С.Д.Асфендияров атындағы Қазақ Ұлттық Медицина Университеті

КАМБАРОВА АЗИЗА
Курс:4
Факультет: ЖМ
Тобы: 102
Қабылдаған:КАЛИЕВ




Алматы 2012-2013

оқу жылдары

соғылуы.
Жұлын жаншылу.
Диогностикасы.
Жедел жәрдем.
Қорытынды.
Пайдалаылған әдебиеттер

тері қабаттарының, сіңірлердің, бұлшықеттердің, сүйектердің, сонымен қатар бас миының, қан

тамырларының ми қарыншаларының, ликвор жолдары мен бас- ми нервтерінің механикалық зақымдалуымен жүретін жинақы түсінік.

тері қабатының немесе апоневрозының тұтастығының бұзылуынсыз жүретін зақымдалу.
Ашық БМЖ- бассүйек

күмбезінің немесе негізі сүйектерінің сынуымен, қан кету немесе ликвореямен, сонымен қатар апоневроз зақымдалуымен жүретін жарақат.

Бас- ми жарақаты

аталады. Бас ми жарақаты кезінде үлкен жартышарлармен қатар,

өмірлік маңызды ағзалар мен жүйелердің қызметін, сонымен қатар зат алмасуды басқаратын ми бағанасы да зақымдалады.

симптомдармен, сонымен қатар соққының орналасуына байланысты ошақты, жергілікті симптомдармен сипатталады.

Субарахноидальды қан құйылуы,бас сүйек негізі мен күмбезінің сынуы сипатталады. Жеңіл дәрежелі соғылуда естен тану бірнеше минуттан 1-2 сағатқа дейін созылуы мүмкін. Аз уақытқа созылатын сөйлеу бұзылысы, терең рефлекстердің ассиметриясы және мимикалық мускулатураның парезі анықталады. Менингиальды симптомдар жарақаттан кейін 2-3 аптада жоғала бастайды. Субарахноидальды қан құйылуы,бас сүйек негізі мен күмбезінің сынуы болуы мүмкін.

аталған симптомдармен қатар жарыққа қарашық реакциясының төмендеуі, кейде нистагм, тыныс

және қанайналым бұзылысы байқалады. Ауыр дәрежелі бас миының соғылуында естен тану бірнеше тәулікке жалғасып, сопор немесе кома түрінде өтуі мүмкін. Диэнцефало-катаболикалық немесе мезэнцефало-бульбарлық синдромдар дамуымен сипатталады.

мүмкін бола бермейді. Бұл жағдайда ең негізгі белгі- бассүйек күмбезінің

немесе негізінің сынуы, шеткі параличтер, бассүйек нервтерінің зақымдалуы. Жеңіл және орташа дәрежелі бас миы соғылуы бар пациенттер нейрохирургиялық бөлімге, ал ауыр дәрежелі соғылумен реанимация және интенсивті терапия бөліміне жатқызылады.

дәрежелі соғылуы нәтижесінде дамиды. Көп жағдайда ми жаншылуы бассүйекішілік гематома

дамуымен(64 %), бассүйек күмбезі сүйектерінің сынықтарымен(11 %),, ми ісінуімен(11 %) немесе осы себептердің бірігуімен(11%) байланысты.

өршуші патологиялық процесс. Эпидурралды, субдуралды, ми ішілік гематома, мидың мыжылу

ошағы,гидрома компенсаторлы механизмнің тежелуін шақырады. Сол кезде басылған ми компрессиясы, ми бағанасының қысылуы мүмкін. Ми симптомдарының жалпы өсуі, жарты шарлы ошақты және бағаналы симптомдарының пайда болуы.

(50-70 мл) пайда болып 0,4-10% ижағдайларда кездеседі. Олардың көпшілігі алдыңғы

қабық артериасының немесе оның тармақтарының бірі жарылуынан, кейде вена немесе вена қоймалары зақымдалуынан болады. Гематома көбінесе сынған бас сүйектеріне бағытталған жарақаттайтын агенттің түскен жағында қалыптасады.
Эпидуралдық гематоманын клиникаснда жайдарлық шақ пен естүстің үш кезеңдік бұзылуы, зақымданған жағында мидриаз, оған қарама қарсы жағында гемипорез , брадикардия және гематома жағында бас күмбезі сүйектерінін сынуы білінеді.

ми жарақатарының 2-8 % ын құрайды. Олардың қалыптасуына ми қыртысы

веналары мен бас қан тамырларының зақымдануы әсер етеді.
Ағымына қарай олар өте шұғыл, шұғыл, созылыңқы және созылмалы болып бөлінеді.
Өте шұғыл және шұғыл, гематомаларға байланысты өлім жітім 40-96% ға дейін, ал созылыңқы болса 14-24%ға дейін барады.

Ми іші гематомаларына қатысты өлім -жітім 25,4%дан 68%ға дейінгі

мөлшерді құрайды. Оның клиникасында өремскел жалпы милық және ошықты симптомдар білінеді.
Ауырдәрежелі бас сүйек ми жарақаттарына байланысты гематомалар өте жиі кездеседі. Субдуралдық гематомалардың эпидуралдық түрімен немесе эпи және субдуралдықтардың ми іші гематомалары мен қосарланатындығы байқалады. Олар әдетте тек ангиографиялық зерттеу нәтижесіне немесе операция кезінде анықталады.

қан құйылған жақта қарашықтың кеңейуі. Жаншылу күшейгенде науқас айналадағыларды бақылай

алмайды және есін жоғалтады. Пульстің тежелуі 40-50 рет минутына. Патологиялық Чейн –Стокс тынысы байқалады.

Анизокория
Брадикардия
Аяқ қолдың парезі.
Эпилепсиялық талмалар

тез арада диагностикалау.
АВСД ережесі бойынша науастың жағдайына баға беру. (Airway

—танаыс жолдарының өткізгіштігі, Breathing — тыныстың адекваттылығын бағалау және ӨЖЖ жүргізу. Circulation — гемодинамиканы бағалау және жүрекке жабық массаж жасау. Drugs —жүрек өкпелік реанимация кезінде ЛС енгізу.

бола бермейді. Бұл жағдайда ең негізгі белгі- бассүйек күмбезінің немесе

негізінің сынуы, шеткі параличтер, бассүйек нервтерінің зақымдалуы. Ауруханаға дейінгі кезеңде жаншылу себептері мен гематоманың орналасуын анықтау қиын.

Диагностика

жоқтығын анықтауы керек, өйткені бұл жағдайда шұғыл операциялық ем жасау

үшін нейрохирургиялық стационарға жатқызылуы керек. Бассүйекішілік гематоманың ең алғашқы симптомдары- гомолатералды анизокория (55-75%), контрлатералды гемипарез (15-35%), терең рефлекстердің ассиметриясы(42%), эпилепсиялық ұстамалар (8-16%), брадикардия(38%).

әсіресе науқаста алкогольдік мастану болған жағдайда) диагнозды дұрыс қоймаудың себебі

болып табылады. Алкогольдік мастану күйінде пациентке БМЖ диагнозын қою қиын. Себебі, алкоголь жарақаттың клиникалық көріністерін азайтып немесе күшейтіп жіберуі мүмкін.

динамикалық бақылауда қойылады. Күмәнді жағдайларда қателіктердің алдын алу үшін БМЖ диагнозы

қойылып, керекті шаралар жүргізілуі тиіс.

алдын алу мақсатымен ауруханаға дейінгі кезеңде глюкокортикоидты гормондар мен салуретиктерді

қолданады. Ауруханаға дейінгі кезеңде венаішіне немесе бұлшықет ішіне 30 мг преднизолон енгізеді.
Бас миының шайқалуында шұғыл көмек қажеті жоқ. Аса қозғыштық кезінде: 2-4 мл 0,5% седуксен ерітіндісі(реланиум, сибазон) венаішіне Ауруханаға тасымалдау, неврология бөліміне

дегидратациясы үшін тез әсер ететін салуретиктерді, мысалы, 20-40мг(2-4мл 1% ерітіндісі)

лазикс тағайындаған тиімді. Бассүйекішілік гипертензияның ауыр сатысында ганглиоблокаторлық препараттар қолдануға болмайды, өйткені жүйелік қан қысымы төмендеген жағдайда ми капиллярларының ісінген ми тінімен басылуына байланысты ми канайналымының толық бұғатталуы мүмкін.

дамыса жүрек реанимациясын жасау. Қанайналым декомпенсациясы кезінде: -Реополиглюкин, кристаллоидты ерітінділер венаішіне тамшылатып -Қажет болса,

400 мл натрий хлоридінің изотониялық ерітіндісіне немесе кез- келген басқа кристаллоидты ерітіндіге 200 мг допамин қосып венаішіне АҚҚ-ын 120-140 мм.с.б.б. деңгейде ұстап тұратындай жылдамдықпен енгізу -Глюкокортикоидты гормондар:90-150мг преднизолон немесе солу-медрол , немесе 12-16мг бетаметазон(целестон) венаішін

өңдеу Ауруханаға тасымалдау, нейрохирургия бөліміне. Ауыр жағдайда- реанимация бөліміне тасымалдау. Ес-

түссіз болған жағдайда: - ауыз қуысын қарау және механикалық тазалау - тікелей ларингоскопия жасау Омыртқаны мойын бөлігінде жазбау керек! - омыртқаны мойын бөлімінде бекіту - трахеяны интубациялау - тыныс жетіспеушілігі болса оттегі беру Опиаттарды енгізуге болмайды!

өзгерістер ретінде некроз, қанқұйылу ретінде көрінеді. Сонымен қатар жұлындық шокпен

көрінеді.
Бұл жұлын өткізгіштігінің әртүрлі дәрежеде зақымдануымен көрінеді. Жұлын сұйықтығын тексергенде қан аралас болады, субарахноидальды кеңістікке қанқұйылады.

2-3 аптаға созылады: жұлын өткізгіштігінің бұзылысы әртұрлі аймақта.
Аралық период

2-3-ға дейін: жұлындық шоктың белгілері толық жожойылуымен, жұлын зақымдануының шынайы көрінісі білінеді.
Кеш период 3-4 айдан бастап белгісіз уақытқа дейін:
жұлын қызметінің баяу қалпына келеді.
Жедел жәрдем дәрігерлері жұлын жарақатының шоктыұ жағдайдағы көрінісін кқреді.

мл к/т немесе б/тке;
- анальгин 50 %, 2 мл к/т;
-

азотты ауа 2:1 қатынасында наркоз аппараты арқылы маскамен беру;
- аутоанальгезия триленмен: 0,4 об % в газоды-наркотикалық қосындыны "Трилан " немасе "Трингал " аппа­раты арқылы беру;
- мойынға шина салу;
- ақырындап науқасты зеңбілге жатқызу ;
- травматологиялық немесе нейрохирургиялық бөлімшеге жеткізу.

болған тыныс алу жетіспеушілігін кезінде: бұғана ортаңғы сызығымен 2-ші қабырға

аралықты пункция немесе катетепризация жасау.
Гематоркс кезінде: 6-7 қабырға аралығын артқы аксилярлық сызықтан пункция немесе катетеризация жасау;
Жоғарғы тыныс өтуін қамтамасыз ету;
Эндотреалды интубация немесе коникотамия жасау;
40-50 рет/мин немесе 10 рет/мин дем алса ӨЖЖ аппаратына қосу керек.
Ашық жарақаттан аққан қанды тоқтату және таңу.

HAES-steril, полиионжы етітінділер (дисоль, трисоль, хлосоль, ацесоль, Гартман ерітіндісі.);
-

вазопрессорлар (норадреналин, мезатон.)—1,0-3,0мл
- метилпреднизолон к/т — 30-40 мг;
- баралгин, 5 мл к/т;
- азотты ауа 2:1 қатынасында наркоз аппараты арқылы маскамен беру;
- аутоанальгезия триленмен: 0,4 об % в газоды-наркотикалық қосындыны "Трилан " немасе "Трингал " аппа­раты арқылы беру;
- кеталар, 2 мг/кг к/т немесе б/тке 4,6 мг ;
- седуксен (реланиум, медозолан), 0,2 мг/кг + натрий оксибутират 60-80 мг/кг к/т (2 сағат тасмалдау керек болған жағдайда); - мойынға шина салу;
- ақырындап науқасты зеңбілге жатқызу ;
- травматологиялық немесе нейрохирургиялық бөлімшеге жеткізу.

Қолданылған әдебиеттер:
Б.Қалимурзина. “ Ішкі аурулар. ” 1 том. Алматы:

Асем систем 2005 жыл.
А.Л. Гребенев. Пропедевтика внутренних болезней. Москва: ОАО “Издательство “Медицина” 2009 год.
“Қ.М.Тұрланов, С.А.Қалқабаева “ Жедел медициналық жәрдем ” Алматы, 2004ж