ТА ҚЫРЫБЫ : БОСАНУ КЕЗІНДЕГІ АНА МЕН ҰРЫҚ ЖАРАҚАТТАРЫ

кезінде аралықтың,қынап және жатыр мойнының ұлпаларының жарақаттануы жиі кездеседі.
Босану жолдарының

ұлпалары жұмсақ босану кезінде едәір керіліп созылады.Көп жағдайларда босану жолының ұлпаларының дөрекі созылуынан,босанудың ауытқуынан,акушерия операцияларынан кейін аралық,қынап,жатыр мойны және жатыр жыртылуы мүмкін.
Босану кезіндегі ананың жарақаттар:
1.Аралықтың жыртылуы. 2.Қынаптың жыртылуы.
3.Жатыр мойнының жыртылуы.
4.Жатырдың жыртылуы.
5.Қасаға буынының ажырауы.
6.Босанғаннан кейінгі жыланкөздер.
7.Жатырдың теріс айналып кетуі.

2-3есе жиі.
СЕБЕПТЕРІ:1.Жасы 30-дан асқан тұңғыш босанушы;аралығы өте жоғары орналасқан;бұрын бірнеше

рет аралығы жыртылған әйелдерде жиі кездеседі.
2.Нәресте басы жамбас жазықтықтарында дұрыс орнықпағанда үлкен өлшемдермен туылғанда;бас үлкен және оның конфигурациясы жеткіліксіз болғанда.
3.Акушерия операциясында-қысқыш салудан кейін.
Аралықтың жыртылу қауіпінің белгілері:аралық көгеріп,ісініп,терісі түссізденеді-аралықты кеседі(перинеотомия).
АРАЛЫҚТЫҢ ЖЫРТЫЛУЫНЫҢ ҮШ ДӘРЕЖЕСІ БАР.
Бірінші дәрежесі.Шамалы аралық терісі және қынап қабырғасы жыртылады,аралықтың бұлшықеттері сау.
Екінші дәрежесі.Аралықтың терісі және бұлшықеттері,қынаптың қабырғасы жыртылады.
Үшінші дәрежесі.Жоғарыдааталған ұлпалармен бірге,тік ішектің артқы сфинктері жыртылады.Аралықтың жыртылуынан жыныс мүшелерінің төмен түсуі байқалады.Үшінші дәрежесінде қынаптың,жатырдың төмен түсуімен бірге әйел үлкен дәретін ұстай алмайды.

екінші дәрежесінде новокайнмен жансыздандырады,үшінші дәрежесінде наркоз береді. Тігіс салар алдында

қынап айнасы арқылы жыртылған жерді анықтайды.
БІРІНШІ ДӘРЕЖЕСІНДЕ-алдымен кетгут жібін қынаптың шырышты қабатына,содан кейін жібек жіпті аралықтың терісіне салады.Тігіс қашықтығы-1см,тігісті бір-бірімен байлағанда жыртылған жердің шеттері бір бірімен түйісуі қажет.
ЕКІНШІ ДӘРЕЖЕСІНДЕ­-тігіс жарақаттың ең соңғы бұрышына,содан кейін аралықтың бұлшықетіне,қынаптың шырышты қабатына салынады.Соңғы салынған кетгут жібін жоғары көтеріп тартып аралыққа жібек немесе косметикалық тігіс салып,жарақатқа иод ерітіндісін жағады.
ҮШІНШІ ДӘРЕЖЕСІ-алдымен тігісті тік ішек қабырғасына, содан кейін жыртылған сфинктерге салады,оларды тігіспен жалғастырады.Жарақатқа асептикалық дәкені салып.тігіс орнын құрғатып,йод,спирт ерітінділерімен тазартып отырады.Аралықтың жыртылуының бірінші және екінші дәрежесінде тігісті бесінші күні алады,ал үшінші дәрежесінде тігіс алынбайды үлкен дәретке тек 7-8ші күндері отыруға болады

созылмауынан,дамып жетілмеуінен,бастың шалқая туылуынан,ірі нәрестеде,шапшаң босануда және аралық жыртылғанда қынап

қабырғалары да жиі жарақаттанады.
ҚЫНАПТЫТЫҢ ГЕМАТОМАСЫ.Қынап қабырғасының астында кездеседі.Гематоманың мөлшері жарақаттанған қан тамырларының көлеміне және қанның ұю қасиетіне байланысты.Гематома босану ағымында акушерлік қысқыш салғанда,шапшаң немесе босану ұзаққа созылғанда пайда болады.
КЛИНИКАЛЫҚ БЕЛГІЛЕРІ.Гематома көкшіл қара қоңыр қанды ісік.Көлемі үлкен гематомаларда қанның қызыл түйіршіктері төмендеп кейде іріңдейді.Әйелдің ыстығы көтеріліп,денесі түршігеді,ауырғаны артып,қанның құрамы өзгереді.
ЕМІ.Көлемі кішкентай гематомаларды консервативті жолмен витаминдер,антибиотиктермен,ал көлемі тез арада үлкейген гематоманы тек чирургиялық жолмен алып тастайды,қан тамырларын байлайды.Қуысты тігіп,дренаж қалдырады.

артады.Жатыр мойнының жыртылуының үш дәрежесін ажыратады.
БІРІНШІ ДӘРЕЖЕСІ.Жатыр мойнының жыртылуы-2см
ЕКІНШІ ДӘРЕЖЕСІ.Жатыр

мойнының жыртылуы-2см ден артық
ҮШІНШІ ДӘРЕЖЕСІ.Жатыр мойнының жыртылуы –қынап күмбезіне дейін.
КЛИНИКАЛЫҚ БЕЛГІЛЕРІ.Негізгі белгісі қан шығынының артуы,қалыпты жағдайда нәресте туысымен бірден қан кетеді,екінші кезеңде қан тамырлары нәресте денесімен басылып,қан шығыны болмайды.Бала жолдасы бөлініп туылмай қан шығынының қай жерден екенін анықтау қиын,бірақ қан шығыны жатыр мойны жыртылуы салдарынан болғанда,жатыр қатты жиырылады.

жоғары салады және тігісті салғанда жатыр мойнының шырышты қабатын тікпейді

барлық қабаты жыртылса,оны жатырдың толық,ал егер шырышты не бұлшықет қабаттары

жыртылса жартылай жыртылуы деп атайды
Жатырдың жыртылуы ең ауыр жарақат,оның жиілігі 0,005%-0,1% жалпы босанған әйелдер арасында.И.Ф.Жорданияның мәліметі бойынша бұл көрсеткіш-1000босанушылар арасында бір жатыр жыртылуы кездеседі(1960)
СЕБЕБІ.Бұл ақаудың негізгі себебін түсіндіретін екі көз қарас бар.
Бандль (1875)жатырдың жыртылу механизмін түсіндіру үшін,өзінің механикалық теориясын ұсынды.Бұл теория бойынша нәрестенің бас өлшемі әйелдің жамбас өлшемдеріне сәйкес келмегендіктен,жатырдың жиырылу қасиеті бұзылып,оның төменгі сегменті қатты созылып,жұқаланып жыртылады.Бұл жағдай көбінде тар жамбаста,құрсақтағы нәресте ірі болса,көлденең немесе қиғаш жатса,нәресте басы шалқая орналасқанда кездеседі.
Я.Д.Вербов (1911ж)жатырдың жыртылу механизмінің себебін-жатыр қабырғаларының қабынып дегенрациялық-дистрофиялық өзгерісиерге ұшырауынан деп түсіндірді.Мұндай қабыну кесар тілігінен кейінгі тыртықта,сондай-ақ жасанды түсіктерден кейін және жыныс мүшелерінің дамып жетілмеуінде жиі кездеседі.

2.Босану мезгілінде.
Этиологиясы мен патогенезіне байланысты.
1.Өздігінен жыртылуы.
2.Күшпен жыртылуы.
3.Аралас

жыртылуы.
Орнына қарай жыртылуы:
1.Түбі
2.Денесі
3.Төменгі сегмент
4.Жатыр мойнының үшінші дәрежелі жыртылуы,жатырдың қынап күмбезінен бөлінуі.
Көлеміне қарай жыртылуы.
1.Толық жыртылуы.
2.Жартылай жыртылуы
Клиникалық ағымына қарай
1.Жыртылу қауіпі
2.Жыртылудың басталуы
3.Жатырдың жыртылуы
4.Кесар тілігінен кейінгі тыртықтың ажырауы.

БЕЛГІЛЕРІ Қатты ауырсынулы толғақ,жатырдың сырт пішіні ұзынша,оның түбі қисаяды,төменгі сегменті

созылып,жұқарып қолмен ұстағанда ауыртпалы.Контракциялы сақина өте жоғары,қисық тұрады.Жатыр мойны,қынап қабырғалары,аралық,сыртқы жыныс мүшелерідомбығып ісінеді.Жатырдың жұмыр байламы ауыртпалы.Әйелдің кіші дәретке отыруы қиындайды.Әйелдің күшену қарқыны нәтижесіз.Нәрестенің жүрек соңысы нашарлайды.

ЕМІ.Жатырдың жыртылу қауіпінде анаға жедел жәрдем көрсетіліп,кесар тілігі арқылы босандырады.
ЖАТЫРДЫҢ ЖЫРТЫЛА БАСТАУЫ
Бұл ауытқуда жоғарыда жатырдың жыртылу қауіпінде аталған белгілерге қосымша:босану жолдарынан қан аға бастайды;зәрге қан араласады,нәресте қысылып тұншығады,ауру сезімі қатты артып,әйелде қорқыныш үрей пайда болады.
Жатыр толық жыртылғанда қатты айғайлап жатқан әйел тынышталып,толғақ сап тоқтайды,босану жолдарынан қан кетеді,нәрестенің жүрек соғысы естілмейді,геморрагиялық шоктың белгілері пайда болады,жатырдың пішіні өзгереді,нәресте іш перде қуысында анықталады.
ДӘРІГЕРЛІК КӨМЕК жатырдың жыртыла бастауында және жатыр жыртылғанда бірден ампутация немесе экстрипация жасайды.

өте қауіпті,соңғы жылдары жатырдың жатыр тыртығынынан кейінгі жыртылуы жиі кездеседі,себебі

әйелді кесар тілігі арқылы босандыру жиіледі.
Жыртылу ерекшеліктері клиникалық белгілері мардымсыз,өте аз,іштің төменгі жағы тыртық тұсы ауырады,тыртықты сипап зерттегенде ауырсынады,ауыртпалы толғақ пайда болады.
Кесар тілігінен кейінгі тыртыққа УДЗ зерттеу жүргізеді,плацентаның орнын,тыртықтың қасиетін анықтайды.Әйелді кесар тілігі арқылы босандырады.

болғанда,тар жамбаста кездеседі.Кейде қасаға буы буыны нының ажырауында қуық,үрпі,шүрткейде зақымдалады.
КЛИНИКАЛЫҚ

БЕЛГІЛЕРІ.Әйел қасаға үстінің ауырғанына шағымданады,әсіресе аяқтарымен қимыл жасағанда.Сипап зерттегенде ұлпаның ісініп,ауырсызданғаны және ның арасының алшақтығы анықталады.

ЕМІ.Ортопедиялық гамак (жамбасты жоғары көтеру)жасалады.(3-5жұмаға)Қосымша емдер антибиотиктер,витамин,кальций препораттарын кеңінен қолдананады,гимнастика жасау керек.

тік ішек қынап жылан көзі.Бұл асқыну әйелдің етеккір,генеративті,еңбек қызметтерінің бұзылуына

әсер етеді.
СЕБЕПТЕРІ.Босанғаннан кейінгі жыланкөз босану ауытқуларынан кейін кездеседі(тар жамбаста,ірі ұрықта,нәресте басының орнығуының ауытқуында,ұзаққа созылған босануда,акушерия операцияларында).
БЕЛГІЛЕРІ.Зәрдің тоқтамауы,қынап арқылы шығуы,үлкен дәреттің қынап арқылы шығуы.Арнайы айнамен зерттеген кезде жыланкөз оңай көрінеді.
ЕМІ.Чирургиялық,операция босанғаннан соң 4-5айдан кейін жасалады.

ағымында жарақаттануы нәрестенің бейімделу қабілетіне байланысты.
Антенатальдық факторлар-жүктілік гестозы,қан тамыр жүрек,эндокрин

аурулары,зат алмасудың бұзылуы,резус қайшылық,жүктіліктің мезгілсіз үзілуі,ұзаққа созылуы-нәрестенің бейімделу қабілетін төмендетеді,осыған орай босанудың қалыпты (физиологиялық) ағымында да нәресте жарақаттанады.
Механикалық босану жарақаттары-нәресте басының және жамбас өлшемдерінің сәйкес келмеуінен,акушерия операцияларының әдістерін дұрыс қолданбағандықтан.
Бұғананың сынуы-өте жиі кездесетін жарақаттың бірі,нәресте туылғаннан кейін бірден енықтауға болады(бұғана сықырлап,нәресте қолы қатты қимыл жасай алмайды).Екі жұмаға иық белдеуіне таңғыш байлайды.

сүйектің зақымдалуы.Бұл асқынуда орталық жүйке жүйесі зақымдалып,бас сүйекке қан құйылып

және ми ісінеді.Бас сүйекке қан құйылу субдуральді,субарахнойдальды болады және миғада қан құйылады.
КЛИНИКАЛЫҚ БЕЛГІЛЕРІ.Сәби мазасызданып,дем алуы,жүрек соғысы жиіленіп аяқ қолдары құрысады.
ЕМІ.Бірінші-төсектік тәртіп(анасына емізуге болмайды),сәбиді төсекте зонд арқылы тамақтандырады,кувезге жатқызып оттегімен қамтамасыз етеді,бас жағына(20см қашықтықта)мұз қояды.Нейролептикалық препораттарды,инфузия терапиясын,краниоцеребральді гипотермияны кеңінен қолданады.

қамтамасыз етеді,бас жағына(20см қашықтықта)мұз қояды.Нейролептикалық препораттарды,инфузия терапиясын,краниоцеребральді гипотермияны кеңінен қолданады.

РАХМЕТ

!!!