Әр түрлі топтар мен жекелеген аспаптардың дыбысын енгізу және түсіру. Такт сыртымен кіріспе жасау. Техникалық дағдыларды жетілдіру. Орындалу сапасын арттыру. Негізгі музыкалық қабілеттерін одан әрі дамыту. Ансамбльдің барлық құрамының ойынының бір мезгілде басталуы және аяқталуы. Бірлік тәсілдерін қолданып дыбыс шығару. Түрлі оркестрлік топтарда динамикалық реңктер. Қарқынды бәсеңдету және жеделдету кезіндегі дирижерлік қимылдарды түсіну. Репертуардың күрделенуі.

1 жыл

2 жыл

3 жыл

жұмыс М. Хакімжанова атындағы №20 орта мектеп базасында өткізілді. Практикалық

жұмысты өткізу үшін 5 сынып оқушылары таңдап алынды.
Экспериментте бесінші сыныптың 25 баласы қабылданды. Музыкалық мәдениеттің даму деңгейін бағалау бес балдық жүйе бойынша жүргізілді.

формалары қолданылды:
а) оқушыларды бақылау (олардың ауызша жауаптарының сапасын бақылау);
б) есту

талдауы-бақылау сұрақтары түрінде;
в) ауызша-әңгіме, талқылау, диалог;
д) сабақтан тыс жұмыс - өзіндік музыкалық қойылымдарға қатысу, жеке музыкалық сабақтарға қатысу;
е) музыканы орындау (музыкалық аспапта ойнау, репертуарды жаттықтыру).

дамытуға, эмоционалдық пікір туғызуға және шығармалардағы құндылықты қатынасты анықтауға бағытталған.

Оқушылар шығармаларды эмоционалды және мәнерлі орындауды ғана емес, сонымен қатар шығармада қойылған тақырыптық мағынаны анықтауды да үйренді.

дене, психикалық және адамгершілік дамуына жақсы әсер етеді.
Музыкамен айналысу назар

аударуды және көптеген ақпарат арналарын басында ұстай білуді үйретеді, бұл көптеген заманауи мамандықтарды меңгеруде қажет. Әрбір адам бірден оң және сол қолмен әр түрлі қимылдарды бір уақытта жасай алмайды, сонымен қатар динамикалық реңктерді, ырғақты суретті, аппликатураны, музыкалық түрде, ән немесе нотаның сөзін дауыстап, байқай алмайды.
Музыкамен айналыса отырып, бала математикалық қабілеттерді жаттықтырады және кеңістіктік ойлауды дамытады. Нота ұзақтығы, қиын ырғақтық сурет, көркем бейне және жүзеге асыру, осының барлығы миды жаттықтырады.
Музыка ми жұмысын ынталандырады, аналитикалық қабілеттерін қалыптастыруға көмектеседі. Жұмысты орындау үшін үлкен тынымсыз және саналы жұмыс жүргізу керек, талдау және жүйелеу және қорытынды жасай білу керек.
Музыка балалардың зияткерлік өсуіне жақсы әсер етеді, ойлауға үйретеді. Біз композиторлардың шығармашылығымен, әр дәуірдің музыкасымен танысып, ой-өрісін кеңейтеміз.
Музыка, сөйлеу және саусақтардың моторикасы-өзара байланысты. Музыкалық сабақтар тілді үйренуде, оқу дағдыларын меңгеруде, сондай-ақ сөйлеу ауруларын емдеуде көмек көрсетеді. Бұл өз кезегінде сөйлеуге жауап беретін саусақтардың, моториканың, мидың тиісті аймақтарының дамуы. Сондықтан мамандар жиі саусақтардың жүгіртуі сөйлеудің дамуына және ақыл-ойдың дамуына әсер ететінін айтады.
Музыкалық балалар-рухпен және ерік-жігермен күшті, көп нәрсені көреді және жақсы сезінеді,оларды ашуландыру қиын және олар үрейге ұшырамайды. Сахналық толқуды оңай еңсере алады, сұхбат бере алады, аудитория алдында сөйлей алады.
Музыкалық оқушының үлгерімі аз-бұл шындықты психологтар мен педагогтардың бақылаулары растайды.
Музыкалық сабақтар өзін-өзі тәртіпке салуға ықпал етеді және өз бос уақытын дұрыс ұйымдастыруға үйретеді. Балалар коммуникативтік,топта жұмыс істей алады.
Ойнау-бұл дәстүрді ұстану. Музыка адамды рухани бай етеді. Аспапта ойнай білу сәнді және беделді!

тәсілдерді қолдану негізінде елеулі әсерін көрсетеді. Олар:
Оқушылардың Қазақстан Республикасының аумағында

тұратын өз және басқа да халықтардың ұлттық дәстүрлеріне оң көзқарасын тәрбиелеу, қазіргі қоғамда мәдени көркем дәстүрлердің жұмыс істеуі;
Қазақ ұлттық музыкасының білім сапасын тереңдету, музыкалық шығарманың класында оқылатын тақырыптық маңызы бар үзінділердің үлкен көлемде және Ұлттық боялған интонациялық-мағыналық уәждермен жұмыс істеу қабілеттілігінде;
Музыка сабақтарында қазақ халық және кәсіби музыкасының мәнерлі мүмкіндіктері мен мазмұны туралы толық түсінік алу нәтижесінде қазақ композиторларының классикалық музыкасының оқушыларының музыкалық талғамдарын арттыру;
Белсенді музыкалық шығармашылық іс-әрекеттің әр түрлі формаларына оң көзқарасты қалыптастыру.