Тақырып: Су денсаулық фактор ретінде

факторы
Елді мекендердің санитарлық жағдайының көрсеткіші
Жұқпалы аурулар
Судың тұз құрамының артық болуы

кезіндегі қаупті фактор

Ішек, зооноздар, вирусты, гельминтоздар

Эндемиялық аурулар (зоб, тіс флюорозы, кариесі ж/е т.б.)

Токсикалық қосылыстармен улану

Балалардың су-нитраттық метгемоглобинемия

Жұқпалы емес аурулар

нәрестелерде - 76% - дейін жетеді.
Су универсалды еріткіш организмдегі барлық

физикалық-химиялық, химиялық үрдістер жүретін ортасы.
Су жасушалардың құрылымына кіреді
Су жылу реттелу үрдісіне қатысады.
Организмнен зиянды заттарды шығарады.
Су-тұз алмасуын реттейді.

ãèãèåíàñûí ñàºòàó ¾øií.
Åëäi ìåêåíäåðäi» ãèãèåíàñû» ñàºòàó ¾øií, ê¼øåëåðäi» òàçàëû¹ûí ñàºòàó,

ê¼ê¼ðiñòåðäi ñóëàíäûðó ¾øií ò.á.
Øûíû¹ó, æàòòû¹ó ¾øií.
Äåìàëûñ îðûíäàðûí ðåòiíäå ïàéäàëàíàäû.
Ìèíåðàëäû ñóëàðäû åìäåó ìàºñàòûìåí ºîëäàíàäó äóø, âàííà, æóó.
Ñó ê¼ëiãi ¾øií.
¼íäiðiñòå, àóûë øàðóàøûëû¹ûíäà, ìàëøàðóàøûëû¹ûíäà.
Òàìຠ¼íåðê¸ñiáiíäå æ¸íå ºî¹àìäûº òàìàºòàíó îðûíäàðûíû» ñàíèòàðëûº-òåõíèêàëûº æà¹äàéûí æàºñàðòó ìàºñàòûìåí ºîëäàíûëàäû.

ол (су тұтыну нормасы):
А) физиологиялық қажеттілігінен және;
Б) басқа да мұқтаждық

қажеттілігінен тұрады.

1-2 л;
Б) тыныс алған ауамен – 0,5 л;
В) терлеу

арқылы 0,2 –1 л дейін жоғалтады.
Барлығы 2,5 –3 л, осыған сәйкес су іші арқылы 0,5 – 1 л, тағаммен 1 – 1,5 л, эндогендік су түзілу арқылы 0,4-0,5 л сумен су шығыны өтеліп отырады.

шарт сақталуы қажет:
Қоздырғыштың суға түсуі. Бұл елді мекен жағдайында болуы

мүмкін, себебі жергілікті канализация аурулардың бактерия тасмалдаушылардың болуымен байланысты.
Патогенді микроорганизмдер суда өзінің өмірсүру қабілетін сақтауы қажет, ол үшін суға биологиялық субстраттар түсуі қажет, спора түзуге қабіллетті және микробтардың саны максималды болу қажет.
Қоздырғыштар міндетті түрде адам организміне түсуі қажет.

болады.
Судың табиғи химиялық құрамымен байланысты аурулар
Судың антропогендік ластануымен байланысты аурулар

құрамының әсері бәрінен бұрын оның органолептикалық қасиетінің өзгеруімен байланысты, минералдық

құрамы (құрғақ қалдығы) бойынша –1000мг/л норматив орнатылған, Мұндай сулар тұщы (пресная) деп есептеледі. Құрғақ қалдығы 1000-2500мг/л болса – тұздылау, 2500мг/л ден жоғары болса, тұзды және 50000мг/л ден артық болса – тұздық деп есептейді.
Судағы хлориттер мен сульфаттар оған ащы жене тұзды дәм береді.

құрам бөлшектерімен, нитриттік-нитраттық құрамымен
С) микроэлементтермен (65 микроэлементтердің 20сы суда кездеседі,

солардың ішінде жиі кездесетіні көбірек зерттелгені фтор, иод, т.б.), байланысты аурулар жатады.

азот қалдығы көбейеді.
Қандағы белоктың деңгейі жоғарылайды.
Жүрек тамыр жүйесінің жұмысы нашарлайды
Су-тұз

тепетеңдігі алмасуы өзгереді.

суға жүргізілген анализ нәтижелері бойынша) судың ластануының сигналдық көрсеткіші, яғни

тұрмыстық ластануының индикаторы.
егер 350мг/л артық болса суға ащы және тұздылау дәм береді.
Ас қазан сөлінің бөлінуін нашарлатады (қышқылдығы және ас қорту күші төмендейді)
Хлоридтердің несеппен шығу динамикасы өзгереді
Қанның құрамындағы хлоридттердің деңгейі өседі, органдармен тканьдарға таралуы көбейеді
Суда хлориттердің көп болуы жүрек және бүйрек аурулары бар адамдар үшін өте зиянды
Адреналлиннің гипертензивті әсерін күшейтіп артериялық гипертензия пайда болуына ықпал етеді.

өте сезімтал адамдарда). Осыған байланысты дизентерия, диарея т.б. сияқты аурулармен

шатастыруы мүмкін.

ҚР № 3.01.067.-97 СанЕменН да сульфаттар 500мг/л дейін нормаланған. Бұл концентрациясында нормадан аз болған дәрежеде хлориттерге қарағанда судың дәміне азырақ әсер етеді. Асқазанның сөл бөлетін функциясына әсер етеді, ас қортуы және оның сіңуі нашарлайды.

жоғары болған кезде:
тағамның құрамындағы белоктармен, ерімейтін қосылыстар түзілуіне байланысты, олардың

сіңімділігі нашарлай, тағамның пісуі нашарлайды.
Кермектілігі жоғары су шайдың сапрасын және дәмін бұзады.
Кір жуғанда жақсы ашылмайды.
Ыстық сумен жабдықтауда су қыздыратын приборлар мен су тасымалдау жүйелерінде ерімейтін пайдалануды қиындататын қосылыстар түзеді, қақ тұрады.
Ауыз суында кермектілік – 7мг/эк/л нормаланған.

орын алады.
Олар организмде су-нитраттық метгемоглобинемия аурын туындатады. Бұл ауруға әсіресе

емізулі балалар көбірек шалдығады, қанның құрамында нитраттық метгемоглобин көбейеді. Бұл кезде организмде жалпы әлсіздік, адамның өңі бозарады, тез қажу, цианоз пайда болады.
Нитраттар алифаттық және араматтық аминдермен қосылысқа түсу нәтижесінде канцерогенді нитрозаминдер түзіледі.