МБУК Моркинская ЦБС Аринская сельская библиотека Пӱртӱс мурызо – АРКАДИЙ

Чодраял
2017

гын, Чавайнуреш) 1932 ий 12 августышто шочын. Ачаж ден аваже

лудын-возен моштен огытыл. Ликбезыш коштыныт да кидпалым пышташ тунемыныт. Нунын вич икшывышт лийыныт, Аркадий – нылымше шочшышт.
1947 ийыште Изи Корамас школым тунем пытарен, 1951 ийыште – Морко педучилищым, а 1963 ийыште – Марпединститутын педфакшым – заочно.
Нылле ныл ий Роҥго кундемысе школлаште пашам ыштен: Спасскийыште,
Тапшерыште, Ашламашыште, Кугу Оваснурышто (Солнечныйыште).
2008 ий гыч Россий писатель ушем радамыш ушнен.

кумдан палыме. Яра жапше улмо годым йыр улшо пӱртӱсыштӧ

лияш йӧрата, тудым шымла.
1975 ийыште «Пинь-пинь ден Зинь-зинь» йомакше печатлалт лектын. Вара – «Юзо тоя», «Ошымшӱлыш отар», «Шулдыран таҥна-влакын мурышт», «Оҥайже воктеннак». Нине йомак да ойлымаш книгалаж дене ятыр самырык тукым кушкын. Марий Элысе мотор пӱртӱсым пеш мастарын да тӱрлӧ чия дене сӱретлен моштымыж дене кажне еҥын кумылжым савыра.
Аркадий Фёдоровын кеч-могай йомакшым лудмеке, нӧргӧ еҥын пӱртӱс илыш нерген шинчымашыже кунар-гынат кумдаҥеш. Поснак кушкыл, янлык, кайык, шукш-копшаҥге, вӱдыштӧ да мландыште нушкын коштшо да кол тукым нерген лудшо икшывын вуйыштыжо чотак пойдаралтеш.

илышым утларак келгын ончен. Тудын ушыштыжо Кундыш да Оваснур кундемын

историйже, тыште илыше еҥ-влакын пӱрымашышт дене кылдалтше сюжет нерешташ тӱҥалын. Тыге шочын «Кундыш» роман.
«Кундыш» роман 1980-ше ийлаштак возалтын улмаш, но роман 2005 ийыште гына «Ончыко» журналын вич номерешыже печатлалт лектын. Чумыржо – 300 утла странице.

Федоров, А. Кундыш: роман / А. Федоров // Ончыко. - 2005. - № 8. - С. 15-78, № 9 С. - 17-74, № 10 С. 43-103, № 11 С. 9-69, № 12 с. 18-79

Г.
Кундыш ; Йомакысе Оваснур кундемем : роман, повесть, ойлымаш, легенде, [шарнымаш-влак]

/ Аркадий Федоров, Георгий Мичеев. – Йошкар-Ола, 2017. – 576 с.: ил.

ден осал тушманже-влакын вуяваш шогымышт пӱсын ончыкталтеш. Окса мешак кумылан

еҥ-влак нимогай моторлык ончылнат чарнен огыт шогал, шке кӱсеныштым оварташ шонен, эн чапле пушеҥгым руат, шолыштыт да йот кундемыш ужатат. Но шочмо кундемым йӧратыше чонан патриот-влак чодырам пытарыме деч арален кодаш эсогыл шке илышыштымат огыт чамане.
Романыште школ илыш, еш кокласе кыл, марий ялын пӱрымашыже кумдан йыжыҥлалтыт. Автор шке геройжым - тока гына институтым пытарен, Оваснур ялыште пашам ышташ ямдылалтше туныктышым кугу вӱд покшеке шӱкал колтымо семын вигак илыш толкыныш пурта, тудлан Кундыш серыште азапыш логалше ӱдырым утараш перна. Тиде событий кок самырык еҥ кокласе кылым тӱрыс почын пуаш полша.
Ты произведенийын шочмыжо писательын шке илышыж дене (векат, икымше йӧратымашыж дене) кылдалтын. Таклан огыл тиде еҥын лӱмжӧ таче мартеат писательын тайныже лийын кодеш. «Кӧжым-можым лишыл еҥем-влак палат, тидат сита», - манеш Аркадий Фёдорович.

- 2005. - № 11. - С. 32-33
.

- 2005. - № 11. - С. 39.

2005. - № 11. - С. 32-33

лектын. Тиде повесть-легенде лудшыеҥым Изи Кундыш эҥер кундемын шукертсе илышышкыже

наҥгая. Повестьым лудын лекмек шижалтеш, Аркадий Фёдоров кугезе пагытым келгын шымлен, пел тӱжем наре ий ожно тиде вер-шӧрыштӧ илыше марий-влакын паша тургымыштым да илыш-йӱлаштым удан огыл почын пуэн.

Федоров, А.
Оваснур : повесть-легенде / А. Федоров // Ончыко . - 2010. - № 1. - С. 22-98

дене тӱҥалын: «Дела давно минувших дней, Предания старины глубокой». Шижалтеш

Аркадий Фёдоров кугезе пагытым келгын шымлен, пел тӱжем наре ий ожно тиде вер-шӧрыштӧ илыше марий-влакын паша тургымыштым да илыш-йӱлаштым удан огыл почын пуэн. Тунам тысе еҥ-влак Озаҥ ханлан йозакым тӱленыт. А йозакым поген коштшо-влакын кугуракышт Аббас лӱман улмаш. Марий-влак тудым Овас маныныт. Тышечынак лектыныт чодыра коклаште шочшо ял-влакын: Кугу Оваснур ден Изи Оваснурын- лӱмышт.

- 2008. - № 9. - С. 7-70; № 10.

- С. 21-77; № 11. - С. 9 -70;
№ 12. С. 36-79.

лийын, тыш толмыж еда писатель нерген материалым пырчын-пырчын поген. Ончыч

изирак публикаций-влак шочыныт, жап эртыме семын тидыже кугу радынашке чумырген. 2008 ийыште «Ончыко» журналын ныл номерешыже «Чавайн» романын икымше ужашыже савыкталтеш. Чумыр кугытшо – 220 утла странице. Тудым Ю. Галютин ден коктын сереныт. Действий 1900 ийыште тӱҥалеш. Тунам Микал Кыргорийын Сергей эргыже икымше гана школыш каен. Тиде ужаш ончыкылык писательын Изи Корамас церковноприходской школым тунем лекмыж дене пыта. Тыште школ нерген веле огыл ойлалтеш. Автор-влак 20-шо курым тӱҥалтышысе марий кресаньык илышым, Морко кундемын пӱртӱсшым, калык-йӱлам, Сергейын йоча жапшым кумдан ончыктеныт.

- № 9. - С. 35 -113.

Романым умбакыже

А.Фёдоров шкетын серен. Кокымшо ужаш 2013 ийысе 9-ше номереш савыкталтын. Тудо Сергей Григорьевын Унчо школышто тунемме жапшым авалта. Тӱҥ геройынгаяк фамилиян туныктышо, Пётр Григорьев, Сергейлан Озаҥ оласе учитель семинарийыш каяш темла. Тыге тыглай кресаньыкын икшыве Юл кундемыште чапым налын шуктышо тиде школыш логалеш. Илышын тиде йыжыҥжым писатель романын 3-шо ужашыштыже почын пуаш палемден.

Ончыко. - 2015. - № 10. - С. 16-42.
Ты ужашын

тӱҥалтышыже «Ончыкын» 2015-ше ийысе 10-шо номерышкыже пурталтын. Пытартыш
лаштыкыште «Мучашыже лиеш» манын палемдалтын, но тудо алят савыкталтын огыл. Мутат уке, ийгот шкенжым утыр виянрак шижтара, автор ондаксе семын писын серен ок керт. Туге гынат «Чавайн» романын 3-шо ужашыжым мучашке шуктымым вучен илаш тӱҥалына.

таҥна-влакым», «Кундыш» роман ден моло возымыжым калык эре куанен лудеш.

Йоча-влаклан кушкыл, янлык, кайык-влак нерген возымыжо «Ямде лий» газетеш чӱчкыдын савыкталтеш. Тудо Чавайнур Аркадий псевдоним дене лектеш.

А.Ф. Фёдоров. Йошкар-Ола: Марий книга издательство, 1986. – 128 с.
Ошымшӱлыш

отар = [Шмелиная пасека] [текст]: ойлымаш-влак / [6+] / А.Ф. Фёдоров. Йошкар-Ола: Марий книга савыктыш, 1994. – 128 с.
Шулдыран таҥна-влакын мурышт = [Песни крылатых друзей] [текст]: икшыве-влаклан пӱртӱс илыш гыч / [6+] / А.Ф.Фёдоров. Йошкар-ола: Марий книга савыктыш, 2004. – 64 с.
Кундыш: роман // Ончыко. 2005. № 8. с.15-78; № 9. с.17-74; № 10. с. 43-103; № 11. с. 9-69; № 12. с.18-79.
Чавайн: роман 1-ше ужаш // Ончыко. 2008. № 9. с. 7-70; № 10. с. 21-77; № 11. с. 9-70; № 12. с. 36-79.
Оваснур: роман // Ончыко. 2010. № 1. с. 22-98.
Чавайн: роман 2-шо ужаш // Ончыко. 2013. № 9. с. 35-113.
Чавайн: роман 3-шо ужаш // Ончыко. 2015. № 10. с. 16-42.
Фёдоров, Аркадий Фёдорович. Йоча газет кумылаҥден = [текст] / А.Ф. Фёдоров. Ямде лий. 2008. 2 февраль.
Зайниев, Гельсий. Чавайнурышто шочынат гын. = [текст]: / Писатель да туныктышо Аркадий Фёдоровлан – 85 ий / Г. Зайниев. Ончыко. 2017. № 8. с. 79-85.