Тақырып : МЕДИЦИНА БІЛІМІНІҢ НЕГІЗІ ЖӘНЕ АЛҒАШҚЫ МЕДИЦИНАЛЫҚ КӨМЕК КӨРСЕТУ

Қан кетудің түрлері және тоқтату әдістері
4. Жылылық соққы, күн

тигенде, үсік
шалғанда, уланғанда көрсетілетін
алғашқы медициналық көмектер

жәрдем шақыру;

2) Бірінші рет қарау, көмек көрсету;

емес пе? * Не болды? * Зардап шеккендер

қанша?

2. Бірінші рет қарау, зардап шегушіге алғашқы көмек көрсету мыналардан тұрады (бірінші кезекте, өмірлік маңызды органдарға төнген қауіпті анықтауға бағытталған):
1) есін тексеру (ми жүйесі);
(Зардап шегушінің есінен айырылмағанын анықтаңыз. Егер ол қатты айқай, иығынан жұлқылау сияқты сыртқы
тітіркендіргіштерді сезбесе, оны көмек көрсетуге келісті деп есептеңіз. 2) тыныс жолдарының демалысын тексеру; 3) тыныс алудың болуын тексеру (өкпе); 4) пульсін тексеру (жүректің жұмысы).

деңгейінің өзгермелілігі; - тыныс алудағы қиындықтар; - үздіксіз ауру сезімі немесе кеудедегі

қысымды сезіну; - пульстің болмауы; - көп қан кетуі; - іштің қатты ауыруы; - қан құсу немесе қанның бөлінуі (зәрмен, қақырықпен); - улану; - түсініксіз сөйлеу; - бастың, мойынның немесе арқаның жарақаты, сүйек сыну ықтималдығы.

жағдайдағы ересек адамның қалыпты тыныс алу жиілігі минутына 12-20 деп

алуды құрайды. Балалар мен сәбилердің әдетте тыныс алу жиілігі жоғары.

Тыныс алудың бұзылуын келесе белгілері
бойынша анықтауға болады:

Зардап шегуші ауаны аузымен жұтады. - Тыныс алуы шулы, ысқырықты.
Тыныс алу кезінде бүлкілдеген дыбыстар байқалады.
Тыныс алудың жиілеуі немесе баяулауы.
Тыныс алу кезіндегі ауыру сезімі.
Өте терең тыныс алу.

көмек көрсету;
(зардап шегушіні арқасына жатқызып, аяғын

басынан 30 см жоғары көтеру;
таза ауамен қамтамасыз ету;
егер зардап шегуші 1-2 минут ішінде есін жинамаса, жедел жәрдем шақыру.

Естен тану -

миға қан келуінің уақытша төмендеуі салдарынан
болатын жартылай немесе толық мерзімдік естен тану.

атын айту;

арқасын бүкпей, қатты жерге бетін жоғары қаратып жатқызып, кеудесін ашу

керек.

төменгі жақты алдыға қарай итеру, бұл кезде бас пен мойынды

қозғалтпау керек.

көкірек қуысы қозғала ма байқау қажет.
5 cекундтай ғана тыңдап байқау

қажет.

басын қозғалтпай, бас және сұқ саусақпен мұрнын басып, өзіңіздің аузыңызды

оның аузына нық басыңыз;

бастың қалпын өзгертіп тағы да 2 рет дем беріңіз.

саусағыңызбен жұтқыншақты басыңыз.

5—10 секунд бойы тамыр соғысын байқаңыз.

15 рет өкпеге ауа жіберуден соң тамыр соғысын тексеріңіз;

қалпын өзгертпей, алақаныңыздың дөңес жерін көкірегіне қою;

- Көкіректі бірқалыпты және

бір ырғақпен басу керек.

кезек жасау керек;



Осы әдісті 10 рет қайталау қажет.

дейін немесе дәрігер келгенге дейін қайталаңыз. Егер тамыр соғысы байқалса

8 пунктегі әдісті қайталаңыз.

зардап шеккен адамның аузын жауып, ауаны мұрыннан беруге болады.

басып, 2 рет жасанды дем беру керек.

Егер массажды екі адам

істесе, онда 5 рет жүрек жағын басып, 1 рет жасанды дем беру керек.

Егер адамда тамыр соғысы пайда болса, онда жүрекке, массажды тоқтатып, жасанды дем беруді тоқтатпау керек.

Егер жүрекке массажды 10 жасқа толмаған балаға жасасаңыз, онда кеудесіне бір қолымен басу қажет, ал басудың жиілігі 80-100 рет болуға тиісті.

Егер жүрекке массажды сәби балаға жасасаңыз, онда кеудесіне екі саусағымен 25 мм-ге дейін басу қажет, ал басудың жиілігі 100 рет болуға тиісті.

психикалық (қорқыныш) болуы мүмкін.
Механикалық жарақаттар ашық және жабық болуы

мүмкін.

Жарақаттар – бұл адам ұлпалары мен органдардың зақымдануы, сыртқы себептердің әсерінен ұлпалардың және органдардың тұтастығы мен қызметінің бұзылуы.

ең ірі тамырлардан аққан қанды айтамыз.
Ірі күре тамырлардан аққан қан

атқылап немесе фонтанша ағады, түсі ашық қызыл, өздігінен тоқтамайды, зақымданған адамның өміріне елеулі қауіп төнеді.

түсі қара қошқыл болады, ол үздіксіз, баяу ағады.

өздігінен тоқтайды.

жағын басу
Жарақаттан 3-5 cм жоғарырақ кез-келген таза жұмсақ материалмен таңу
Жарақаттанғанды

қойылған бұрауымен медициналық мекемеге жеткізу

Бұрамамен екі қолмен қысу

Бұраумен бірге нақты уақыт көрсетілген қысқаша хат қою

қан миды көріктендіреді;

сүйегіне, қолтық жағынан қатты қысып басады.
Артериялық қан сирақтан ақса

- тізе шұнқырындағы күре тамырды қысады.
Самай күре тамырын бас бармақпен, құлақтың алдынан, самай сүйегіне басады.
Ұйқы күре тамырын зақымданған жерден мойын омыртқасына қысады. Одан кейін жараға тазартылған танғышты қаттырақ байлайды, оның үстіне бинттің, мақтаның қалың нығыз кесіндісін салып орайды.

2) Қанды артериядан жоғарырақ саусақпен қысып тоқтату.
Мұны бірнеше әдіспен атқаруға болады:

Кәрі жіліктің күре тамырын - бас бармақтың білезігінің жанындағы сүйекке

басады.
Шаптың төңірегіндегі санның күре тамырын түйілген жұдырықпен сан сүйегіне қысады.

және саусақ тез талады, сондықтан мүмкін болатын болса бұрау немесе

ширатпа жылдам қою дұрыс.
Қан тоқтататын ширатпа жалпақ иілмелі резина кесіндісі, оның бір шетінде ілгек екінші шетінде ілмегі бар жүзікше бекітілген.

қабаттап орайды.

Ширатпаны салар алдында созады да тартуды әлсіретпей аяқ

қолға салады, бұл жағдайда ширақ қабатының әрбір орамын алдын ала салады. Қысудың жеткіліктілігін бақылау: күре тамырдың сезімтал жерлерінде тамыр соғуының жоғалуы және қанның тоқтауы болып табылады. Әлсіз қойылған ширатпа қан ағуын күшейтуі мүмкін ал, қатты тартылған ширатпа жүйкені зақымдауы мұмкін.

Ширатпа жазда екі сағаттан артық, ал қыста бір сағаттан артық қойылмайды, бұл аяқ-қолдың жансыздануына әкеп соқтырады. Сондықтан оны салу уақыты қағаз парағына жазылып, ширатпаның астына қойылады. Ширатпа қойылған жаралыны төтенше жағдай аймағынан бірінші кезекте әкетуге тиіс. Ширатпаның үстіне орамал таңғыш қоюға болмайды, ол көрініп түру керек.

Ширатпа ретінде шалбар белбеуін пайдалануға болады.

Бұл әдіс көктамырдан
да аққан қанды тоқтатады

артқа итеру

2. Артқа екі қолды жалпақ бинтпен немесе басқа қолайлы

материалмен байлау

көгереді және ісіну байқалады. Ол жағдайда бұрауды тез арада қайта

салу қажет.

таңғышты қою
Білекке таңғыш салу әдісі
Желке бөлігіне таңғыш салу әдісі
Іштің

төменгі жақ және шап бөлігіне таңғыш салу әдісі

алақанмен жараны басу

Жараға ылғал өткізбейтін таңғыш қою.

кедергі жасауы мүмкін. Сол себептен жарақат алған адам саусақтарын қозғата

ала ма, саусақ ұштарының түсі өзгерген жоқ па және сезім қабілеттері жоғалған жоқ па таңғаннан кейін тексеру керек.

Ескерту:

немесе кеуде жарақатын алғанның белгілері.

Ауыздан қан ағу кеуде жарақатын

алу белгілері, құлақтан және мұрыннан қан ағымы бас сүйек – ми зақымының белгілері.
Сондықтан мұндай жағдайда тезірек жедел жәрдемді шақырыңыз. Жарақат алған адамды шынтақтап жатқызып, басын қан аққан жағына шалқайту керек.
Егер қан мұрыннан немесе құлақтан ақса, бұл жерлеріне мұз қою керек. Сонымен бірге қан ағып тұрған жерін таза орамалмен, мақтамен жабу керек.

және ағзаның тіндерінің қатуына әкеп соғады.
Қолды үсік шалғанда саусақтарыңызда

жұдырықтарыңызға жинап, киім астына салу, қолыңыз жылып, құрғаған соң ғана қолқабыңызды киіңіз.
Егер қолқап ішінде қолыңыз тоңса, онда қолыңызды сермеңіз, қолды жұдырығыңызға түймеңіз.
Егер аяғыңызды үсік шалса,орныңыздан қимылдаңыз.
Егер бетіңізді үсік шалса, бетіңізді төмен қаратып, алға жүріңіз, не 10-20 рет еңкейіп, қимыл жасаңыз, үсік шалған бетті жұмсақ матамен сүртуге болады, қармен сүртуге болмайды.
Бетіңізді желден қатты матамен жасалған тұлша арқылы сақтауға болады.

дене температурасы 35 о-тан төмен болса жедел жәрдем шақыртыңыз.
Үскен бөлікті

ешқашан ысқыламаңыз.
Үскен бөлікті қолыңызбен немесе дененің басқа бөлігімен жылытыңыз.
Дененің үскен бөлігін, температурасы 38-42о жылы суға салыңыз. (қызарып, жылығанша ұстау)
Зақымдалған бөлікті құрғақ зарарсыздандырылған дәкемен ораңыз. Аяқ және қол саусақтары үскен кезде, олардың арасына дәке қойыңыз.
Пайда болған күлдіреуді ашпаңыз.
Зардап шегушіні мүмкіндігінше жылдам дәрігерге жеткізіңіз.

соққысының ұстауы, лоқсу;
Жүрек айнуы;
Құлақ шуы;
Бас айналу;
Ұйқышылдық;
Дене температурасы

40-41оС көтерілуі.


Өте қауіпті жағдайда жарақаттанушы есінен танады.

жеткілікті мөлшерде сусындату керек;
Кеудеге, басқа суық сумен компресс жасау;
Алғашқы

көмек:

еттердің әлсіреуі;
2)  Бас айналу;
3)  Құлақ шуылы;
4)  Жүрек айну;
5)  Құсу;
6) Сандырақтау;
7) Елес қуу

(галлюцинация);
8) Есінен тану.

Улы газбен уланғанда:
Улы газдың келуін тоқтату;
Зардап шегушіні таза ауаға шығару;
Жатқызу, тыныштандырып таза ауамен дем алдыру.