Слайд 1ПРЕЗЕНТАЦИЯ
Тақырыбы:Газ-сұйықтық хроматографияның селективті детекторларымен өлік денедегі ФОҚ химия-токсикологиялық сараптамасында қолдану.
Орындаған:
Тобы:
Қабылдаған:
Шымкент,
2019
Қазақстан Республикасының Денсаулық Сақтау министрлігі
Оңтүстік Қазақстан Медицина академиясы
Фармацевтикалық және
токсикологиялық химия кафедрасы
Слайд 3І Кіріспе
Фосфорорганикалық қосылыстар (немесе ФОҚ) - инсектицидтер мен фунгицидтер, жәндіктерге
әсер ететін ұқсас механизмдері бар бес валентті фосфордың туындылары болып
табылады.
Слайд 4Синтетикалық пиретроид пайда болғанға дейін фосфорорганикалық қосылыстар түрлері бойынша кеңінен
қолданылатын және әртүрлі пестицидтермен болды. Олар қоршаған ортаға төзімді және
қауіпті хлорорганикалық қосылыстарды ығыстырды.
Слайд 6Фосфорорганикалық пестицидтер
Фосфор қышқылы туындылары:
Хлорофос (1-гидрокси-2,2,2-үшхлорэтил-О,О-диметилфосфонат) (инсектицид). Крист. түссіз зат,
б.т. . 82-83 0С.
Слайд 9Орто-фосфор қышқылы туындылары:
Дихлофос О-(2,2-дихлорэтинил)-диметилфосфат (жануарлардың ішек ауруларына қарсы).
Слайд 11Тиофосфор қышқылы туындылары:
Метафос – О,О-диметил-О,п-нитрофенилтиофосфат – инсектицид (для защиты
бобовых, ягодных культур и риса).
Слайд 12Дитиофосфор қышқылы туындылары:
Карбофос – О,О-диметил-S-(1,2-диэтоксикарбонилэтил)дитиофосфат (малатион) (инсектицид, акарицид)
Слайд 19 Әдістеме:
50 г биоматериал ұсақталынады және 3 рет ацетон-этанол-су =
1,5:1,5:1 қоспасымен сығындалынады.
Сығындылар біріктіріледі. рН=5 хлороформмен реэкстракция жүргізіледі. Сығынды буландырылады.
Зәрден:
зәрді рН 5 дейін қышқылдайды. хлороформмен немесе диэтил эфирімен сығындалады. Еріткішті буландырады.
Слайд 20Жұқа қабатты хроматография
Қалдықты силикагель бетті пластинкаға отырғызамыз.
еріткіш гексан :
ацетон (2:1) немесе бензол.
Детекция: бром булары ( ФОП және
метаболиттері).
FeCI3 и сульфосалицил қышқылымен өңдегенде → фосфат-ионды қосылыстар сары дақтар, көк фон.
Слайд 21 Идентификация:
3 пластинка.
детекция:
- 1- пластинка PdCI2 немесе
AgNO3 бромфенол көгі - S- құрамды пестицидтер (лимон қышқылымен өңдегенде
лиловый түс шығады),
- 2- – NaOH спиртті ерітіндісі, нитро-топты пестицидтер – ашық сары дақтар.
- 3 – резорциннің сілтілі ерітіндісі – хлорофос , дихлорофос (қызғылт).
дақтар аумағын – жартылай сандық анықтауға қолданады.
Слайд 22Газ сұйықтық хроматография:
Хроматограф бағанасына гександы сорынды енгізіледі.
Бағана температурасы 190
0С.
Детектор термоионды (фосфор және галоген атомдарына сезімтал).
Куәгерлер ендіріліп, ұсталыну
уақыттары (көлемдері) салыстырылады.
Сезімталдығы ЖҚХ жоғары.
Слайд 25 ФОҚ бар болса, бояу кешігіп шығады. Фоқ мөлшпері жоғары
болса, бояу шығуы баяу болады.
Бәсеңдетілу дәрежесі
Концетрация өзгеру уақыты
Сынама ішінде
Слайд 26Сілтілі ортадағы ацетонмен реакция
1
Слайд 29 2,4-динитрофенилгидразинмен реакция
Хлороформды сығындыдан хлороформды ұшырады, 2-3 мл тазартылған
су және натрий гидроксиді ерітіндісін қосады.
10 мин. кейін
0,1 % 2,4-динитрофенилгидразиннің 4 М хлорлы сутек қышқылындағы ерітіндісін қосады.
Су моншасында 1 сағат 40 0С температурада қыздырады.
Суыған сұйыққа 0,6 мл 4 М натрий гидроксиді ерітіндісін және этанол қосады.
хлорофос, дихлофос және ацетальдегид болғанда көк немесе көкшіл-күлгін түсті боялады.
Слайд 31Метафос: уыттылығы1 топ.
Тұрақтылығы 5 топ.
Метаболиті – п-нитрофенол –
уыттылығы жоғары.
– п-нитрофенол: азо бояу, индофенол, Шифф негізін
түзеді, хлорлы темірмен (lll) әрекеттеседі.
Слайд 33 Карбофос: 1) Драген-ф р-вімен → ине түріндегі қызыл-қоңыр кристаллдар
2)
+ HgCl2 → сары жұлдызшалар
3) + сульфанил қышқылыдиазо тұзы. →
қызғылт
4) р-в Марки → қызғылт
5) с Cu2+ + OH- + орг. еріткіш → комплекс сары-қошқыл түс,
Сандық анықтау. ФЭК (5 реакция).
. по уыттылығы 3 топ , тұқрақтылығы 6 топ.
ЖҚХ, ГСХ, холинэстераза белсенділігін анықтау
Слайд 34ІІІ Қорытынды
Қазіргі заманғы пестицидтердің ең маңызды кластарының бірі фосфордың органикалық
қосылыстарын құрайды,олардың қатарында әртүрлі физиологиялық белсенділігі мен іс-әрекетінің таңдалуы бар
заттар, оның ішінде акарицидтер, Инсектицидтер, гербицидтер, нематоциттер, өсімдіктердің өсуін реттегіштер табылды. Фосфорлы, тиофосфорлы, фосфорлы, тио - және дитиофосфорлы, фосфо-жаңа және тиофосфондық қышқылдардың туындылары пестицидтік қасиеттерге ие, ауыл шаруашылығында 220-дан астам фосфорорганикалық қосылыстар қолданылады. Фосфордың органикалық қосылыстары әсіресе өсімдік зиянкестерімен және үй жануарларының экто-және эндопаразиттерімен күресу үшін қолданылады. Ауыл шаруашылығында қолдану ауқымы бойынша олар әр түрлі кластағы пестицидтер арасында бірінші орын алады және олардың әлемдік өндірісі жылына 200 мың тоннаға жақындап келеді.
Слайд 35Пайдаланылған әдебиеттер
1. А.И. Жебентяев - Токсикологическая химия, часть 1, Витебск
– 2014
2. Шүкірбаев, Токсикологиялық химия – Алматы, 2013
3.http://www.historymed.ru/encyclopedia/categories/?ELEMENT_ID=33
4. Энциклопедия медицины,
1983 ж
5. https://chem21.info/info/1112366/
6. https://farmf.ru/uchebniki/uchebniki-toxikolog-him/toksikologicheskaya-ximiya-t-x-vergejchik/glava-1-stanovlenie-i-razvitie-toksikologicheskoj-ximii/