Презентация ?аза? тілінен Ш. М?ртаза "Т?т?ын бала" 6 сынып

» шығармасындағы бала

Тұрардың бейнесіне талдау жасай отырып,автор мұратын ұғындыру; Дамытушылық: Мәтіннен Тұрардың іс – әрекеттеріне баға беру арқылы өзіндік көзқарасын жетілдіру, проблемалық сұрақтар арқылы жинақтау дағдысын дамыту; Тәрбиелік : Шығарма арқауы тарихи шындық екенін түсіндіре отырып ,Тұрар бойындағы қасиеттер арқылы бауырмалдыққа, шыдамдылыққа , қайсарлыққа , отан сүйгіштікке тәрбиелеу.

тәсілдері : 1.Сын тұрғысынан ойлау,

ой белсенділігін арттыру 2.«Ыстық микрофон» (Сұрақ – жауап арқылы) 3.Сәйкестендіру тесті 4«Рөлдік ойындар» әдісі 5.Топтық және жеке жұмыс 6.Э.Де Бононың ойлау қалпақтары 7.«Өз пікіріңді дәлелде» 8.«Сатылай кешенді талдау» 9.Әңгімені композициялық құрылысына талдау 10.«Топтастыру» стратегиясы 11.«Екі жұлдыз , бір тілек» әдісі

облысы, Жуалы ауданы, Мыңбұлақ топырағында дүниеге келген.
1937 жылы- әкесі сталиндік

репрессияның құрбаны болған.
1941 жылы –Шерхан Талапты мектебінің табалдырығын аттады.
1950 жылы Жамбыл қаласында интернат үйінде жүріп, Жамбыл атындағы қазақ орта мектебін бітірген
1955 жылы - әуелі Мәскеу полиграфия институтыңда, үшінші курстан бастап Мәскеудің мемлекеттік Ломоносов атындағы университетінде оқып, журналистика факультетін бітіріп шығады.
Ш.Айтматов- «Ботагөз», «Қош бол, Гүлсары», «Теңіз жағалай жүгірген тарғыл төбет», «Боранды бекет» туындыларын орысшадан аударды;
2002 жылы - Отан» орденінің иегері  

Шерхан Мұртаза

бітіру куәлігін толтыру кезінде Тұрар қандай қылмыс жасағаны үшін директордан

кешірім сұрады? 5.Директор сол кезде не істеді? 6.«Диірменде туған тышқанның баласы диірменнің дүрсілінен қорықпайды».Кімнің сөзі? 7.«Сен жаралы арыстанның баласысың, бауырым, Қызыл Жебе!» деген сөзді кім айтты?

1.« Оян,Тұрар!»-деп Тұрарды камерада оятқан кім?
2.Рысқұл не себепті Тұрарды қасына алдырды?

3. Приходько мырзаның үйінде Тұрар қандай қызметтер атқарды?

4.«Кафедральді соборды » көргенде Тұрардың ойына не түсті?

5. Надзиратель Тұрарға қандай қысым көрсетті?

6.Бронников қандай адам?

7.Рысқұлды айдауға әкетіп бара жатқанда тұтқындар қалай қоштасты?

8.Әке мен бала қалай қоштасты?

1.Гимназияның алдында тұрып Тұрар нені армандады?

2.Қырғызбай Тұрарды оқуға жаздыруға неден қорықты?

3. Тұрардың фамилиясын не себептен Қырғызбаев деп өзгертті?

4.Тұрардың дәптеріне алғаш жазған сөздер ін ата? Оларды Тұрар қалай түсіндірді?

5.Тұрар тақтаға шыққанда жырқылдап күлген бала кім?
6.Атамырза Тұрарға не үшін күлді?

7.«Шынтақ жеңнен жылтыңдап қарамайды, оған надандық үңіліп қарайды» деген Ломоносовтың сөзін кім айтты?

8.Сұлу мұртты, бойы тіп-тік, әскери кісі кім?

ІІ. Не білеміз?

- 1914
 1918 жыл
 1924 жыл
 1956.8.ХІІ
 1916 жыл
 1932 – 1933 ж
 1937 –

1938 ж

 1915 жыл

келген. 1907 – 1910ж. Меркедегі туыстарына баруы. Орыс - қазақ мектебін

үздік бітірді 1910 – 1914ж. Бішкектегі бау – бақша мектебінде оқиды. 1915жыл. Ташкенттегі мұғалімдер институтына түседі. 1916 жыл. Ұлт - азаттық көтеріліске қатысады. 1917 - 1918 жылдар 21 жаста Түркістан республикасында аштық пен күрес орталық комиссиясының төрағасы болды. 1924 жыл. Монғолияға өкіл етіп жіберілді. 1932 - 1933ж. Қазақ халқының жер бетінен жойылып кетпеуі үшін бел буып күресті. 1938ж. жылы сталиндік жазалаудың құрбаны болады.

құрбандарының ерлігін баяндау.
Идеясы :
Шерхан Мұртаза Тұрар бейнесі

арқылы қарама – қайшылыққа тұнған қазақ халқының тарихындағы ең ауыр кезеңін баян етті және оны шынайы суреттей білді.

3. Қосалқы кейіпкерлер
4. Портрет
5. Мінездеме

6.Диалект сөздер.
Тұрақты тіркес
Мақал-мәтел немесе мақал –мәтел
болып кеткен сөздер.

«Талдау»

Әңгіменің композициялық құрылысына
талдау:

Әңгіменің басталуы
Әңгіменің дамуы
Әңгіменің байланысуы
Әңгіменің шиеленісуі
Әңгіменің шарықтау шегі
Әңгіменің шешімі

Тұрар ұстазының сенімін ақтайды

Қызыл қалпақ : Тегін ауыстырып

жаздырған кездегі Тұрардың сезімі қандай болды?

Сары қалпақ : Тұрар үшін Қырғызбаев болудың қандай пайдасы болды?

Жасыл қалпақ : ,, Егер менің қолымда күштінің әлсізге жасаған әділетсіздігін
таптайтын сиқырлы таяқша пайда болса ...’’ тақырыбында ой қозға.

Қара қалпақ: Приходьконың өтінішін жерге тастамағанда Тұрардың болашағы
жарқын болар еді.

Көк қалпақ: Бүгінгі сабақтан мен нені түсінбедім?
6 қалпақтың сөзін жинақтап , қорытындылау.

-О не дегенің, байғұс – ау, алжиын дегенсің бе?
Тұрарды қайтесің? Ол бала емес пе екен?
Надзиратель: - Оян, Тұрар! Бронников: - Сен енді маған әрі тілмаш, әрі писарь боласың. Қырғызбай: - Әй, бандиттің баласы! Осы көрген күніңді көпсініп
жүрсің бе, ей?! Салиха: - Турарка, сен де шоқына сал, пайдасы болмаса,
зияны жоқ  Приходько: - Баланы қорлаушы болма, хайуан! Наташа: - Сабақтан қайтар уақытта кешігуші болма! Аркадий: - Бізде оқуға беретін бала жоқ, қарағым. Иван Владимирович: - Жайырақ, құдай үшін, жайырақ! Атамырза: - Жай, әншейін, ананың шынтағына қараңызшы,- деп
Тұрарға қолын шошайтты Тұрар: - Сен тышқанның баласы емес жаралы арыстанның
баласысың. Сен – Қызыл Жебесің, бауырым! Семашко: «Әттең, Аркашаның орнында мен оқыр ма едім,
кітаптан бас алмас едім»-

зобалаңы
Тұрар кімді, қандай мінездерін ұнатты?
Әке мен бала арасындағы сүйіспеншілік
Бронниковтың бала

санасында қалуы

Наташа Тұрардан не үйренеді ?

Саяси тұтқындардың Тұрарға деген көзқарасы

Рысқұловқа көркем сөзден соғылған еңселі ескерткіш болы деп кәміл сенеміз”

- десе;

Фариза Оңғарсынова:
«…Шерхан жазушының «Қызыл Жебесінің» жөні бөлек. Халқымыздың ұлы перзенттерін шаңға көмген мылқау мезгілді, қараңғы түнекті жарқыратқан жұлдыздай ысырып тастап, ұрпақтарға табыстырған жазушының бұл шығармасы-әдебиетіміздің өмірбаянындағы жарқын беттері»-деп баға берген

тарауымен таныстық. Рысқұл өмірінің қандай қиын жағдайда өткендігіне көз жүгірттік.

Әке тағдырының қиындығын көзбен көріп өскен Тұрардың да қайтпас қайсар, өжет адал бала болып жетіліп келе жатқандығын байқадық. Қорыта айтқанда, «Ата көрген оқ жонар» деген халық мақалы осы Тұрарға айтылғандай.

мұратқа” шығарма жазу.

VII. Бағалау

Кері байланыс: ,,Екі жұлдыз, бір тілек” арқылы оқушылар бүгінгі сабақтан алған әсерлерін стикерге жазады

не үйретті?
Шерхан атаға хат
“Бала Тұрардың болашағы”
өз қиялдарымен әңгімені аяқтау
Кейіпкерге хат