Слайд 1
Тақырыбы: ЭПИЛЕПСИЯ
Орындаған: Дүйсен Арайлым
Группа: 301 «А»
СӨЖ
Слайд 2Жоспары
І. Кіріспе
Эпилепсия
ІІ.Негізгі бөлім
1 Талма ауруының генетикасы
2 Жіктелуі
3 Талма ауруының дамуында генетикалық факторлар
4 Талма ауруы
бар жанұяны медико-генетикалық кеңес беру
Эпилепсия диагностикасы, емі
ІІІ.Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Слайд 3Эпилепсия- қояншық, талма, ұстама ауруы
эпилепсия — (грек. epіlambano – шап
беріп ұстаймын, шабуыл жасаймын), қояншық – әр түрлі себептерден пайда
болып , ара-тұра бәсеңдейтін , нейрондық қозулардың әсерінен қайталана беретін мидың құрыспалы ұстамалы созылмалы ауруы. Эпилепсия туралы алғашқы деректер Гиппократ еңбектерінде “қасиетті ауру” деген атпен, әр түрлі себептермен туындайтын бас миының ауруы ретінде айтылған. Әбу Әли ибн Сина ұстамалы аурудың клиник. көріністері мен емін толық сипаттап жазған. Эпилепсия белгілі бір мерзімде қайталанып, науқас есінен танады, кейде тұнжырап, мінезі өзгеріп, ой-қабілеті төмендейді. Эпилепсия ауруының себебі әлі толық анықталмаған.
Слайд 4эпилепсия
Ковалескийдің(1898) айтуы бойынша эпилепсияның 41-ге жуық атауы болған көрінеді:
“божественная”
“демоническая”
“святая”
“Черная
немощ”
“трясучка”
“горестное страдание”
“Болезнь Геркулеса”
“наказание христа ”
Слайд 5Ең алғашқы классификация
Егерде науқас тістеніп, тырысу дененің тек бір бөлігін
ғана қамтыса , онда ұстаманың себебі құдайлардың анасы Кибелла деп
есептеген
Егер науқас бірден қатты шыңғырып бастаса , оны жылқыға теңеген . Бұл Пасейдонның науқасқа келгенін білдірген екен
Науқас аяғымен жерді ұрып, аузынан көбік шығып жатқанда Марс құдайдың денесіне енгенін білдіреді деп санаған
Слайд 6Ұлы адамдар (эпилепсиямен ауырған)
Магомет
Св Иоанн, св Валентин
Сократ
Платон
Юлий цезарь
Плиний
Калигула
Достаевский
Петрарка (Психиатрия Нацианального
руководство)
Слайд 7Этиологиясы
Экзогендік факторлар эпилепсияға бейімдейтін агент болуымен қатар , аурудың дамуына
тікелей ықпал жасайды
Генетикалық
Таралымы 0,5-1%, 5 % жазылады, 20-30 %сырқат
өмір бойына тұрақты, 70 % балалық, жасөспірім шақта
Слайд 8Талма ауруының генетикасы
Талма (эпилепсия) ауруымен бүкіл әлем бойынша 20-дан 40 миллион
дейін адамдар ауырады. Еуропада бұл аурудың әртүрлі жас аралығында кездесу жиілігі 100000
адамға шаққанда 40-70 аралығында анықталады. Аурудың ең басым көрсеткіші бір жасқа дейінгі балаларда кездеседі. Алғашқы талма 75 пайыз жағдайда 18 жасқа дейін дамиды. Ең минималды жиілігі 30 және 40 жас аралығында, ал қарт адамдарда бұл көрсеткіш қайта жоғарылайды.
Талма ауруы 12-20 пайыз жағдайда жанұялық сипатта болады. Ал, талманың дамуын бас миының тығыздығын өзгертетің күн сәулесімен, жел және суықпен әсер етеуінен-, деп есептеді.
Қазіргі заманғы түсінік бойынша талма ауруы мультифакторлы аурулар тобына жатады. Патогенезінде бас миындағы эпилептикалық ошақта нейрондардың шамадан тыс қозуының салдарынан клиникалық көрінісінде қайталамалы жайылған талманың дамуымен сипатталады.
Слайд 9Талма ауруының дамуында генетикалық факторлар
Генетикалық тұрғыдан алғанда талманың идиопатикалық түрі
қызығушылық білдіреді. Идиопатикалық талма ауруы түрінде тұқымқуалаушылықтың ролі дизиготты егіздерге
қарағанда монозиготты егіздерде конкорданттылықтың жоғары болуы сипаттайды: сәйкес алғанда 94,7 және 15,4%. Жүргізілген көптеген клинико-генеологиялық зерттеулер (талма ауруы бар жанұяның шежіресін құрастырып, анализ жүргізу) нәтижесінде талма ауруы бар жанұяда 3-4% кездесіп, жалпы популяцияға қарағанда 2-4 есе жоғары екендігі дәлелденген. Атақты эпилептолог Lennox W 1951 жылы спайк-комплекс талманың көптеген түріне тән екендігін көрсетіп, тұқым қуалаушылықтың белгісі деп есептеген. Осы жағдайды есепке ала отырып талмамен ауыратың науқыстардың электроэнцефалографиялық ритмдер сипатын зерттеуге негіз болды.
Слайд 10Патогенезі
Мидың органикалық
зақымданулары
Белгілі параметрдегі
Афференттік ықпалдардан
Нейрондардын ұзақ
соққыға ұшырау
Эпилепсиялық ошақ
п.б.
Неврон гиперсинхронизациясы
Слайд 11Эпилепсиялық ұстамалардың жіктемесі мен клиникасы
Слайд 12Естен танумен көлемді вегетивті бұзылулардың
дененің екі жағын бірден қамтитын
немесе оларсыз
бола беретін құрысумен қосарлану тән.ЭЭГ-да
екі жақтысинхронды және
симметриялық
разряды көрінеді
Слайд 13Таралымды эпилепсиялық ұстама
Үлкен эпилепсиялық ұстамалар
- Сырқат ағайлап жіберісімен іле
топикалық- клоникалық құрыспалар пайда болады(ым, аяқ-қол,дене б/е-нің кұрысып ширығуы)
Дем
алуға қатысты б/е-тер ширығуынан апноэ, цианоз п.б
Науқас тілін тістеп алуы және аузынан қан көпіруі мүкін
Мидриаз
Сфинкторлардың бұлшық еттерінің ширығуынан еріксіз зәр, кейде нәжіс шығарылуы байқалады
Тамыр соғуы жиілеуі, АҚҚ жоғарылауы
Ұстама 1-2 мин соң ұйқыға ауысатын комамен аяқталады. Ұйқыдан оянғаннан кейін амнезия, бұлшықеттердегі ауырсыну, қалжырау, әлсіздік п.б.
Кіші құрысусыз ұстама
Petit mal деп аталатын абсанс ұстамадан кейін ешқандай белгі бермитін қысқа мерзімді ұстамалы естн тану арқылы білінеді
1. жабайы абсанс – қимыл, т.б әрекеттердің 5-20 сек бойы тоқтап қалуы.ауыр жағдайларда мұндай ұстамалар бірінен соң бірі бірнеше минут, тіпті сағаттар бойы өтеді (абсанстар күйі)
2. Күрделі абсанс – қысқа мерзімді естен тану ерін мен тілдің еріксіз қимылы және көз алмаларының аларуы.Вегетативтік бұзылыстармен қабаттасады(сұрлану , қызару,сілекей ағу, мидриаз)
- атониялық абсанс – постуралдық тонустың жойылуынан науқастың құлап қалуы
- акинетиалық абсанс – б.е тонусы өзгермейақ науқастың есінен танып қалуы
Слайд 14ІІ Ошақты ұстамалар
“Жабайылары”
1 ДЖексондық не соматомоторлық ұстамалар әдетте клоникалық немесе
клонико-тоникалық парциалдық құрысу түрінде білінеді. Бұлшықеттерде байқалатн құрыспалар эпилепсиялық ошақтың
ми қыртысындағы қимылдатушы проекциялық аумағындағы орнына байланысты.
Версивтік эпилесиялық ұстамалар бірнеше топқа бөлінеді:
Эпилепсиалық нистагм – Эпилепсиялық ошақтың ми қыртысы шүйде бөлігінде болуына байланысты көз алмасының біріккен клоникалық ауытқуы
Көз қозғалтқыш эпилепсиялық ұстамалар – ми маңдай бөлігіндегі адверсивтік аумақта болуына байланысты көздің біріккен тоникалық ауытқуы
Адверсивтік – ми маңдай немесе самай бөлігіндегі э/о болуына байланысты кӨз, дененің,бас тоникалық ауытқуы
Айналмалы – адверсиялық ұстама соңынан дененің шыр айналуы
Кожевников ұстамасы- кейбір б/е тобында байқалатын тұрақты миоклониялардың ара-тұра ДЖексон маршына ауысуы
2 Парциалды-сенсорлық ұстама – қандайда бір анализатор ауқымында түсіктің кенеттен бұзылуымен сипатталады
Күрделі симптоматикалы:
Психосенсорлық ұстамалар
- Иллюзорлық ұстамалар – шындықтың бұрмалана қабылдануы
- Галлюцинаторлық ұстамалар – галлюцинациялар (есестер) . Бұл ұстамалар шүйде –самай және жоғары самай зпилепсиялық таптар әсеринен болады
Иллюзорлық пен Галлюцинаторлық ұстамалар ес-түсімен айырылумен қоса ұстамалы түрде білінетін дереализация немесе деперсонализация типіндегі сенсорлық синтездің бұзылуы
Есте сақтау қабілетін тқмендеу ұстамалары мен идеаторлық ұстамалар ойдың бөлінуі , көбінесе бірдеңені еске түсіруге машықтық т.б түрінде білінеді. Бұлар эпилепсиялық ошақ мидың самай немесе маңдай бөлігінде орналасқанда байқалады.
Психомоторлы немесе автоматтық ұстамалар – паросизмалдық (ұстамалы ) ес-түстің автоматты түрде бұзылу белсенділігінің артуымен қабаттсуы – амнезиямен аяқталатын ой алжасуы.(ұстама ұйықтап жатқан кезіндеде болуы мүмкін)(ми алдыңғы самай бөлігінде э/о)
Афективті ұстамалар – көңіл күйдің әр түрлі ұстамалы бұзылулары(себепсіз қорқыныш, күлкі гиолепсия,)
Слайд 15ІІІ. Біржақты эпилептикалық ұстама – ға таралымды ұстаманың балық клиникасы
тән. Гастонның пікірі бойынша , біржақты ұстамалар торлы құрылымның эпилепсиялық
топқа бір жағынан ілігуіне байланысты, баларда жиі кездеседі
Ү. Диэнцефальдық немесе гипоталамиялық эпилепсия.Вегетативтік (вагоинсулярлық, симпатико-адренарлық немесе аралас криздер) немесе вегетитивті-висцеральдық ұстамалар. Бұл ұстамалар 10мин- бірнеше сағатқа дейін созылады
ІҮ. Эпилепсиялық жағдай – қысқа уақыт аралығында бірінен соң, бірі кезектесіп келетін эпилепсиялық ұстамалар . Олар төртке бөлінеді
Слайд 16ІҮ. Эпилепсиялық жағдай
– Қысқа уақыт аралығында бірінен соң, бірі кезектесіп
келетін эпилепсиялық ұстамалар . Олар төртке бөлінеді:
- 1) Үлкен
ұстамалы эпилепсиялық жағдай
- 2) Джексондық
- 3)Бір жақты эпилепсиялық жағдай
- 4) Кіші ұстамалы эпилепсиялық жағдай
Эпилепсиялық жағдай эпилепсия ауруында жиі (51%), ми органикалық ауруларында 41%, уыттануларда сирек 8% кездеседі
Басты клиникалық көрінісі – дем алу, циркуляторлық, зат алмасу бұзылуларына себепші болатын құрысу синдромы.Сонымен қатар – сырылдап дем алу, барлық б/е-дің шамадан тыс ширығуы, тоникалық құрысулар, үдемелі цианоз, еріксіз агония туралы ойлау, мидриаз, бет сүйірленуі, тамыр әлсіз соғуы, жағымсыз иіс байқалады
Эпилепсиялық жағдай өтуі :
-перманенттік
-интермиттас – құрыспалар бірнеше сағатқа тоқтағанымен , науқас есі кірмейді
Рецидивті – ұстамалар басылған кезде , сырөат ес-түсін жиып алады
Эпилепсиялық жағдайдан шығу :
Компенсацияланған
Субкомпенсацияланған – консервативті емге көнбейді
Декомпенсацияланған – гипертермия, гомеостаздан летальды жағдай
Слайд 17Диагностика
Анамнез
ЭЭГ
- 1. Шыңдар – төбесі үшкірленген, ұзақтығы 10-75м/сек,
амплитудасы 50-100мкв , көбінесе бір фазалы оқшауланған толқындар,
-
2. Тығыздалған толқындар – 10сек аз ұзақтығы толқындар
- 3. Үшкір толқындар – табаны кеңейген, төбесі сүйір , ұзақтығы 75м/сек кеп, әр түрлі амплитудадағы (20-200) толқындар, Олар бір екі фазалы , жеке топтасқан, немесе көптеген болуы ықтимал
- 4. “тығызданған толқындар”жиынтығы – екі тербеліс жиынтығы
- 5. Пароксизмальді ритмдер секундына 8-12, 14-16,20-39 жиіліктегі жоғары вольтажды ырғақты топтар
Пневмоэнцефалография
КТ
МРТ
Слайд 20Позитронды-эмиссионды томография
ПЭТ эпилепсия. Эпилептогенді ошақ гипометаболизм түрінде оң самай бөлігіндегі
зонада
Слайд 21МРТ
1 - Қалыпты структура
2 - деструкция ошақтары. Сары сызық гиппокамптың зақымдалған бөлігін
көрсетіп тұр. Сау бөлікпен салыстырғанда бұл аймақ кішілеу (жасыл сызық).
Бас миының Осы аймақ патологиясы жиі эпилесиялық ұстамаларды шақырады.
3 - Қатерсіз ісік. Ісік басқа сау ми ткандеріне қарағанда жарқырап тұр
4 - Бас миыны. Даму ақауы. Бас миының горизонтальді кескіні бойынша. Стрелкой обозначен светлый участок в веществе головного мозга. Он представляет собой порок развития, который был сформирован еще в эмбриональный период развития. Вокруг данного региона могут находиться участки патологической активности, как источник приступов эпилепсии
Слайд 22ЕМІ:
Эпилепсияны емдеу кешенді (құрама) , дербес, үзіліссіз және ұзақ жүргізілуі
қажет
Емдәм
Науқас шаршамауы қажет , ұйқыға жеткілікті мөлшерде уақыт бөлінуге
тиіс, жазда күн ыстығынан сақтанған жөн
КЕШЕНДІК ЕМ
- мидың пароксизмальдық белсенділігіне
- психикалық бұзылымдарға;
- Эпилепсиялық ошактың белсенділігін сақтайтын (қабынуға қарсы, сіңір таратушы, ылғалдандыратын ем) этиологиялық, патогенездік ықпалдарға қарсы ем
Слайд 23Чарльз Лекок 1857ж алғаш рет эпилепсияның емі ретінде Бром тұздарын
қолданған
1912ж Эпилептикалық ұстамаларды басу үшін қолданатын бірден бір препарат –
Барбитураттар болды. Бұл препаратты клиникалық практикаға алып келген Берлин академиясының органикалық химия профессоры Адольф фон Байер (препара атауы осы кісінің жұбайы Барбараның құрметіне
1904 ж Эмиль Фишер , Иосиф Меринг Барбитурлы қылқылдың тұздарын ашты (фенобарбитал, барбитал)
Барбитал одан кейін Веронал деген атқа ие болды (Верона қаланың аты(Солтүстік Италья) Ромео и ДЖульетте )
1938 гидантонды препарат Фенитоин
1946 жылы Триметадион
1952 жылы Примидон
1960жылы Этосуксимид
полипрагмазия
Слайд 241964жылы Карбамазепин
1967 Вальпрое қышқылы
80жж Эпилепсияның емінде “Алтын стандарт” –
Монотерапия
Қазірде Еуропада :
- монотерапия 70 %
- Битерапия
20-25%
- тритерапия 5-10%
Слайд 25Антиконвульсанттарды алмастыруға көрсеткіш
Терапевтикалық эффекттің болмауы
Индивидуальді көтере алмаушылық
Нейротоксикалық эффект
Тератогенді эффект (жүктілігін
әйелдерде сақтап қалғысы келетін әйелдерде)
Дәріге қаржылай шамасы жетпесе
Слайд 26Монотерапия ретінде қолданылатын дәрі-дәрмектер
Слайд 28Хирургиялық ем
Хирургиялық ем – стереотаксис әдісімен ошақты декортикациялау
Хирургиялық емді қолдану
мүмкіндігі полиморфты ұстамалар мен эпилепсиялық ұстамалардың парциалдық (фокальдық) түрлерімен зардаптанған
науқастарда резистенттік қалыптасқан жағдайда қарастырылады
Слайд 29Эпилепсияның Алдын алу
Бас сүйек ми жарақттарынан кейін 1 жыл бойы
эпилепсияның алдын алу үшін аз мөлшерде эпилепсияға қарсы дәрілер
инфекциялардан
, күйзелістерден сақтану
Биіктікте, қозғалғыш механизмдер маңында, химиялық өндірісте жұмыс істеуге шектеу ұсынылады
Слайд 30Талма ауруы бар жанұяны медико-генетикалық кеңес беру
Талма ауруы бар науқастың
жанұясына медико-генетикалық кеңес беру мақсаты сибстер (аға және қарындас) үшін
және пробанданың (науқас) баларына талманың даму қаупін анықтау. Ол үшін шежіре туралы және аурудың басталған кезеңің есепке ала отырып, сонымен қатар талманың сипатына толық мәлімет жинау қажет. Келесі жағдайда кеңес беру маңызды болып табылады:
• Талманың ерте жаста басталуы. Жағдайдың тұқымқуалау себебін жоққа шығару үшін қосымша генетикалық тексеруді қажет етеді
• Талмамен ауыратын науқастарды жүктілік қауіпті фактор болып табылады. Сондықтан да медико-генетикалық кеңес берудің екінші маңызды мақсаты болып талма диагнозы анықталған әйелдерге жүктіліктің мүмкіндігі жайлы және баланың туылуы мен ұрыққа талмаға қарсы дәрілердің әсері жайла кеңес беру болып табылады.
Слайд 31Қорытынды
Эпилепсия (қояншық ауруы) - мидың зақымдануына байланысты болатын тырысу немесе
басқа да ұстамалармен (тырысусыз) білінетін және әртүрлі тұлға өзгерістерімен өтетін
созылмалы ауру.
Эпилепсияның жалпы популяциядағы таралуы 0,3 пайыздан 2 пайызға дейін ауытқып отырады, ал балалар арасында шамамен 0,7 пайызды құрайды. Эпилепсия - ми қызметтерінің пароксизмальдық бұзылыстарының ішіндегі ең жиі кездесетін сырқат.
Слайд 32Пайдаланылған әдебиет:
Смағұл Қайшыбаев НЕВРОЛОГИЯ ІІ том 330-342б, 2003ж
Jump up↑ Қазақ энциклопедиясы,
10 том
Вернер, Дэвид. Халыққа медициналық жәрдем көрсету жөніндегі (Анықтамалық). Қазақ
тіліне аударғандар: Айымбетов М, Бермаханов А.—Алматы: "Демалыс", "Қазақстан", 1994— 506 бет. ISBN 5-615-01453-9
“Психиатря Национальное Руководство” акад. РАМН Т.Б. Дмитриева, проф В.Н.Краснов Москва 2009