Слайд 1EĞİTİMDE VERİMLİLİK ve
VERİMLİLİĞİN ÖLÇÜLMESİ
Yrd. Doç. Dr. Eşref NURAL
2016
Слайд 2İÇERİK
Eğitimin tanımı ve amacı
Örgüt, Örgütün amacı ve Verimliliği
Eğitimde Verimlilik
Verimliliği
Etkileyen Faktörler
Verimliliğin artırılması
Eğitim- Verimlilik ilişkisi
Verimliliğin ölçülmesi
Слайд 3İÇERİK
Ortalama ve marjinal verimlilik ölçüleri
İç ve Dış Verimlilik
Öğrenci Akış Şemaları
Ölçme
ve Değerlendirme
Performans Değerlendirilmesi
Kaynakça
Слайд 4EĞİTİMİN TANIMI ve AMACI
Eğitim, uzun bir zaman
bünyesi içerisinde üretilen;etkinlik,hesaplılık ve bilgi sağlayan ekonomi ile yakından ilişkisi
olan,milli geliri etkileyen bir hizmettir .
Слайд 5EĞİTİMİN TANIMI ve AMACI
Eğitimin Yerel ve evrensel
amaçları vardır.
Eğitimin öncelikli gayesi; çocukların durmadan
değişen dünyasına daha etkili bir şekilde intibak etmesini sağlamak, verimli kişiler yetiştirmek, iş yapabilme alışkanlığı kazandırmaktır.
Слайд 6ÖRGÜT
Eğitim faaliyetleri formal ve informal boyutta gerçekleşir.Eğitimin
formal boyutu ise “okul” adı verilen örgütlerde gerçekleşir.
Слайд 7ÖRGÜT
Eğitimde verimliliğin sağlanması ise örgütün verimliliği ile
ilişkilidir.
Örgüt ise bir yapıdır.Bu yapının iyi kurulabilmesi, iyi
bir modele dayanmasıyla olanaklıdır.
Bu yapıyı işleten ise bir süreçtir.
Sistem ise, bir örgütteki personelin o örgütün amaçlarını gerçekleştirmek için kullandıkları araçtır.
Слайд 8ÖRGÜTÜN AMACI
Bir örgütün amacı:
Verimi artırmak
Emeği azaltmak
Madde ve insan kaynaklarını kontrol
edebilmek,
Bireysel sapmayı azaltmak,
İnsan davranışını kestirme olanaklarını çoğaltmak olarak sıralanabilir
Слайд 9ÖRGÜTÜN VERİMLİLİĞİ
Verimlilik;sözlük tanımıyla en kısa zamanda en
az güç ve emek harcayarak, en az masrafla en çok
üretimi yapmaktır.
Piyasa koşullarında verimlilik; herhangi ürün ya da hizmetin üretiminde en az girdi ile en çok ürün ya da hizmetin üretilmesi anlamına gelir.
Слайд 10ÖRGÜTÜN VERİMLİLİĞİ
“Eğitim örgütlerinde verimin sayılaştırılması hemen hemen
olanaksızdır, çünkü böyle örgütler kar amacı ile kurulmaz ve çalışmaz.Ancak
maliyet- verim ilişkilerini modelleştirmek düşünülebilir.
Etkili bir eğitim planlaması için, bu modelleri kullanmak gerekir.”
(Bursalıoğlu,2000)
Слайд 11EĞİTİMDE VERİMLİLİK
Eğitimde verimlilik; üretici, tutumlu, tasarrufa önem
veren anlayışı yerleştirmek, “yerimizde sayabilmek için bile koşmak zorunda olduğumuz”
esprisiyle hareket etmek olgusudur. Bu itibarla eğitimde değişme, gelişme ve yenileşme sürekli olmalıdır
Слайд 12EĞİTİMDE VERİMLİLİK
Unutulmamalıdır ki, kalkınmanın gerçekleşebilmesi için toplumun
değişim bilincine ulaşması, değişim bilincine ulaşmak için de bireylerin nitelikli
ve verimli bir eğitimden geçmeleri gerekmektedir.
Слайд 13EĞİTİMDE VERİMLİLİK
Eğitimde verimliliğin tartışılabilmesi ve üretim
sürecinin çözümlenebilmesi için eğitimin girdilerinin ve çıktılarının tanımlanması gerekir.
Çünkü verimlilik girdiler ile çıktılar arasındaki ilişkiyi gösterir
Слайд 14 GİRDİ(Hammadde) İŞLEM(süreç)
ÇIKTI(Ürün)
*Hazır bulunuşluk
düzeyi -Öğretmen *Öğrenme
*Bilişsel -Kaynak *Bilgi
*Duyuşsal -Okul yöneticisi *Beceri
*Psikomotor -Uzmanlar *Tutum
*Düşünme - Program ve plan biçimi
-Bina, Yöntem,Veli
ÖLÇME DEĞERLENDİRME
(Toplum, İş Adamı, Uzman, Bilim Adamı,Yönetici)
Слайд 15VERİMLİLİĞİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER
Eğitimde en az imkânla
en çok verimin alınmasına etki eden bazı iç ve dış
faktörler vardır.
Verimliliğe etki eden faktörleri sıralayacak olursak;
Слайд 16VERİMLİLİĞİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER
Örgüt/Okul yönetimi
Öğrencinin isteklendirme (motivasyonu) ve hazır bulunuşluğu,
Aile okul
ilişkisi,
Çevre okul ilişkisi,
Basın- yayın -eğitim ilişkisi,
Ülke genelindeki eğitim atmosferi
şeklinde
sıralanabilir
Слайд 17VERİMLİLİĞİN ARTIŞI
Verimliliğin artması için temel ögeler;
Çalışmak
Teknolojik gelişmeyi sağlamak
Eğitim düzeyini yükseltmek
Слайд 18VERİMLİLİĞİN ARTIŞI
Aynı girdi ile daha çok çıktı sağlamak,
Aynı çıktıyı, daha
az girdi ile sağlamak,
Çıktıyı girdi artışından daha yüksek düzeyde arttırmak
şeklinde
gerçekleşir.
Слайд 19EĞİTİM-VERİMLİLİK İLİŞKİSİ
Eğitim- Verimlilik ilişkisini nicel bir sorun
yerine nitel bir sorun olarak ele almak için;
Eğitimde fırsat eşitliği
sağlamak,
Çocuğun eğitime gönüllü katılımını sağlamak,
Çocuğu yapabileceği mesleğe yönlendirmek,
Mezuniyet sonrası istihdam olanakları sağlamak
Eğitime ayrılan bütçeyi standartlara uygun hale getirmek
Слайд 20VERİMLİLİĞİN ÖLÇÜLMESİ
Verimlilik neden ölçülür?
Kontrol
İyileştirme
Strateji belirleme ve uygulama
Yönetime bilgi sağlama
Слайд 21VERİMLİLİĞİN ÖLÇÜLMESİ
Çıktı
Kısmi verimlilik=-----------------------------
Tek faktör girdisi
(İşgücü, sermaye, hammadde)
Çıktı
Toplam faktör verimliliği= ------------------------
Tüm sistem girdileri
Слайд 22VERİMLİLİĞİN ÖLÇÜLMESİ
Verimlilik ölçümü, bir değişim ve iyileştirme stratejisi olarak ele
alınmalıdır.
Örgüt yönetimi açısından verimlilik ölçümüne, verimlilik yönetimi sürecinin bir parçası
olarak yaklaşmak gerekir.
Слайд 23ORTALAMA VE MARJİNAL VERİMLİLİK ÖLÇÜLERİ
Belirli bir dönem için verimlilik oranı, o dönemin toplam
çıktısının kullanılan girdi toplamına oranlanmasına “Ortalama Verimlilik” denir.
Yine aynı dönemde verimlilik oranı çıktıda görülen artış, girdide görülen artışa oranlanmasına “Marjinal Verimlilik” denir.
Слайд 24ORTALAMA VE MARJİNAL VERİMLİLİK ÖLÇÜLERİ
Eğitim Hizmetlerinin maliyeti
Eğitimin
toplam maliyeti, kamusal ve özel eğitim harcamaları ile vazgeçme maliyetinin
toplamı olarak tanımlanmaktadır. Bir öğrenciye bir eğitim yılında eğitim amacıyla harcanan paraya öğrencinin eğitim maliyeti denir.
Слайд 25ORTALAMA VE MARJİNAL VERİMLİLİK ÖLÇÜLERİ
Ailenin kayıt, giyim, beslenme kırtasiye barınma
ulaşım harcamalarıdır.
Devletin harcadığı personel ve bina giderleri
Gönüllü kuruluşlar ve kişilerin
okullara sağladığı katkılar.
Eğitim nedeniyle hem bireysel olarak hem de toplumsal olarak uğranılan gelir kayıplarının tümüne “Vazgeçme Maliyeti” denir.
Слайд 26ORTALAMA VE MARJİNAL VERİMLİLİK ÖLÇÜLERİ
Eğitim Maliyetini Arttıran Etkenler:
Aşırı derecede öğrenci
firesi
Aşırı derecede sınıf tekrarı
Sınavlarda yüksek başarısızlık oranı
Öğretimdeki ilerlemenin gereğinden daha
yavaş olması ve uzun zaman alması
Слайд 27ORTALAMA VE MARJİNAL VERİMLİLİK ÖLÇÜLERİ
Gerçek eğitim maliyetlerinin hesabında sınıf tekrarlarının
önemi:
Eğitimde gerçek maliyetlerin hesaplanmasında; aşırı derecede sınıf
tekrarı, okulun terk edilmesi gibi kayıplarında dikkate alınması gerekir.
Слайд 28İÇ ve DIŞ VERİMLİLİK
Eğitimde verimlilikle ilgili olarak, bir
başka sınırlama, “iç” ve “dış” verimlilikle ilgilidir.
Her iki verimlilik kavramını da “nicelik” ve “nitelik” boyutlarında ele almak olanaklıdır.
Слайд 29İÇ VERİMLİLİK
İç verimlilik, okul veya sistem düzeyinde,
üretim biriminin kendi üretim standartlarına ulaşma derecesine işaret eder. (mezun
oranı gibi bir nicelik standardı ve/veya kazanılan davranışlar seti olarak tanımlanmış bir nitelik standardı)
Başka bir deyişle iç verimlilik; eğitim sisteminin girdisi ve çıktısı arasındaki ilişkidir.
Eğitim sistemi içinde girdilerde meydana gelen kayıplar iç verimliliği belirler.
Слайд 30İÇ VERİMLİLİK
İç verimliliği ölçmek için, iç
verimlilik hesaplarının yapılması gerekmektedir. Bu, ulusal, bölgesel ve okul düzeyinde
her eğitim düzeyi ve türü için yapılabilir.
Слайд 31İÇ VERİMLİLİK
Böyle bir inceleme için, işe eğitim
haritası ve öğrenci çıkış modelinin hazırlanması ile başlanmalıdır. Bugüne değin
Türk eğitimine ilişkin bu tür çalışmalar yapılmamıştır, yapılması için de eldeki istatistiksel veriler yetersiz ve uluslararası ölçünlere uygun değildir
Слайд 32İÇ VERİMLİLİK
İç verimlilikle ilgili geliştirilmiş bazı ölçütler
bulunmaktadır.
Örneğin okuldaki öğrenci sayısına göre,
yetişmiş veya diploma almış olanların sayısı iç verimliliğin göstergeleri olarak kullanılabilir.(Adem,1993)
Слайд 33İÇ VERİMLİLİK
Nicel iç verimlilik:
Eğitim sistemine giren öğrenci
sayısı ile öğrenim süresi sonunda mezun olan öğrenci sayısı arasındaki
ilişkidir.
Hesapçıoğlu da(1994) “öğrenci akış modeli”yle hesaplanan bazı oranların nicel iç verimlilik göstergeleri olarak ele alınabileceğini belirtmektedir. Bunlar, “kayıp oranı”, “başarı oranı” ve “sistemde kalma oranı” gibi oranlardır.
Слайд 34İÇ VERİMLİLİK
Nitel iç verimlilik:
Eğitim sistemine giren öğrencilerin
kazandırılmak istenen davranışlarla, dönem sonunda öğrencilerin kazandıkları davranışlar (bilgi ,
beceri, tutum).
Слайд 35DIŞ VERİMLİLİK
Dış verimlilik ise, okulun veya sistemin
çıktılarının toplumun gereksinme duyduğu nicelik veya niteliğe uygunluk derecesini ifade
eder.
Bir başka deyişle, öğretimin yapı ve niceliğinin toplumun bu günkü ve gelecekteki gereksinmelerini karşılayıp karşılayamayacağının saptanmasıdır.
Слайд 36DIŞ VERİMLİLİK
Nitel dış verimlilik:
Eğitim sisteminin çıktısına kazandırılan
davranış ile toplumun bu kişilerden bekledikleri davranış arasındaki ilişkidir.
Слайд 37DIŞ VERİMLİLİK
Nicel dış verimlilik:
Sisteminin çıktısı ile ekonominin
gereksinimi arasındaki ilişkidir
İlgili mesleklerle işgücü açıklarının olmaması
nicel dış verimliliğin göstergelerinden biri olarak ele alınabilir.
Слайд 38ÖĞRENCİ AKIŞ ŞEMALARI
Amacı, bir eğitim sisteminin ürününü,
girdiler ve akış şemasının hazırlanmasının temel çıktılar yardımıyla değerlendirmektir.
Слайд 39ÖĞRENCİ AKIŞ ŞEMALARI
Bir eğitim devresinin değerlendirmesinde beş temel öğe bulunmaktadır:
Okula
yeni kayıt olan öğrenci sayısı
Sınıf geçen sayısı ve sınıf
geçme oranı
Sınıfta kalan öğrenci sayısı ve sınıfta kalma oranı
Okuldan ayrılan öğrenci sayısı ve okuldan ayrılma oranı
Mezun öğrenci sayısı
Слайд 40ÖĞRENCİ AKIŞ ŞEMALARI
Öğrenci akış modelinin hazırlanması:
1,sınıftan 2. sınıfa,
2. sınıftan 3. sınıfa, 3. sınıfta 4.sınıfa, 4. sınıftan 5.
sınıfa şeklinde akış oranları hesaplanır.
Слайд 41ÖĞRENCİ AKIŞ ŞEMALARI
Öğrenci akış oranı:
Belli bir sınıfa
kaydolmuş toplam öğrenci sayısı ve bir önceki sınıfa kayıt olmuş
toplam öğrenci sayısı arasındaki ilişki olarak tanımlanır(Adem, M.1981.103-104).
Слайд 42ÖĞRENCİ AKIŞ ŞEMALARI
Akış oranı hesaplanması:
Sınıfı geçme/kalma oranının hesabı
Akış Oranı
:Sınıfı geçen öğrenci sayısı x100
Toplam Öğrenci sayısı
Kalan
Öğrenci Oranı : Kalan Öğr. Sayısı x100
Top. Öğr Sayısı
Слайд 43 SINIF VE CİNSİYETE GÖRE ÖĞRENCİ AKIŞ
MODELİ
Слайд 44Bir üst sınıfa akış oranı hesabı erkek öğrenciler
1. Sınıftan 2.
Sınıfa akış oranı 59.886 x100 = %96.3
(1964
– 1965) 62.203
1. Sınıftan 2. Sınıfa akış oranı 61.768 x 100 = % 93.0
( 1965 – 1966 ) 66.434
Слайд 45ÖLÇME ve DEĞERLENDİRME
Ölçme:Bir nesneye ilişkin sayı ve sembollerin ifade edilmesi
Değerlendirme:
Ölçme sonuçlarını bir ölçüte vurarak, ölçülen nitelik hakkında bir değer
yargısına varma süreci olarak tanımlanır.
Öğrencilerin mevcut bilgi ve becerilerini belirlemek
Öğretim sonucunda öğrencinin ulaştığı en son düzeyi belirlemek
Слайд 46ÖLÇME ve DEĞERLENDİRME
Neden Ölçme Değerlendirme?
Gelecekteki öğrenme süreçlerini planlamaya veri sağlamak
Öğrencilerin
güçlü ve zayıf yönlerini ortaya çıkarmak
Öğretim programlarının yeterliliğini belirlemeye bilgi
sağlamak
Слайд 47PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ
İş görenin başarısını ölçmektir.
Performans değerlendirme, örgütte çalışan bireyleri sosyal
bir varlık olarak fizik, duygu, moral, ilgi, tutum,bilgi, beceri ve
yetenek gibi tüm yönleriyle tanımayı sağlayan önemli bir araçtır.
Слайд 48PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ
Öğrencilerin bilgi ve becerilerini ortaya koyarak oluşturduğu cevap ve
ürünlerin değerlendirilmesidir.
Öğrencinin yeni bilgiyi yapılandırmasını gerektirir.
Süreç içine yayılmıştır, zamana
bağlı değildir.
Öğrencinin günlük yaşamındaki problemleri nasıl çözeceğini ve problem çözmek için sahip olduğu bilgi ve becerileri nasıl kullanacağını göstermesini ister.
Слайд 49PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ
Öğrencilerin becerilerini “gerçek yaşam” ortamında değerlendirmeyi hedefler.
Gözlenebilen bir performans
veya somut bir ürünle sonuçlanır.
Performans görevlerinde, tek bir cevap yoktur.
Görevi tamamlamak için değişik yollar bulunmaktadır. Bu nedenle iyi tanımlanmış bir ölçütle değerlendirmelidir.
Слайд 50PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ
Başarılı bir değerlendirme yapmak için her performans görevi bir
dereceli puanlama anahtarı (rubric) ile eşleştirilmelidir.
Performans değerlendirmek için en çok
kullanılan araçlar; performans ödevleri, projeler, öğrenci ürün dosyaları, posterler vb.dir.
Слайд 51PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ
Amaçları şunlardır:
İnsan gücü planlaması için döküm hazırlamak,
Eğitim gereksinmesini saptamak,
Ücret
artışlarında yöneticilere yardımcı olmak,
Çalışan ile yönetim arasındaki ilişkileri
geliştirmek motivasyonu sağlamak,
Yöneticilerin de kendilerini değerlendirmelerini sağlamak.
Слайд 52PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ
Performans Değerlendirme Sürecini planlarken ve uygularken atılacak adımlar:
Amacı açıkça
ifade etme, neyi ölçeceğine karar verme
Uygun görev tanımlama
Performansın ölçütlerini açıkça
belirleme
Belirlenmiş ölçütlere göre dereceli puanlama anahtarını geliştirme
Слайд 532006-2007 Öğretim yılında 56 bin örgün ve yaygın eğitim kurumunda;
640
bini okul öncesi eğitim,
10.8 milyonu ilköğretim,
3.3 milyonu ortaöğretim,
2.1 milyonu yüksek
öğretim
4.5 milyonu yaygın eğitim
Olmak üzere toplam 21 milyon öğrenci öğrenim görmektedir.
Слайд 54Eğitim düzeyine göre kayıtdışı istihdam (%), 2006. Kaynak: TÜİK, Hanehalkı
İşgücü Anketi,
Слайд 55Eğitimde son 10 yılda sayısal gelişmeler ‘net okullaşma oranları
Genel Erkek Kız
1997-98 2006-07 1997-98 2006-07 1997-98 2006-07
İlköğretim 84,74 90,13 90,25 92,25 78,97 87,93
Orta öğretim 37,87 56,51 41,39 60.71 34.16 52.16
Yüksek öğretim 10,25 18,85 11,28 20,22 9,1717,41
Слайд 56KAYNAKÇA
BURSALIOĞLU,Ziya,(2000).Okul Yönetiminde Yeni Yapı ve Davranış NURAL,Eşref. (2007).Eğitim
Bilimine Giriş
ÖZDEN,Yüksel.(1999).Öğrenme ve Öğretme.
HESAPÇIOĞLU,Muhsin. (1994).İnsan Kaynakları Yönetimi ve Ekonomisi.
ADEM,Mahmut.(1997).Türk Eğitiminin
Eğitim Politikası ve Finansmanı.
BÜLBÜL,(1988)
Слайд 57SORULAR
Aşağıdakilerden hangisi bir örgütün amaçları arasında yer almaz?
Verimi artırmak
Emeği azaltmak
Vazgeçme
maliyetini karşılamak
Bireysel sapmayı azaltmak
Madde ve insan kaynaklarını kontrol edebilmek
cevap: C
Слайд 58SORULAR
Aşağıdakilerden hangisi verimliliği etkileyen faktörler arasında yer almaz?
Aile – okul
ilişkisi
Ülke genelindeki eğitim atmosferi
Çevre- okul ilişkisi
Okul yönetimi
Öğrencinin güçlü ve zayıf
yönleri
Cevap: E
Слайд 59SORULAR
Aşağıdakilerden hangisi verimliliğin ölçülme amaçları arasında değildir?
İş görenin başarısını belirlemek
Kontrol
sağlamak
İyileştirme yapmak
Strateji belirlemek ve uygulamak
Yönetime bilgi sağlamak
cevap: A
Слайд 60SORULAR
Aşağıdakilerden hangisi bir verimlilik türü değildir?
Ortalama verimlilik
Yönetim verimliliği
İç verimlilik
Marjinal verimlilik
Toplam
faktör verimliliği
cevap: B
Слайд 61SORULAR
Aşağıdakilerden hangisi performans değerlendirmenin amaçları arasında değildir?
Gelecekteki öğrenme süreçlerini planlamaya
veri sağlamak
Eğitim gereksimini sağlamak
Yöneticilerin kendilerini değerlendirmelerini sağlamak
Ücret artışlarında yöneticilere yardım
sağlamak
İnsan gücü planlaması için döküm hazırlamak
Cevap: A