Слайд 1Kości kończyny górnej i dolnej
dr n. med. Ryszard Palczak
Слайд 2Wprowadzenie
Na szkielet kostny kończyny górnej składa się 37 kości.
Kości obręczy kończyny górnej: obojczyk i łopatka;
Kości kończyny górnej wolnej:
kość ramienna, dwie kości przedramienia, osiem kości nadgarstka, pięć kości śródręcza i czternaście kości palców.
Слайд 3K.obręczy: obojczyk i łopatka
Obojczyk: kość długa, wygięta esowato. Wyróżnia się:
trzon, koniec mostkowy i koniec barkowy. Na zgrubiałym końcu mostkowym
widoczna jest powierzchnia stawowa mostkowa łącząca się z powierzchnią stawową na rękojeści mostka. Na końcu barkowym, spłaszczonym, znajduje się powierzchnia stawowa barkowa. Na powierzchni dolnej znajdują się nierówności , do których przymocowują się więzadła.
Слайд 4Uwagi kliniczne (obojczyk)
Obojczyk jest dobrze widoczny i wyczuwalny przez
skórę na całej długości. Złamanie obojczyka spotyka się u noworodków,
dzieci i dorosłych. Dotyczy trzonu. Powikłaniem po złamaniu może być ucisk lub uszkodzenie tętnic, żył podobojczykowych lub splotu ramiennego. Może to doprowadzić do niedokrwienia lub niedowładu kończyny górnej.
Слайд 5Łopatka
Jest kością płaską kształtu trójkątnego i posiada dwie powierzchnie: żebrową
- wklęsłą w formie dołu i grzbietową – wypukłą. Na
niej widoczny jest grzebień łopatki, przechodzący w górę i ku bokowi w wyrostek barkowy. Na wyrostku tym leży powierzchnia stawowa dla połączenia z barkowym końcem obojczyka.
Łopatka posiada brzegi: pachowy, kręgosłupowy i górny. Na brzegu górnym znajduje się wcięcie łopatki a bocznie od niego leży wyrostek kruczy.
Слайд 6Łopatka powierzchnie grzbietowa i żebrowa
Слайд 7Kości kończyny górnej wolnej
Kość ramienna jest kością długą.składa się z
trzonu i końców górnego i dolnego lub raczej bliższego i
dalszego. Na końcu bliższym znajduje się głowa kości ramieniowej z powierzchnią stawową, która łączy się z odpowiednią powierzchnią stawową łopatki. Na obrzeżu powierzchni stawowej znajduje się szyjka anatomiczna. Bocznie od szyjki anatomicznej leżą dwa guzki: większy i mniejszy oddzielone od siebie bruzdą międzyguzkową. Od guzków w kierunku trzonu ciągną się grzebienie guzków większego i mniejszego. Poniżej guzków znajduje się szyjka chirurgiczna kości ramiennej.
Слайд 8Trzon kości ramiennej
W przybliżeniu ma kształt kolisty.Bruzda nerwu promieniowego przebiega
skośnie na tylnej powierzchni trzonu kości ramieniowej.Guzowatość naramienna miejsce przyczepu
mięśnia naramiennego znajduje się na tylnej pow. kości ramiennej.
Koniec dalszy kości ramieniowej jest rozszerzony, spłaszczony i nieco wygięty ku przodowi.Nosi on nazwę kłykcia kości ramiennej Po obu stronach kłykcia widoczne są nadkłykcie – przyśrodkowy i boczny.Pod nadkłykciem przyśrodkowym leży bruzda n.łokciowego.
Między nadkłykciami od przodu znajdują się dwie pow. stawowe.
Pow.stawowe służą do połączenia z kośćmi przedramienia.
Слайд 9Kości przedramienia – łokciowa i promieniowa.
Należą do kości długich.
Слайд 10Kość łokciowa
Kość łokciowa – jest dłuższa i delikatniejsza od promieniowej.
Koniec bliższy jest znacznie masywniejszy od dalszego. Dwa wyrostki-łokciowy (olecranon)
i wyrostek dziobiasty (coronoideus) ograniczają wcięcie bloczkowe (incisura trichlearis). Poniżej wyrostka dziobiastego znajduje się guzowatość łokciowa (tuberositas ulnaris).
Слайд 11Kość promieniowa.
K. promieniowa jest znacznie masywniejsza od kości łokciowej. Leży
po bocznej stronie przedramienia. Koniec bliższy stanowi głowa, na której
są dwie powierzchnie stawowe. Jedna jest na dołku stawowym i ta łączy się z powierzchnią stawową główki kości ramiennej. Druga powierzchnia stawowa znajduje się na obwodzie stawowym głowy. Poniżej głowy jest szyjka, a dalej guzowatość kości promieniowej, będąca miejscem przyczepu mięśnia dwugłowego ramienia.Trzon kości promieniowej ma kształt trójkątny, którego przedni zgrubiały brzeg przechodzi w wyrostek rylcowaty. Szeroki , dolny koniec k. promieniowej ma powierzchnię stawową nadgarstka, służącą do połączenia z kośćmi nadgarstka. Na przyśrodkowej powierzchni nasady dalszej znajduje się wcięcie łokciowe do połączenia z głową kości łokciowej.
Слайд 12Uwagi kliniczne
Złamania w obrębie końca bliższego dotyczą szyjki i części
głowy. Najczęściej są to jednak złamania końca dalszego i tę
postać złamania nazywa się „ złamaniem kości promieniowej w miejscu typowym”.
Слайд 13Kości ręki
Kości ręki, składają się z: kości nadgarstka, kości śródręcza
i palców zw. paliczkami.
Kości nadgarstka jest osiem i są ułożone
w dwu szeregach- bliższym i dalszym. Kości łączą się ze sobą powierzchniami stawowymi międzynadgarstkowymi i śródnadgarstkowymi.
Kości szeregu bliższego - łódeczkowata( os scaphoideum) księżycowata ( os lunatum) trójgraniasta (os triquetrum)
grochowata (os pisiforme)
Kości szeregu dalszego – czworoboczna mniejsza(os trapezoideum) czworoboczna mniej, główkowata (os capitatum) i haczykowata ( os hamulus)
Слайд 14Kości śródręcza
Jest pięć kości sródręcza. Zalicza się je do kości
długich. W każdej z nich wyróżniamy-trzon oraz koniec bliższy i
dalszy. Koniec bliższy tworzy podstawę kości śródręcza dalszy zaś głowę. Na podstawach widoczne są powierzchnie stawowe, za pomocą których łączą się one z odpowiednimi powierzchniami stawowymi szeregu dalszego kości nadgarstka. Powierzchnie stawowe głów łączą się z odpowiadającymi im powierzchniami podstaw paliczków.
Слайд 15Kości palców
Kości palców, zwane paliczkami, są zaliczane do kości długich.
Palec pierwszy ma dwa paliczki, a pozostałe palce mają po
trzy paliczki. Paliczek bliższy sąsiaduje z kością śródręcza, drugim jest paliczek środkowy a trzecim paliczek dalszy. Paliczki bliższe i środkowe mają podstawę, trzon, głowę. Paliczek dalszy jest spłaszczony i na końcu dalszym znajduje się półksiężycowatego kształtu guzowatość paliczka dalszego. Paliczki bliższe i środkowe zarówno na końcach bliższych, podstawach jak i na końcach dalszych, głowach wykształconych w postaci bloczków, mają powierzchnie stawowe łączące się z odpowiednimi powierzchniami stawowymi. Na końcu każdego paliczka dalszego występuje guzowatość zw. guzowatością paznokciową.
Слайд 16Kości kończyny dolnej
W skład szkieletu kończyny dolnej wchodzi 31 kości,
które dzielą się na kości obręczy kończyny dolnej i kości
kończyny dolnej wolnej.
Kończyna dolna spełnia bardzo ważne funkcje:
1. lokomocyjna
2. podtrzymująca ciężar ciała
3. utrzymywanie równowagi.
Kończyna dolna narażona jest na liczne urazy, powstające podczas pracy, zawodów sportowych lub ćwiczeń rekreacyjnych. Najczęstsze są urazy kolan, podudzia i stopy.Urazy biodra są rzadkie i obejmują mniej aniżeli 3% urazów kończyny dolnej.
Слайд 17Kości obręczy kończyny dolnej
Obręcz kończyny dolnej budują : dwie kości
miednicze i kość krzyżowa. Łączą się one ze sobą tworząc
mocny pierścień kostny zwany miednicą.
Kość miednicza składa się z kości biodrowej, kulszowej i łonowej.
Kość biodrowa jest największą częścią składową kości miednicznej i składa się z trzonu i talerza. Powierzchnie te od strony wewnętrznej oddzielone są przez kresę graniczną.Wymienione wyżej trzy kości łączą się w obrębie dużej i głębokiej panewki stawu biodrowego, służącej do połączenia z głową kości udowej. Powyżej kresy granicznej powierzchnia kostna nazywa się dołem biodrowym, przechodzącym w talerz kości biodrowej. Na zewnętrznej powierzchni talerza kości biodrowej przyczepiają się mięśnie pośladkowe. Wyrazem tego są kresy pośladkowe. Od góry talerz kości biodrowej ogranicza grzebień biodrowy.
Слайд 18Kości obręczy kończyny dolnej cd.
Grzebień biodrowy kończy się od przodu
kolcem biodrowym przednim górnym , a od tyłu kolcem biodrowym
tylnym górnym. Poniżej kolców górnych leżą od przodu kolec biodrowy przedni dolny a od tyłu kolec biodrowy tylny dolny. W jego sąsiedztwie na zgrubiałej przyśrodkowej części kości biodrowej widoczna jest powierzchnia uchowata służąca do połączenia z taką samą powierzchnią kości krzyżowej. Ku tyłowi od powierzchni uchowatej kość biodrowa jest nierówna i w tym miejscu znajduje się guzowatość biodrowa, która jest miejscem przyczepu mocnych więzadeł łączących kość biodrową z kością krzyżową
Слайд 19Kość łonowa. Otwór zasłonowy.
Kość łonowa składa się z trzonu,gałęzi górnej
i dolnej. Trzon tworzy 1/5 część panewki i łączy się
z trzonem kości biodrowej, tworząc wyniosłość biodrowo-łonową (eminentia iliopubica). Gałąź górna kończy się powierzchnią spojeniową służącą do połączenia z przeciwległą kością łonową
Otwór zasłonowy znajduje się między kością kulszową a łonową. Do jego brzegów przyczepia się błona zasłonowa.
Слайд 20Kość kulszowa
Składa się z trzonu i gałęzi.Wytwarza 2/5 panewki. Na
brzegu tylnym znajduje się kolec kulszowy, a powyżej niego znajduje
się wcięcie kulszowe większe. Między kolcem kulszowym a guzem kulszowym jest wcięcie kulszowe mniejsze. Gałąź kości kulszowej odchodzi od trzonu pod kątem prostym. Ma dwie powierzchnie: wewnętrzną i zewnętrzną, do których przyczepiają się mięśnie obręczy kończyny dolnej, dna miednicy i uda.
Слайд 21Kości części wolnej kończyny dolnej.
Kość udowa.
Jest najdłuższą kością szkieletu i
składa się z końca bliższego, trzonu i dalszego.
Trzon kości
udowej ma powierzchnię przednią i dwie boczne. Powierzchnia przednia przechodzi bez wyraźnej granicy w powierzchnie boczne, które stykają się z tyłu wzdłuż kresy chropowatej (linea aspera), posiadającą wargę przyśrodkową i boczną. W dolnej powierzchnie trzonu obie te wargi ograniczają powierzchnię podkolanową. Ku górze warga przyśrodkowa biegnie w kierunku krętarza mniejszego gdzie tworzy kresę grzebieniową, a warga boczna ku górze grubieje w guzowatość pośladkową.
Слайд 22Kość udowa – ciąg dalszy
Koniec bliższy
Posiada głowę na której
znajduje się dołek głowy.
Głowę z trzonem łączy szyjka kości udowej.
Kąt utworzony przez oś szyjki kości udowej i oś trzonu u dorosłych wynosi 135 stopni. W miejscu połączenia szyjki z trzonem odchodzi krętarz większy. Krętarz mniejszy położony jest poniżej krętarza większego. Oba krętarze na powierzchni przedniej łączy kresa międzykrętarzowy a na powierzchni tylnej grzebień miedzykrętarzowy.
Слайд 23Kość udowa - ciąg dalszy
Koniec dalszy
Koniec dalszy kości udowej posiada
dwa kłykcie: przyśrodkowy i boczny. Ku tyłowi są one oddzielone
dołem międzykłykciowym, a z przodu znajduje się powierzchnia rzepkowa. Nad powierzchniami bocznymi występują nadkłykcie boczny i przyśrodkowy.
Слайд 24Uwagi kliniczne
Najbardziej niebezpieczne są złamania szyjki kości udowej. Okostna w
obrębie szyjki jest bardzo cienka i ma małe zdolności odtwórcze
w formowaniu nowej kości. W złamaniach tych często również ulegają przerwania naczynia krwionośne odżywiające głowę kości udowej, wywołując zmiany martwicze. Do bardzo niebezpiecznych powikłań należą zatory tłuszczowe, w których cząsteczki tłuszczu przechodzą do światła naczyń włosowatych pęcherzyków płucnych, co może doprowadzić do zahamowania krążenia płucnego. W złamaniach dolnego końca kości udowej rozróżnia się złamania nadkłykciowe oraz przezkłykciowe.
Слайд 25Biodro szpotawe-biodro koślawe
Kąt pomiędzy długą osią trzonu kości udowej i
szyjki nazywamy kątem inklinacji.
Jeżeli kąt ten jest mniejszy od prawidłowego,
określamy taki stan jako biodro szpotawe.
Jeżeli kąt jest większy to taki stan określamy jako biodro koślawe.
Przy biodrze szpotawym jest ograniczone bierne przywodzenie.
Слайд 26Kości podudzia (goleni)
W skład kości podudzia wchodzą kość piszczelowa i
strzałka.
Kość piszczelowa (tibia) jest kością nośną podudzia i leży po
jego stronie przyśrodkowej. W obrębie kości piszczelowej wyróżniamy trzon, koniec bliższy i dalszy. Trzon posiada powierzchnie: przyśrodkową, boczną i tylną oraz 3 brzegi przedni, który w pobliżu końca bliższego przechodzi w guzowatość piszczelową (tuberositas tibiae), brzeg przyśrodkowy i boczny czyli międzykostny. W górnej części powierzchni tylnej jest kresa m. płaszczkowatego (linea musculi solei).
Koniec bliższy piszczeli posiada dwa kłykcie: przyśrodkowy i boczny, na których znajdują się powierzchnie stawowe. Miedzy nimi leży wyniosłość międzykłykciowa, która okolona jest od przodu guzkiem międzykłykciowym przyśrodkowym, a od tyłu guzkiem miedzykłykciowym bocznym.
Слайд 27Kość podudzia c.d.
Od przodu znajduje się pole międzykłykciowe przednie, z
tyłu międzykłykciowe tylne. Do pól tych przyczepiają się więzadła krzyżowe.
Koniec dalszy piszczeli jest rozszerzony zakończony wyrostkiem kostnym zw.kostką przyśrodkową, dobrze wyczuwalną przez skórę. Po stronie bocznej dalszej nasady kości piszczelowej znajduje się wcięcie strzałkowe. Dolna powierzchnia nasady tworzy powierzchnię stawową dolną służącą do połączenia z kością skokową wchodzącą w skład kości stępu.
Слайд 28Rzepka
Jest oddzielną kością wchodzącą w skład stawu kolanowego. Rzepka włączona
jest w ścięgno mięśnia czworogłowego uda. Posiada powierzchnia przednią i
tylną, trzy brzegi: górny,który stanowi podstawę, boczny przyśrodkowy oraz wierzchołek do którego przyczepia się więzadło rzepki. Powierzchnia przednia jest chropowata. Powierzchnia tylna, stawowa,składa się z dwu pól odpowiadających powierzchni rzepkowej kości udowej.Rzepka zmniejsza tarcie między ścięgnem mięśnia czworogłowego uda a kością udową i piszczelową ,nadaje właściwy kierunek m. Czworogłowemu uda i wpływa na jego napięcie.
Слайд 29Strzałka (fibula)
Strzałka położona jest po bocznej stronie piszczeli. Składa się
z trzonu i dwu końców. Koniec bliższy tworzy głowa strzałki,
przechodząca wydłużonym końcem w wierzchołek na którym znajduje się powierzchnia stawowa.
Koniec dalszy czyli kostka boczna na powierzchni przyśrodkowej posiada powierzchnię stawową.
Trzon strzałki ma kształt trójkątny i posiada trzy powierzchnia ( przyśrodkową, boczną i tylną) oraz trzy brzegi (przedni, tylny i międzykostkowy).
Слайд 30Kości stopy
Budowa stopy jest złożona ze względu na dużą liczbę
( 26 ) tworzących ją kości. Mają one różny kształt
i wielkość. W skład kości stopy wchodzą: kości stępu, kości śródstopia i kości palców.
Kości stępu ułożone są w dwa szeregi- bliższy i dalszy. Do kości stępu należą:
Szereg bliższy :kość piętowa (calcaneus)
kość skokowa (talus)
Szereg dalszy: kość łódkowata (naviculare)
kości klinowate-przyśrodkowa , pośrednia i boczna(cuneiforme)
kość sześcienna (cuboideum)
Слайд 31Kości śródstopia i palców
Kości śródstopia w liczbie pięciu posiadają: podstawę
,trzon i głowę. Podstawy łączą się z trzema kośćmi klinowatymi
i kością sześcienną, a głowy z kośćmi palców stopy. Najdłuższa jest druga kość śródstopia.
Kości palców stopy składają się z trzech paliczków: bliższego, środkowego, dalszego. Paluch posiada dwa paliczki: bliższy i dalszy.