ТАҚЫРЫП 10. Мемлекеттік басқаруды құқықтық реттеу Дәріс жоспары (1

құқықтық реттеудің пәні мен әдістері
Мемлекеттік басқаруды құқықтық реттеудің нысандары мен

құрылымы
Әдебиеттер: нег: 1-21, қос. 22-65

Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

– қоғамдық пікір және мемлекеттік аппарат мүмкіндіктерімен қамтамасыз етілетін міндетті

түрде орындалуы тиіс адамдар іс-әрекетінің құқықтық нормаларын (ережелер) шығару бойынша мемлекеттің іс-әрекеті;
Бұл – мемлекеттің талаптары – олар қоғамның өмірлік іс-әрекетін реттеу үшін қажет

Мемлекеттік басқаруды құқықтық реттеу - бұл мемлекеттік органдарды ұйымдастыру және олардың әрекет ету ережелерін орнату бойынша мемлекеттің іс-әрекеті

Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

МЖБ кафедрасы

органның орналасқан жері мен табиғаты. Органдардың заң шығару, атқару және

сот билігіне (горизонталды) немесе орталық және жергілікті басқару органдарына (вертикалды) қатыстылығы

Мемлекеттік органның құзыреттілігі – жекелеген басқарылатын объектілерге қатысты мемлекеттік органның басқару функциялары мен құзыреттілігі жиынтығының құқықтық көрінісі. Мұнда заңды түрде бекітіледі: нақты мемлекеттік орган үшін басқару функцияларының жиыны; құзыреттілік құрамы; басқарылатын объектілердің тізімі

Мемлекеттік органның ұйымдық құрылымын, оның әрекет ету формалары, әдістері мен процедураларын құқықтық бекіту

Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

элемент болады
Гипотеза – өмірдегі (әрекет ететін) шарт, жағдай, қатынастарды көрсететін норманың

бөлігі. 
Диспозиция – әрекет ету мазмұнын ашатын норманың бөлігі, яғни субъектіде туындайтын құқықтар мен міндеттер. 

3. Санкция – сәйкес норманың гипотезасын (құқықтық санкциялар) және диспозицияны ұстанбау (бұзу) жағдайында мемлекеттік билікпен қабылданатын шараларды сипаттайтын норманың бөлігі

Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

Мемлекеттік басқаруды құқықтық реттеуге қойылатын талаптар:
Сәйкес құқықтық нормалар

қабылдау (шығару) уақытылығы және олардың мағынасы бойынша өзектілігі;
Тұрақтылығы. Мемлекеттік органдар мен лауазымдардың мәртебесіне шексіз өзгерту енгізуге болмайды;
Құқықтық нормалардың толықтығы мен ішкі келісімділігі

Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

акт
Қандай да бір істі жүргізу ережелері мен құқықтық тәртібін анықтайтын

заңдар

Президенттің жарлықтары мен бұйрықтары

Құқықтық және нормативтік актілер

Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

ереже – қандай да бір мемлекеттік органның мәртебесі мен өкілеттіктерін

айқындайтын нормативтік құқықтық акт;
заң – аса маңызды қоғамдық қатынастарды реттейтін, Қазақстан Республикасының Конституциясындакөзделген негізге алынатын қағидаттар мен нормаларды белгiлейтiн нормативтiк құқықтық акт;
заңнамалық акт – Қазақстан Республикасының Конституциясына өзгерістер мен толықтырулар енгізетін заң, конституциялық заң, кодекс, шоғырландырылған заң, заң, Қазақстан Республикасы Парламентiнiң қаулысы, Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының және Мәжiлiсiнің қаулылары

кодекс – осы Заңның 8-бабында көзделген бiртектес аса маңызды қоғамдық қатынастарды реттейтiн құқық нормалары бiрiктiрiлген және жүйеге келтiрiлген заң;
конституциялық заң – Қазақстан Республикасы Конституциясы 62-бабының 4-тармағында белгiленген тәртiппен, Қазақстан Республикасының Конституциясында көзделген мәселелер бойынша қабылданатын заң;
Қазақстан Республикасының заңнамасы – белгіленген тәртіппен қабылданған нормативтiк құқықтық актiлер жиынтығы;

Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

арналған, жеке-дара айқындалмаған тұлғалар тобына қолданылатын, тұрақты немесе уақытша сипаттағы

жалпыға мiндеттi мінез-құлық қағидасы;
құқықтық акт – республикалық референдумда қабылданған не уәкілетті органдар қабылдаған, құқық нормаларын немесе жеке-дара билік ететін құқықтық нұсқамаларды қамтитын, белгiленген нысандағы жазбаша ресми құжат;
нұсқаулық – қоғамдық қатынастардың қандай да бір саласында заңнаманың қолданылуын тиянақтайтын нормативтік құқықтық акт

нормативтік емес құқықтық акт – құқық нормаларын қамтымайтын, уәкілетті орган өз құзыреті шегінде шығарған (қабылдаған), жеке-дара айқындалған тұлғалардың заңнамада белгіленген құқықтары мен міндеттерін іске асыратын не нормативтік құқықтық актіде қамтылған нормаларға түсіндірме беретін жазбаша ресми құжат, сондай-ақ мемлекеттік жоспарлау жүйесі саласындағы құқықтық актілер;
нормативтiк құқықтық акт – республикалық референдумда қабылданған не уәкiлеттi орган қабылдаған, құқық нормаларын белгiлейтiн, өзгертетiн, толықтыратын, олардың қолданысын тоқтататын немесе тоқтата тұратын, белгiленген нысандағы, қағаз жеткізгіштегі жазбаша ресми құжат және сонымен бірдей электрондық құжат

ҚР «Құқықтық актілер туралы» 2016 жылғы 6 сәуірдегі № 480-V Заңы

Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

конституциялық заңдары, ҚР кодекстері, ҚР шоғырландырылған заңдары, ҚР заңдары;
ҚР Президентiнiң

нормативтiк құқықтық жарлықтары;
ҚР Парламентiнің және оның Палаталарының нормативтiк құқықтық қаулылары;
ҚР Үкiметiнiң нормативтiк құқықтық қаулылары;
ҚР Конституциялық Кеңесiнiң, ҚР Жоғарғы Сотының нормативтік қаулылары;
ҚР Орталық сайлау комиссиясының, ҚР Республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі есеп комитетінің, ҚР Ұлттық Банкінің және өзге де орталық мемлекеттік органдарының нормативтік құқықтық қаулылары;
ҚР министрлерінің және орталық мемлекеттік органдардың өзге де басшыларының нормативтік құқықтық бұйрықтары;
орталық мемлекеттік органдардың ведомстволары басшыларының нормативтік құқықтық бұйрықтары;
мәслихаттардың нормативтік құқықтық шешімдері, әкімдіктердің нормативтік құқықтық қаулылары.

Туынды:
 ереже;
 техникалық регламент;
мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандарты;
мемлекеттік көрсетілетін қызмет регламенті;
қағидалар;
нұсқаулық

Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

жер;
8) орман;
9) салық;

10) кеден;
11) еңбек;
12) қылмыстық жазаларды орындауға байланысты;
13) әкiмшiлiк

жауаптылыққа тартуға байланысты;
14) қылмыстық жауаптылыққа тартуға байланысты;
15) қылмыстық-процестік;
16) денсаулық сақтау саласындағы;
17) кәсіпкерлік саласындағы;
18) жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану

Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

элементтері анықталады – негізгі қағидалар, тәсілдемелер, әдістемелік негіздер;
б) жергілікті

басқару органдары арқылы мемлекеттік басқарудың бірқатар элементтерін нормативтік анықтау

в) жалпы және арнайы құзыреттегі атқарушы билік органдарымен жүзеге асырылатын басқарушы процестерді ішкі жүйелік нормативтік реттеу;
г) халық еркін тікелей білдіруге болатын шағын территориялар шеңберінде өзін-өзі басқарушылық реттеу;
д) бақылау және құқық қорғау органдары тарапынан басқарушылық процестерді құқық қорғау реттеу. Ол адамдардың құқықтары мен бостандықтарын, мемлекеттік басқарудағы орнатылған қағидалар мен институттарды қорғап, оған кепілдік береді

Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

определяющих правовой статус подсистем государственного управления; по содержанию самих правовых норм, регулирующих

однотипные или близкие управленческие явления, процессы и отношения; по органам,которые составляют территориальные, отраслевые, функциональные и иные подсистемы государственного управления;по юридической силе правовых актов, относящихся к одному уровню организационной структуры государственного-управления