Тақырыбы: Вегетативтік жүйке жүйесі Жоспар: 1. ВЖЖ – нің анықтамасы,

ВЖЖ – нің бөлімдері, олардың орталық, перифериялық бөлімдерінің және ганглиийлерінің

орналасуының ерекшеліктері.
3. ВЖЖ – нің медиаторлары.
4. Вегетативтік рефлекстер, олардың түрлері.
5. Метасимпатикалық жүйке жүйесі.
6. Ағзалар мен жүйелерді, жалпы оргпанизмді басқарудағы ВЖЖ – нің гуморальдық механизмдермен байланысы.

жүйке жүйесінің пара-, симпатикалық, метасимпатикалық бөлімдерінің орталық және перифериялық аймақтарындағы

физиологиялық процесстер.

қызметтерін, сонымен қатар қаңқа еттерінің қоректенуін реттейді.

19 ғасырда ВЖЖ

(немесе автономдық ЖЖ) туралы ұғымды Биш енгізген.

бөлінеді.
2. ВЖЖ-нің ошақтық сипаттамасы бар:
- ПЖЖ-нің орталықтары ортаңғы

және сопақша мида,
жұлынның сегізкөз бөлімінде орналасқан;
- СЖЖ-нің орталықтары тек қана жұлында орналасқан
(кеуде және 1-4 бел сегменттерінде)
3. ВЖЖ-нің шеткі бөлімі қос нейронды болады:
- 1-ші нейронның денесі ОЖЖ-де;
- 2-ші шеткі ганглийлерде жатады.
4. Жүйке талшықтары екіге бөлінеді:
1. Преганлийлік.
Преганглийлік жүйке талшығы миелинді, "В" тобына
жатады.
2. Постганглийлік.
Постганглийлік талшығы миелинсіз, "С" тобына
жатады.

ұзын.
7. Синапстық кідіру ұзақ – 1,5-30мс.
8. ӘП ұзақ. Қозғыштығы төмен,

рефрактерлік кезеңі мен хронаксиясы ұзақ.
9. Ізді потенциал ұзаққа созылады (300-400 мс), сондықтан вегетативтік рефлекстер баяу өтеді.

қарай
бөлінеді:
- паравертебралдық

(симпатикалық
тізбектер);
- превертебралдық.
2. ПЖЖ ганглийлері
ағзалар ішінде жатады
(интрамуралдық).

Синапста медиатордың тек қана бір түрі бөлінеді (Дейл принципі),

оның әсері постсинапстық мембрананың рецепторлардың түріне байланысты.

Негізгі медиаторлар – ацетилхолин (АцХ), норадреналин (НА), серотонин, аминоқышқылдар, АҮФ, ГАМҚ, гистамин және т.б.

ажыратады.
І. Холинергилік талшықтар:
- ПЖЖ-нің және

СЖЖ-нің барлық
преганглийлік жүйкелері;
- ППЖ-нің постганглийлік жүйкелері;
- СЖЖ-нің постганглийлік тер бездерінің
жүйкелері, қаңқа еттерінің, жүректің, бауыр
мен көк бауырдың қан тамырларының
жүйкелері.
ІІ. Адренергилік талшықтар:
- СЖЖ-нің постганглийлік жүйкелері.

холинорецепторлар – М - және Н;
. адренорецепторлар – α -

және β.

Қан тамырларын:
- α - тарылтады;
- β – кеңітеді.

Жүректе, бронхтарда β - адренорецепторлар ғана бар.

жағдайларына
бейімделуін қамтамасыз етеді.
3. Заттар алмасуын, өсіп-өну үрдістерін реттейді.
4.

Ағзалардың және ОЖЖ-нің қозғыштығын
реттейді.

бронхтар, қуық) қабырғасында орналасқан және шеткі рефлекстік доғасын құрайтын микротүйіндердің

кешенін МtЖЖ-сі дейді.

мен медиаторлар көп.
Пуринергиялық рецепторлар. Постсинапстық мембранаға қозу АҮФ және аденозин

арқылы беріледі.
Серотонинэргиялық рецепторлар М, Д, Т. М – автономды ганглийлерде, Д – бірыңғай салалы бұлшықеттерде, Т – жүрек және өкпе рефлексогенді аймақтарында.

экстеро- және интерорецепторлардан;
- гипоталамустан, торлы құрылымнан, мишықтан, қыртыс асты ядроларынан,

лимбиялық жүйесінен, ми қыртысынан.

ПЖЖ-нің тонусы СЖЖ-і тонусынан басым болады.